Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun Doğu yarısının devamı niteliğinde olan ve MS 330’dan 1453’e kadar varlığını sürdüren bir imparatorluktur.
İmparatorluğun resmi adı “Roma İmparatorluğu” idi, ancak modern tarihçiler genellikle ona “Bizans İmparatorluğu” adını verirler, bu terim 16. yüzyılda Alman tarihçi Hieronymus Wolf tarafından kullanılmaya başlanmıştır.
Bizans İmparatorluğu hakkında bazı temel bilgiler:
1. **Kuruluşu ve Başkenti:** İmparatorluğun kökenleri, Roma İmparatoru I. Konstantin’in MS 330’da yeni başkentini Bizantion (bugünkü İstanbul) olarak seçerek Roma İmparatorluğu’nu ikiye ayırmasıyla başlar. Yeni başkent daha sonra Konstantinopolis olarak adlandırıldı.
2. **Din ve Ortodoks Hristiyanlık:** Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun Hristiyanlığı kabul etmesiyle birlikte Hristiyanlık merkezi haline geldi. Büyük konsillerde Hristiyan doktrinleri belirlendi ve Ortodoks Hristiyanlık, Bizans İmparatorluğu’nun resmi dini oldu.
3. **Yapılar ve Sanat:** Bizans İmparatorluğu, mimari ve sanat alanında etkileyici eserlere imza atmıştır. Ayasofya, İstanbul’da inşa edilen en ünlü Bizans yapılarından biridir. Mozaik sanatında da ünlüdürler.
4. **İslam İstilaları:** 7. yüzyılda İslam’ın yükselmesiyle birlikte, Bizans İmparatorluğu Arap ve Türk istilalarına karşı savaştı. Malazgirt Meydan Muharebesi (1071) sonucunda Anadolu’nun büyük bir kısmını kaybettiler ve bu, Bizans’ın gerileme sürecini hızlandırdı.
5. **Haçlı Seferleri:** 11. ve 13. yüzyıllarda gerçekleşen Haçlı Seferleri sırasında, Bizans İmparatorluğu Batılı Hristiyanlar ile işbirliği yaptı. Ancak Haçlılar, İstanbul’u 1204’te ele geçirerek kısa bir süreliğine Latin İmparatorluğu’nu kurdu.
6. **Son Dönem ve Osmanlı İmparatorluğu:** 14. yüzyılda, Osmanlı Türkleri’nin yükselmesiyle birlikte Bizans İmparatorluğu’nun toprakları giderek daraldı. Sonunda, 1453’te Osmanlı Sultanı II. Mehmed tarafından gerçekleştirilen kuşatma sonucunda İstanbul düştü ve Bizans İmparatorluğu resmen sona erdi.
Bizans İmparatorluğu, dünya tarihinde önemli bir rol oynamış bir medeniyetin parçasıdır. Ortodoks Hristiyan dünyası üzerinde derin etkiler bırakmış ve birçok önemli kültürel, sanatsal ve bilimsel gelişmeye katkıda bulunmuştur.
Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun doğu yarısında M.S. 330 yılında Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından kurulan bir devlettir. İmparatorluğun başkenti Byzantium (Bizans) şehri üzerine inşa edilmiş ve daha sonra adını bu şehirden almıştır. Bizans İmparatorluğu, Orta Çağ boyunca varlığını sürdürmüş ve 1453 yılında Osmanlı Türkleri tarafından İstanbul’un fethedilmesiyle sona ermiştir.
Bizans İmparatorluğu’nun ana dönemleri ve önemli olayları:
1. **Kuruluş ve Konstantin Dönemi (M.S. 330-337):** İmparatorluğun kurucusu I. Konstantin, Roma İmparatorluğu’nu Doğu’daki tehditlere karşı korumak amacıyla yeni başkentini Byzantium şehrine taşıdı ve bu şehri Konstantinopolis olarak adlandırdı. İmparatorluk, M.S. 330 yılında resmen kuruldu.
2. **Teodosius Dönemi (M.S. 379-395):** İmparator II. Theodosius, Roma İmparatorluğu’nu iki oğlu arasında bölerek Doğu ve Batı Roma İmparatorlukları’nı oluşturdu. Bu, Bizans İmparatorluğu’nun resmi olarak bağımsız bir devlet olmasına yol açtı.
3. **Justinianus Dönemi (527-565):** İmparator I. Justinianus, Bizans İmparatorluğu’nun en geniş sınırlarına ulaştığı dönemdir. Bu dönemde, Justinianus’un eşi Theodora ile birlikte, ünlü Hagia Sophia katedrali inşa edildi ve Roma Hukuku temel alınarak Corpus Juris Civilis adlı hukuk derlemesi yapıldı.
4. **İslam’ın Yükselişi ve Bizans-İslam Savaşları (7. yüzyıl):** 7. yüzyılda İslam’ın ortaya çıkması, Bizans İmparatorluğu ile İslam dünyası arasında çeşitli savaşlara yol açtı. Yavuz Heraclius döneminde Araplar ile yapılan savaşlar, Bizans’ın Anadolu’nun büyük bir kısmını kaybetmesine neden oldu.
5. **İkona İkonoklazm Dönemi (8. ve 9. yüzyıl):** Bu dönemde, imajlara (ikonlara) karşı olan ikonoklazm hareketi, Bizans İmparatorluğu’nda dini ve kültürel çatışmalara neden oldu. İmparatorlar, ikonları reddeden ikonoklast politikalar uyguladılar.
6. **Makedonya Hanedanı (867-1056):** Makedonya Hanedanı, Bizans İmparatorluğu’nun siyasi istikrarını sağladı. Bu dönemde, kültür, sanat ve ekonomi alanlarında önemli gelişmeler yaşandı.
7. **Haçlı Seferleri (1096-1204):** Haçlı Seferleri sırasında, Latin Haçlıları 1204 yılında Konstantinopolis’i işgal ettiler ve İmparatorluğu bir süreliğine parçalayarak Latin İmparatorluğu’nu kurdu.
8. **Nika Ayaklanması (532):** İmparator I. Justinianus döneminde, Hippodrom’da düzenlenen bir at yarışı sırasında başlayan isyan, şiddetli bir şekilde bastırıldı, ancak şehirde büyük hasara neden oldu.
9. **Son Dönem ve İstanbul’un Fethi (1453):** Osmanlı Türkleri, II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) komutasında Konstantinopolis’i kuşattı ve 1453 yılında şehri fethederek Bizans İmparatorluğu’nu sona erdirdi.
Bizans İmparatorluğu, tarihi boyunca pek çok dönemden geçmiş ve çeşitli iç ve dış tehditlerle karşılaşmıştır. Kültürel mirası, özellikle sanat, mimari ve hukuk alanlarında, Orta Çağ Avrupa’sına ve daha sonraki dönemlere büyük etkiler bırakmıştır.