Anglosaksonlar; Anglus, Sakson ve Jüt karışımı olan Cermen halktır.
IV. yüzyıldan itibaren Romalıların Britannia diye adlandırdığı adayı istila etmişlerdir ve 865’te gerçekleşen Viking istilasına kadar adanın bütününü yönetmişlerdir.
Anglosaksonlar, Viking istilasından Norman istilasına kadar geçen sürede ise bazen adanın bir kısmını, bazen tamamını yönetmişlerdir ve kimi zaman da adanın kontrolünü bütünüyle Vikinglere kaptırmışlardır.
Vikinglerin gelişiyle birlikte İngiltere’deki Anglosakson denetimi büyük oranda cılızlaşmış ve Normanların gelişiyle de tamamıyla son bulmuştur.
Bede, Antiqui Saxons (Eski Saksonlar) tabirini kullanıyordu.
Romalıların Germania dedikleri bölgenin kuzeyindeki yani günümüzde Hamburg’un kuzeybatısı Angles ve Saxon Germen kabilelerinin birleşmesinden Anglosakson terimi türemiştir.
Norman İstilası’ndan sonra Anglosakson tabiri İngiliz anlamında kullanılmaya başlandı.
Anglosakson tabiri günümüzde İngiliz soyundan gelen, beyaz ırkları nitelemede kullanılır.
Bede’ye göre Angluslar, Saksonlar ve Jütilerden oluşan Cermen halkları IV. ve VI. yüzyıllardan itibaren Almanya’dan göç ederek İngiltere’nin pek çok bölgesine yerleştiler ve buralarda ayrı ayrı krallıklar kurdular.
Bu Cermen halklar Britanyalı kabile şefi Vortigern’in daveti üzerine, Pikt ve İrlandalı işgalcilere karşı Vortigern’in topraklarını müdafaa etmek için gelmişlerdi.
İlk gruplar Romalıların Britanya’dan çıktığı 410 yılından önce geldiler.
İngiltere’deki Anglosakson yerleşim yerleri ve kuran halklar şunlardır: Essex, Sussex ve Wessex (Saksonlar); East Anglia, Middle Anglia, Mercia ve Northumbria (Angluslar) ve Kent (Jütiler).
Bu yedi topluluk ortak yönetim anlamında bir heterarşi oluştururlar fakat 9.yüzyıldan itibaren adaya karşı yapılan Dan akınlarını durduramazlar.
Nihayetinde 871 senesinde Dan’ları alt etmeyi başaran Wessex kralı Büyük Alfred olur ve Güney İngiltere’nin kralı olur.
878 yılında Alfred ile anlaşan Dan’lar, Wessex’ten çekilme hususunda uzlaşıya varırlar.
Alfred’den sonraki krallar bir süre Dan’ları engellemeyi her ne kadar başarsalar da Dan’lara yüklü miktarda vergi ödemeyi kabul etmek zorunda kalırlar.
Anglosaksonların yaşadığı döneme ait arkeolojik buluntuların çoğu Suffolk eyaletindeki Woodbridge yakınlarında yer alan Sutton Hoo höyüğünde bulunmuştur.
Wessex’lerin kurduğu bu hükûmetin özü Germen gelenek ve adetlerine dayanmaktadır.
Halk; asilzadeler, hür çiftçiler, yarı hür olanlar ve kölelerden oluşmaktaydı.
Daha sonraları aristokrat bir kesim gelişerek hakimiyeti güdümünde bulundurmuştur.
Anglosaksonlar çok önceden Germenler gibi Germen mitolojilerine inanıyorlardı.
VI. yüzyılın sonlarında ise Hıristiyanlığı benimsediler.
Normanlar; Anglosaksonların dil, edebiyat, hukuk ve çeşitli adetlerine etkide bulunmuştur.
Britanya’daki erken dönem Anglo-Sakson binaları genellikle basitti, temeller dışında duvar kullanmıyordu, ancak esas olarak saz çatılı ahşap kullanılarak inşa edildi.
Genellikle eski Roma şehirlerine yerleşmemeyi tercih eden Anglo-Saksonlar, tarım merkezlerinin yakınında, nehirlerdeki geçitlerde veya doğal limanların yakınında küçük kasabalar inşa ettiler.
Toplumun Hıristiyanlaşması, görsel sanatlarda olduğu kadar toplumun diğer yönlerinde de devrim yarattı.
Sanatın yeni işlevleri yerine getirmesi gerekiyordu ve pagan sanatı soyut iken, Hıristiyanlık konuları açıkça temsil eden görüntülere ihtiyaç duyuyordu.
Hıristiyan ve pagan gelenekleri arasındaki geçiş, 7. yüzyıl eserlerinde zaman zaman belirgindir.
Hıristiyanlık, metal işleme becerilerini geliştirmenin yanı sıra, taş heykeltıraşlık ve el yazması tezhiplerini de teşvik etti.
Anglo-Sakson Dili
Modern İngilizce, Batı Germen dil grubunun Anglo-Frizce şubesine aittir .
Anglo-Saksonların üç ana etnik grubu, dilsel olarak yakından ilişkilidir, çünkü bunlar kıtasal Germen Ingvaeonic kült grubuna ait veya bu gruptan türemiştir.
Eski Saksoncaya benzeyen Eski İngilizce, bu nedenle İngilizce dilinin temel köküdür.
1500 yıllık farklı gelişmeye rağmen, İngilizce ile Eski Sakson’dan gelişen Aşağı Almanca arasındaki ortaklıklar hala görülebilmektedir.
Anglo-Sakson Edebiyatı
Anglo-Sakson edebiyatı, destanları, azizleri, öğütleri, İncil çevirilerini, yasal belgeleri, kronikleri, bilmeceleri ve daha fazlasını içerir.
Halen bu dönemden günümüze ulaşan yaklaşık 400 el yazması vardır ve bu el yazmaları Anglo-Sakson külliyatının incelenmesi ve kurulması için çok önemlidir.
Anglo-Sakson döneminin en ünlü eseri, Britanya’da ulusal bir destan statüsüne sahip olan Beowulf destanıdır.
.Anglo -Sakson Chronicle, erken İngiltere tarihinin önemli bir derlemesidir.
Yedinci yüzyıla ait Caedmon’un ilahisi, bugün İngilizce’deki en eski yazılı kayıt olarak kabul edilir.
Kaynaklar:
1- Higham, Nicholas J., and Martin J. Ryan. The Anglo-Saxon World. Yale University Press, 2013.
2-Richard M. Hogg, ed. The Cambridge History of the English Language: Vol 1: the Beginnings to 1066 (1992).
3-Hamerow, Helena. Rural Settlements and Society in Anglo-Saxon England. Oxford University Press, 2012.
