Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı yerlerden biride Ağrı ilidir.
İlin nüfusu 524.644’tür. Bu nüfusun %60,58’i şehirlerde yaşamaktadır.
2020 yılı ADNKS’ye göre merkez ilçenin nüfusu; şehir merkezinde 119.154, bağlı köylerde 31.109 olmak üzere toplam 150.263 kişiden oluşmaktadır.
Ağrı bugün çok dilli ve uluslu yapısıyla kozmopolit bir şehirdir.
Ağrıda Kürtler, Türkler, Ahıska Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Karapapaklar, Türkmenler ve Acemler birlikte yaşamaktadırlar.
Ağrı’nın %80’i Kürtlerden, geri kalan %20’si ise Türkler, Azerbaycan Türkleri, Türkmenler, Karapapaklar, Ahıska Türkleri, Terekemeler ve Acemlerden oluşmaktadır.
Ağrı’da Kürt nüfusun en yoğun olduğu ilçeler Doğubayazıt, Diyadin, Patnos ve Hamur’dur.
Eleşkirt, Taşlıçay, Tutak ilçelerinde Kürtler dışında yukarıda saydığımız etnik kesimler yaşamaktadır.
Yukarıdaki etnik kesimlerin Ağrıya yerleştirilmelerinin temel sebebi Kürt çoğunluğun denetim altına alınabilmesi ve asimile edilerek Türkleştirilmeleriydi.
Bu yüzden Türkler ve diğer gruplar kimi milliyetçi sitelerin yansıttığı gibi Ağrı’nın yerlisi değil sonradan devlet eliyle bölgeye yerleştirilen halklardır.
Osmanlı devletinin şehrin yarısına yakınını oluşturan Ermenilere ve Yezidi Kürtlere yönelik gerçekleştirdiği kırım ve tehcirle birlikte Ağrıya Türkler yerleştirilmiştir.
Gayri müslim Ermenilerin ve Kürt Yezidilerin tüm mal varlıkları arazileriyle birlikte bölgeye yerleştirilen Türklere ve diğer etnik gruplara tahsis edilmiştir.
İkinci Türkleştirme uygulaması Şark Islahat Planı ve İskan Kanunu ile başlamıştır.
Bu plan ve onun etrafında yapılan çağdışı uygulamalar ile Türkler Cumhuriyet’in farklı yıllarında aşama aşama Ağrıya yerleştirilmişlerdir.
Bu plan Ağrı dışında Türklerin ve farklı göçmenlerin yerleştirildiği bir çok Kürt ilinde gerçekleştirilmiştir.
Erzurum, Erzincan, Malatya, Maraş, Van, Adıyaman, Iğdır, Elazığ şehirleri dışarıdan göçlerle doldurulmuş ve Türkleştirilmeye çalışılmıştır.
Her ne kadar Ağrı’da Türkleştirme amacı güdülmüşsede buraya yerleştirilen Türklerin bir kısmı zaman içerisinde Kürtleşmiştir.
Sırasıyla Ağrı’nın ilçelerinin etnik yapısına bakalım.
Doğubayazıt’ın Etnik Yapısı
Kürtlerin en kalabalık nüfusa sahip olduğu ilçedir.
Doğubayazıt’ın %97’si Kürt, %3’ü diğer etnik gruplardır.
Diyadin’in Etnik Yapısı
Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı ilçelerden biride Diyadin’dir.
Diyadin’in %97’si Kürt, %3’ü diğer etnik gruplardır.
Patnos’un Etnik Yapısı
Kürt nüfusun yoğun olarak yaşadığı ilçelerden biride Patnos’tur.
Patnos’un %97’si Kürt, %3’ü diğer etnik gruplardır.
Eleşkirt’in Etnik Yapısı
Eleşkirt’te Kürtler dışında Türkler, Türkmenler, Ahıska Türkleri ve diğer etnik kesimler bulunmaktadır.
90’lı yıllardan önce yüzde 35 civarında olan Türk nüfus bugün yüzde 10-15 aralığında seyretmektedir.
Türklerin temel azalma nedenlerinden biri bölgede sürmekte olan silahlı çatışmalar ile birlikte sosyo-ekonomik yapının değişime uğramasıydı.
Eleşkirt’te %85 Kürt, %15 ise diğer etnik gruplar yaşamaktadır.
Tutak’ın Etnik Yapısı
Burada Kürtler dışında Türkler, Türkmenler, Ahıska Türkleri, Terekemeler ve diğer etnik kesimler yerleşiktir.
Tutak’ta 90’lı yıllar öncesine kadar bu halkların oranı yüzde 30 civarındayken bugün bu rakam göçlerden dolayı yüzde 15-20 aralığında seyretmektedir.
Tutak’ta %80 Kürt, %20 ise diğer etnik gruplar yaşamaktadır.
Taşlıçay’ın Etnik Yapısı
İlçenin büyük çoğunluğunu Kürtler oluşturmaktadır.
Kürtler dışında Türkmenler, Azeriler, Acemler ve Karapapaklar yaşamaktadır.
Ağrı’da Türk nüfusun en yoğun yaşadığı ilçe Taşlıçay’dır.
Taşlıçay’da yaşanan göç olaylarından dolayı Türk nüfus eskiye oranla azalmıştır.
Kürtler dışındaki nüfus yüzde 20 ve 30 aralığında seyretmektedir.
Yinede iyimser bir istatistik verecek olursak; ilçenin yüzde 75’i Kürt yüzde 25’i ise Türkler ve diğer etnik kesimlerden oluşmaktadır.
Hamur’un Etnik Yapısı
İlçenin büyük çoğunluğunu Kürtler oluşturmaktadır.
Hamur’un yüzde 95’i Kürtlerden yüzde 5’i ise diğer etnik gruplardan oluşmaktadır.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
