CELAL TEMEL
Cibranlı Halid (1882–1925)
Muş, Varto’da (Gümgüm) doğdu. Cibran Aşireti Reisi Mahmut Bey’in oğludur.
Kabataş Aşiret Mektebi’nde okuyan 25 Kürd öğrenciden biridir.
Aşiret Mektebi’nden sonra, 1902 yılında Harb Okulu’ndan yaver yüzbaşı olarak mezun oldu.
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Kafkas Cephesi’nde, Hafif Süvari Alayları Komutanı olarak görev yaptı.
Savaş’tan sonra albay rütbesiyle Erzurum’daydı.
1918 yılında İstanbul’da Kürdistan Teali Cemiyeti kurulunca, cemiyetle ilişki içine girdi, cemiyetin Kürdistan’daki faaliyetlerinde yardımcı oldu.
Temmuz 1919’da Erzurum Kongresi toplandığında miralay olarak Erzurum’daydı.
Bulunduğu Erzurum’da, 1921-1923 yılları arasında, AZADİ (Kürdistan İstiklal Cemiyeti) adlı bir gizli komite kuruldu.
Bunun öncüsü olduğu ve komiteye, Bitlis Mebusu Yusuf Ziya Bey, teyzesinin oğlu ve eniştesi Şeyh Said gibi bazı Kürd ileri gelenlerinin de alındığı bilinmektedir.
Bu dönemde, yurt içi, yurt dışı çeşitli kişi ve kuruluşlarla Kürd ulusal haklarıyla ilgili yazışmalar yaptı.
Kürd ileri gelenlerinden topladığı mektupları Cemiyet-i Akvam’a (Milletler Cemiyeti’ne) gönderdi.
Bu sırada, Ankara’da TBMM Hükümeti’ni kuran Mustafa Kemal, Harbiye’den tanıdığı Cibranlı Halid’i takip etmektedir.
Kendilerine katılması şeklindeki önerilerini kabul etmez.
Ağustos 1924’te Beytüşebab’ta meydana gelen bir olay sonrasında AZADİ’nin durumu deşifre oldu.
Örgütün öncüleri olarak kendisi ve eski Bitlis Mebusu Yusuf Ziya, sonbahar aylarında tutuklandılar.
Şeyh Said’in yakalanmasından bir gün önce, 14 Nisan 1925’te, Bitlis Divan-i Harp kararı ile Yusuf Ziya Bey’le birlikte kurşuna dizildi.
Son sözleri şöyle oldu: “Karşınızda yalnız değilim. Arkamda Mezopotamya ve muazzam bir Kürd Ulusu bulunmaktadır. Bugün beni asıyorsunuz, fakat hiç şüphe yok ki yarın torunlarımız da sizleri yok edeceklerdi.”
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!