19. yüzyılda yaşayan ve asıl ismi bilinmeyen halk şairi Çeşmî, Kastamonulu’dur.
Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemektedir.
Yoksul ve perişan bir yaşam sürdüğü ve gezgin bir âşık olduğu bilinmektedir. (Şenel 1995: 49).
Aşık Çeşmî, saz çalan âşıklar arasında büyüdü.
Rivayete göre bir gün saz şairleri kendisine mahlas vermek için Fuzulî’nin Divanı’ndan beyit açarlar; “Defter-i a’mâlimin hattı hatandır siyâh / Kan döker çeşmim hayal ettikçe hevl-i mahşeri” beyti çıkar. O günden sonra Çeşmî mahlasıyla şiirler yazar (Tan 1985: 95).
Aşık Çeşmî, güçlü bir saz şairidir.
Şairin, örneği verilen cinaslı koşması onun şiirdeki gücünü ve etkisini gösterir.
Kaynaklara göre 19. Yüzyılda yaşadığı bilinmektedir .
Aşık Çeşmi hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır.
Nereli, hangi aileye mensup olduğu hususunda kesin bilgi bulunmamaktadır.
Onun elimizde bulunan bir şiiri ne kadar güçlü bir halk şairi olduğunu ortaya koymaktadır.
Aşık Çeşmi, bu şiiri Kuzey Doğu’da Tecnis olarak bilinen bir şiir türünde yazmıştır. Türkiye genelinde bu şiir türü Cinaslı Şiir olarak bilinmektedir.
Bu şiirin Azerbaycan taraflarında en iyi ustası Aşık Elesker’dir.
Türkiye’de Tecnis şiir türü daha çok Karslı Halk Şairleri tarafından yazılmaktadır.
Fakat Erzurum, Erzincan, Sivas gibi vilayetlerin aşıkları da Cinaslı Şiir örnekleri vermektedirler.
Çeşmi’nin Seyreyle ayaklı şiirindeki ustalığı varsa ele geçecek diğer şiirlerinde de kendini gösterecektir.
Kimi zaman bir halk şairinin sanattaki ustalığı ve olgunluğu bir şiiriyle de ölçülebilmektedir.
Çeşmi, kanımızca yazdığı şiirlerde sanatın hakkını vermiş bir halk şairidir.
Eserlerinden Örnekler:
Koşma
Derd-i dilim arttı, yarımın derdim,
Seksende, doksanda, yüzde seyreyle!
Gonca güllerini yârımın derdim,
Gerdanda, dudakta yüzde seyreyle!
Sen gelince yıkılırmış yar dedim,
Al hançeri, ur sinemi yar dedim,
Yeter cevr ü cefa etme, yâr dedim,
Cism ü bedenimi yüz de seyreyle!
Çeşmiya! Bin gazel yazdım divane,
El bağladım yâra durdum divane,
Dedi: Var yıkıl git behey divane,
Aşkın deryasında yüz de seyreyle!
Bernamegeh Türkçe