Âişe Et-Teymûriyye ya da Âişe İsmet Teymûr (Arapça: عائشة التيمورية; 1840–1902), Osmanlı döneminde Mısırlı bir sosyal aktivist, şair, romancı ve feminist idi.
Âişe Et-Teymûriyye, 1840 yılında Mısır’ın Kahire şehrinde doğdu. Varlıklı bir aileden geliyordu ve iyi bir eğitim aldı. Arapça ve Farsça dilinde eğitim gördü ve klasik Arap edebiyatını okudu.
Âişe Et-Teymûriyye, genç yaşta yazmaya başladı. İlk şiirleri, 1860 yılında Mısır’da yayınlanan bir dergide yayımlandı. 1870’lerde, romanlar ve hikayeler yazmaya başladı. En ünlü romanı, 1892 yılında yayımlanan “Nafâhatu’l-‘Arab” (“Arap Baharları”) adlı romanıdır. Bu roman, Mısır’da kadınların eğitimi ve toplumsal konumu hakkındaki görüşlerini yansıtır.
Âişe Et-Teymûriyye, aynı zamanda aktif bir sosyal aktivist idi. Kadınların eğitimi ve toplumsal hakları için mücadele etti. 1899 yılında, Mısır’da ilk kadın derneği olan “Nafâhatu’l-‘Arab” derneğini kurdu. Bu dernek, kadınların eğitimi ve toplumsal konumunun iyileştirilmesi için çalışmalar yaptı.
Âişe Et-Teymûriyye, 1902 yılında Kahire’de öldü. 62 yaşında idi. Ölümünden sonra, eserleri Mısır ve Arap dünyasında geniş çapta okundu ve kadın hareketinin önemli bir figürü olarak kabul edildi.
Âişe Et-Teymûriyye’nin en önemli eserlerinden bazıları şunlardır:
- Nafâhatu’l-‘Arab (Arap Baharları, 1892): Bu roman, Mısır’da kadınların eğitimi ve toplumsal konumu hakkındaki görüşlerini yansıtır.
- Risâle fi’l-‘Adab wa’l-Ta’lîm (Edebiyat ve Eğitim Üzerine Bir Risâle, 1893): Bu eser, kadınların eğitimi ve toplumsal konumu hakkındaki görüşlerini daha kapsamlı bir şekilde ele alır.
- Al-‘Arus (Gelin, 1894): Bu roman, Mısır’da kadınların evlilik ve aile hayatı hakkındaki görüşlerini yansıtır.
- Al-Hidâya ilâ Sabil al-Falâh (Başarıya Giden Yol, 1895): Bu eser, kadınların kişisel gelişimi ve toplumsal ilerleme hakkındaki görüşlerini yansıtır.
Âişe Et-Teymûriyye’nin eserleri, Mısır ve Arap dünyasında geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Eserleri, kadınların eğitimi ve toplumsal hakları konusunda farkındalık yaratmaya yardımcı olmuş ve Arap dünyasındaki kadın hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Âişe Et-Teymûriyye’nin eserleri, aşağıdaki kategorilere ayrılabilir:
- Şiirler: Âişe Et-Teymûriyye, genç yaşta yazmaya başladı ve ilk şiirleri, 1860 yılında Mısır’da yayınlanan bir dergide yayımlandı. Şiirleri, aşk, doğa ve toplumsal konular üzerinedir.
- Romanlar: Âişe Et-Teymûriyye, 1870’lerde romanlar ve hikayeler yazmaya başladı. En ünlü romanı, 1892 yılında yayımlanan “Nafâhatu’l-‘Arab” (“Arap Baharları”) adlı romanıdır. Bu roman, Mısır’da kadınların eğitimi ve toplumsal konumu hakkındaki görüşlerini yansıtır.
- Eğitim ve toplumsal konular üzerine eserler: Âişe Et-Teymûriyye, kadınların eğitimi ve toplumsal hakları konusunda aktif bir sosyal aktivist idi. Bu konudaki görüşlerini, “Risâle fi’l-‘Adab wa’l-Ta’lîm” (Edebiyat ve Eğitim Üzerine Bir Risâle, 1893), “Al-‘Arus” (Gelin, 1894) ve “Al-Hidâya ilâ Sabil al-Falâh” (Başarıya Giden Yol, 1895) gibi eserlerinde ele almıştır.
Âişe Et-Teymûriyye’nin eserleri, Mısır ve Arap dünyasında modern dönemde kadınların eğitimi ve toplumsal hakları konusunda farkındalık yaratmaya yardımcı olmuş ve Arap dünyasındaki kadın hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.