Açlığın ve Çatışmaların Kıskacında Bir Ülke: Yemen

Yemen, Orta Doğu’da yer alan bir ülkedir. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen’in yüz ölçümü 555,000 km²’dir ve 2022 yılı itibarıyla yaklaşık 31 milyon nüfusa sahiptir.

Yemen, Arap Baharı sırasında lider deviren ülkelerden biridir. Ülkede Husi isyancılarının faaliyetleri nedeniyle çatışmalar yaşanmaktadır. ABD ve İngiltere, Husi hedeflerine yönelik saldırılar başlatmıştır.

Yemen’in başkenti Sana’dır.

Yemen’deki Husi isyancıları, Yemen’in kuzeyindeki Şiiliğin Zeydi koluna mensup bir gruptur. İlk kez 2004 yılında silahlı ayaklanma başlatmışlardır. 2014 yılında başkent Sana’yı ele geçirmeleriyle yeni bir boyut kazandılar. Husiler, daha sonra ülkenin güneyindeki bazı bölgeleri de ele geçirdiler.

Husi isyancılarının lideri Hüseyin Bedreddin el-Husi’dir. İran tarafından malî ve askerî destek almaktadırlar.

ABD ve İngiltere, Husi hedeflerine yönelik saldırılar başlatmıştır.

Yemen’deki savaşın tarihi oldukça karmaşıktır. 2015 yılından beri ülkedeki pek çok grup arasında devam eden çatışmalar, Yemen İç Savaşı olarak adlandırılmaktadır.

Savaşın başlangıcı, Arap Baharı sonrası devrilen eski cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih’in Şii Ensarullah Hareketine destek vermeye başlamasıyla başlamıştır. Husiler, kısa sürede Taiz gibi büyük güney kentlerini ele geçirmeye başlamıştır.

Yemen Ordusu dağılmıştır. Husiler ikinci büyük kent olan Aden’i kuşatmıştır. Bunun üzerine Suudi Arabistan öncülüğünde koalisyon oluşturulmuştur. Koalisyon güçlerinin bombardımanları Husilerin ilerleyişini durdurmuştur.

Ne var ki, bu durum Husileri geriletmeye de yetmemiştir. Öte yandan Arap Yarımadası el-Kaidesi ve diğer radikal gruplar ülkenin doğu bölgelerini ele geçirmeye başlamışlardır.

Yemen ekonomisi, önemli ölçüde petrol üretimi ve tarım üzerine dayalıdır. Petrol üretimi gayri safi yurt içi hasılanın büyük bir kısmını oluşturmasına rağmen hala gelişmemiş durumdadır.

Tarım, ülkenin en büyük ihracat sektörüdür ve buğday, mısır, şeker pancarı, kavun ve pamuk gibi ürünler üretilir.Yemen ayrıca turizm, ticaret ve hizmet gibi diğer sektörlere de sahiptir.

Ancak, ülkenin son yıllarda yaşadığı savaş, iç karışıklık, açlık ve göç gibi sıkıntılar nedeniyle ekonomik büyüme hızı aşırı şekilde yavaşlamıştır. Sürdürülebilir kalkınmanın önündeki ciddi yapısal engeller olması dolayısıyla gelişmekte olan az gelişmiş ülke statüsünde olan Yemen, 2020 yılı için dünyadaki en kırılgan ülkeler listesinde birinci sırada yer almaktadır.

Yemen’de yaklaşık **31 milyon** kişi yaşıyor.

Yemen’de açlık sorunu var. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (WFP), mali sıkıntı içinde olduğu için Yemen’deki açlık çeken insanlara yönelik yaptığı yardımı azaltmak zorunda kaldığını bildirdi ². 8 milyon Yemenliye verilen günlük gıda miktarı Ocak ayından itibaren yarıya düşecek.

Yemen’de 13,5 milyon kişi şu anda açlıktan ölme riski altında. Dünya Gıda Programı’nın Mayıs ayına kadar en zor durumda olanlara yardım etmeyi sürdürebilmesi için, 813 milyon dolara ihtiyacı var. Açlık sınırındakilere 2022 yılı boyunca yardım edebilmek için ise 1,97 milyar dolar daha gerekiyor.

Yemen’deki savaşın neden olduğu insani kriz, dünya genelinde birçok ülkenin yardım etmesine neden olmuştur. Yemen’e yardım eden ülkeler arasında Türkiye, İran, Rusya, Çin, Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore, Japonya, Yunanistan, Azerbaycan ve Eritre gibi ülkeler yer almaktadır.

Yemen’deki savaşın neden olduğu insani kriz, dünya genelinde birçok ülkenin yardım etmesine neden olmuştur. Ancak, savaşın neden olduğu kayıpların sayısı hakkında farklı kaynaklarda farklı rakamlar yer almaktadır.

Silahlı Çatışma Yeri ve Olay Verileri Projesi (ACLED), yalnızca son 5 ayda 10 bin kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Birleşmiş Milletler verilerine göre, savaşta en az 6 bin 800 sivil hayatını kaybetti ve 10 bin 700’den fazla sivil yaralandı.

Yemen kültürü, İslam’dan etkilenen eski bir kültürel tarihe sahiptir. Eşsiz coğrafi konumu nedeniyle Yemen, tarihsel ve kültürel olarak komşularından çok farklı bir kültür edinmiştir. Yemen’de edebiyat, geleneksel şarkılar, sözlü hikâyeler ve şiir gibi halk edebiyatının yanı sıra modern şiir, kurgu, kurgu dışı ve drama yazarlarının eserlerini de kapsar.

Yemen müziği yurtdışında öncelikle bir dizi pan-Arap popüler yıldızıyla tanınır. Yemen’in milli marşı Abdallah “al-Fadhool” Abdul Wahab Noman tarafından yazılan “Birleşik Cumhuriyet “tir. Yemen tiyatrosunun tarihi en az bir asır öncesine, 1900’lerin başına kadar uzanmaktadır. Hem amatör hem de profesyonel (devlet destekli) tiyatro toplulukları ülkenin büyük şehir merkezlerinde sahne almaktadır.

Yemen mutfağı, daha yaygın olarak bilinen Orta Doğu mutfaklarından tamamen farklıdır ve hatta bölgeden bölgeye biraz farklılık gösterir. Tavuk, keçi ve kuzu eti, pahalı olan sığır etinden daha sık yenmektedir. Özellikle kıyı bölgelerinde balık da yenmektedir. Peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri Yemen diyetinde daha az yaygındır.

Ancak ayran, en çok bulunduğu bazı köylerde neredeyse her gün tüketilmektedir. En yaygın kullanılan yağlar, tuzlu yemeklerde kullanılan bitkisel yağ ve ghee iken, hamur işlerinde kullanılan yağ tercihi semn’dir (sadeyağ).

Her bölgenin kendi varyasyonu olmasına rağmen, Saltah ulusal yemek olarak kabul edilir. Temel olarak maraq adı verilen kahverengi bir et yahnisi, bir topak çemen köpüğü ve sahwiq veya sahowqa (salsa haline getirilmiş acı biber, domates, sarımsak ve ot karışımı) kullanılır.