19. yüzyıl saz şairi, halk lideri Aşık Şenlik (1850 – 1913), Terekeme kökenlidir.
Asıl ismi Hasan’dır.
1850 yılında Çıldır’ın (Suhara) Aşık Şenlik Kasabası (Yakınsu) köyünde dünyaya geldi.
19 yaşındayken Ahılkelekli Aşık Nuri’den saz çalmayı öğrendi.
Kars, Ahıska, Borçalı, Erzurum, Tiflis, Gürü ve Revan’ı dolaşarak döneminin diğer saz şairiyle karşılaşmalar yapmıştır.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında halk-toplum önderliği yapmıştır. Ünlü şiiri “93 Koçaklaması”nı bu sırada söylemiştir.
Bu şiirde geçen, “can sağ iken yurt vermeniz düşmana” mısrası o dönemki yurt savunmasının temel felsefesini meydana getirmiştir.
180 tane şiiri, Selman Bey, Latif Şah ve Sevdakar Şah gibi hikâyeleri yer almaktadır.
Yöre saz şairlerinden âşık meclislerinde dinledikleri, yine yörede yapılan sohbetlerden ve okunan cönk kitaplarından faydalanmıştır.
Şiirlerinde Köroğlu, Dadaloğlu ve Karacaoğlan ile Azerbaycan sahası saz şairlerinden Hasta Hasan’ın etkisi bulunmaktadır.
Kendi çağında ve kendisinden sonra gelen birçok saz şairi üzerinde etkisi olmuştur.
Sümmani, Posoflu Zülali, Azerbaycanlı Aşık Elesker bunlardan bazılarıdır.
Sümmânî’nin doğum ve ölüm tarihleriyle ilgili farklı görüşler ileri sürülmüştür.
Fahrettin Kırzıoğlu 1853-1913 yıllarını verirken; konuyla ilgili bir doktora tezi hazırlayan Ensar Aslan ise doğum tarihini 1850 olarak vermektedir.
Babası Molla Kadir, annesi Zeliha’dır.
Asıl adı Hasan’dır; bununla birlikte Türkiye ve Azerbaycan sahasında Hasan adıyla değil, Âşık Şenlik adıyla şöhret kazanmıştır.
Şenlik’in hayatını üç safhada değerlendirmek gerekir. Buna göre birincisi, saz çalmasını bilmeyen Şenlik, ikincisi saz çalabilen ve türkülerini saz eşliğinde söyleyebilen Şenlik, üçüncüsü de sazı çıraklarına çaldırtan tarikat mensubu Şenlik’tir.
Türk edebiyatına 180 kadar şiirin yanı sıra üç de güzel hikâye (Latif Şah, Salman Bey, Sevdakâr Şah) kazandıran Şenlik’in şiirleri arasında yer alan divanî, koşma, destan, geraylı ve sicillemeleri yeniliklerle doludur. Şiirlerinde Terekeme/Karapapak ağzının izleri sıkça görülmektedir.
O, bir âşıkta bulunması gereken bütün özelliklerin tamamına sahiptir, atışma yapmada başarılıdır, muamma çözmede ustadır ve doğaçlaması oldukça güçlüdür.
Türkiye’de âşık kolu, Azerbaycan’da âşık mektebi, Güney Azerbaycan’da, âşık muhiti adı verilen okulun en başında kendisine yer bulmuştur.
Onlarca çırak yetiştirmiştir.
Çıldırlı Âşık Şenlik’in şiir ve hikâyeleri sadece Türkiye’de değil, Azerbaycan ve İran’da da bilinmektedir.
1913 yılındaki Revan yolculuğu sonrasında oradaki rakip saz şairlerinin kıskançlığıyla yemeğine zehir katılmıştır ve memleketi Çıldır’a ulaşamadan Arpaçay ilçesinde hayatını kaybetmiştir.
Kaynaklar:
-Bibliyografya
-Ensar Aslan, Çıldırlı Aşık Şenlik-Hayatı, Şiirleri ve Hikâyeleri, Erzurum 1975, s. 8-18.
