Şerefname’ye göre Afganistan Kürtleri 16. yüzyılda Güney Kürdistan’dan Afganistan’a göç ettiler. Dört yüz yıl önce Horasan’a göç eden ve ardından Afganistan’a geçen 20.000 kadar Kürt şimdi kuzey Afganistan’da yaşıyor. Şerefxan, Horasan’dan Afganistan’a göç eden Çegini kabilesini ( Lek ve Soran Kürtlerinin bir kabilesi) olarak ifade eder.
Kürtler göç ederek Afganistan’ın başkenti Kabil’in kuzeyine yerleşiyor. Afganistan’daki Kürtlerin uzun zamandır dilce asimile oldukları ve sadece Dari ( Afganistan’da konuşulan Farsça lehçesi) konuştuğu iyi bilinmektedir.
Kürtler, siyasi olarak tanınan bir vatanı olmayan bir halktır. Bu geniş insan grubu içinde çeşitli kabile birlikleri, yaşam tarzları ve dini uygulamalar bulunmaktadır. Ancak, güçlü, ortak bir etnik kimliği korudular.
Dört yüz yıldan fazla bir süredir Afganistan’daki küçük Kürt topluluğu, kuzeybatı İran’daki geleneksel anavatanından çok uzakta 1500’lerdeki Pers egemenliği sırasında, Kürtler, Türk ve Moğol istilacılarına karşı sınır muhafızları olarak hizmet etmek üzere şimdiki yerleri olan Afganistana taşındılar. O zamandan beri oradalar.
Afganistan’daki Kürtlerin son on yılda nasıl bir yol izlediğini bilmek zor. Sovyet işgali ve devam eden iç savaş, bir bütün olarak ulus üzerinde ciddi etkiler yarattı ve güncel bilgileri elde etmek zor. Savaşın birçok kişiyi Kabil veya Herat şehirlerine ve hatta muhtemelen İran’daki mülteci kamplarına sürüklediği varsayılıyor.
Afganistan’daki Kürtlerin Yaşamı
Ana vatanları Kürdistan’dan birkaç yüzyıl sonra, Afgan Kürtlerinin çoğu şimdi ana dilleri olarak Türkmence veya Dari dilini konuşuyor. Kendi ülkeleri olmamasına rağmen Kürt mirasının çok iyi farkındalar. Kürtler, şu anda yaşadıkları bölgeye bağlı olarak ekonomik, sosyal ve siyasi örgütlenmede büyük farklılıklar gösteriyor.
Afganistan Kürt toplumunda çoğu insan hala geçimini çiftçilik ve hayvancılıktan sağlıyor. Çoğu durumda, tarımsal yöntemler az gelişmiştir ve elde edilen verim düşüktür. Çoğu Kürt oldukça yerleşik olmasına rağmen, bazıları hala yarı göçebe bir yaşam tarzı uyguluyor. Yörükler, yaz aylarında dağlara, kış aylarında ise ovalara inerek keçi ve koyun sürülerini takip ederek belirli topraklar içinde hareket ederler.
Genel olarak, Kürtler ataerkildir. Bu, evli oğulların genellikle babalarının evlerinde yaşadığı anlamına gelir. Ayrıca, yaş ve cinsiyete göre net bir iş bölümü vardır.
Afganistan halkı şu anda ülke içindeki siyasi kargaşayı yaşıyor ve bundan etkileniyor. Bu nedenle, mevcut durumları hakkında kesin bilgilere ulaşmak zordur. Kasabaları ve köyleri tahrip etmesiyle birlikte iç savaş, insanların iki yönden birine doğru kitlesel hareketlerine neden oldu. Göç (esas olarak Pakistan ve İran’a) ya da başkent Kabil’in göreceli güvenli yerlerine oldu. Kabil’in nüfusu şu anda Afganistan’ın toplam kentsel nüfusunun neredeyse yarısını içeriyor.
Afganistan’daki Kürtlerin İnançları Nelerdir?
Afgan Kürtleri, neredeyse tüm Kürtler gibi Müslümandır. Çoğu Sünni mezhebini benimsemiştir. Arap fetihlerini takiben M.S. yedinci yüzyılda İslam’ı benimsediler. İslam inanışı Afgan toplumunun siyasal ve sosyal adalet sistemlerinin temelini oluşturmaktadır. Dini ileri gelenlere büyük saygı duyulur, ancak siyasi nedenlerle mahkemeye de gönderilebilirler.
Afganistan bugün dünyanın en muhtaç ülkelerinden biri olmaya devam ediyor. Ortalama yaşam beklentisi sadece 46 yıldır – bu dünya ortalamasının çok çok gerisinde bir gerçek. Yetişkin okuryazarlık oranı sadece yaklaşık %25’tir. Uzun yıllara yayılan çatışma ve savaşlar nedeniyle ekonomi tahrip olmuş durumda, nüfusun büyük çoğunluğu açlık ve yoksullukla boğuşmaktadır.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
