Kommagene döneminde yazlık başkent olan Arsameia ile birlikte önemli bir idare merkezi, kale olarak inşa edilmiş, Roma’lılar döneminde geliştirilerek varlığı günümüze kadar devam etmiştir.
Kâhta (Kürtçe: Kolik, Süryanice: ܓܟܬܝ/ Gakhti [kh = h], Osmanlıca: كولك, romanize: Kölük), Adıyaman iline bağlı en büyük ilçedir. Nüfusu 127.534 kişidir. İlçenin 41 km kuzeyinde bulunan Nemrut Dağı tarihi ve kültürel eserlere ev sahipliği yapmaktadır.
İlçe adının kaynağı; Kahtâ adının nereden geldiği yolunda kaynaklarda pek bilgi olmamakla beraber, tarihte, “Kâhta” isminin Persçe’de “Dağın Eteği” anlamına geldiği ve Komageneliler’den önce bölgede hakim olan Persler tarafından kullanıldığı, bu adın da eski yerleşim yerinin konumundan kaynaklandığı iddia edilmektedir.
Eski ilçe merkezi Eski Kâhta’dır ve Nemrut Dağı’nın eteklerinde yer almaktadır.
Milattan önce 3`üncü yüzyılda Kommagene Uygarlığı döneminde yapılan ve ”yazlık başkent” Arsameia ile birlikte ”idari merkez” olarak inşa edilen tarihi kale, Memlük Devleti döneminde geliştirilmiştir.
Nemrut Dağı tur güzergahında bulunan Kahta antik kalesi, üç önemli medeniyetin izlerini taşımaktadır. Kommagene döneminde yazlık başkent Arsameia ile birlikte önemli bir yönetim merkezi ve kale olarak inşa edilmiş, Roma döneminde gelişerek yıllar boyunca konumunu korumuştur.
1260’larda Memlukların bölgeye hakim olmasıyla kale restore edilmiş ve bugünkü son şekli verilmiştir.
Antik Kalenin, 1926 yılına kadar kullanıldığı sanılmaktadır. Cumhuriyet dönemine kadar ilçe merkezi olarak Elazığ’a (Memuret-ül Aziz) bağlı kalmıştır.
Eski Kale’nin en büyük özelliği sarnıç, zindan, kale içindeki dükkanlar, ibadethaneler ve ferah odalarından yapılara sahip olmasıdır.
70’li yıllarda kazılan ve kısmen restore edilen kale, yeni bir restorasyon projesi ile iyileştirilmeye çalışılmıştır.
Eski Kale, Nemrut Dağı Milli Parkı sınırlarında, Arsemia’ya yakın bir konumda bulunmaktadır. Arsemia kalıntılarına kuş uçuşu olarak 500 metre mesafede bulunmasına rağmen yol bulunmadığından Arsemia kalıntılarının güneyinden gezmek gerekiyor.
Arsemia’dan sonra, ikiye ayrılan yolda, sağ tarafa doğru ilerlediğinizde kaleyi görürsünüz. Kaleye doğru giden yolda Selçuklu döneminde meydana getirilen köprüde mola verin ve yanındaki kanyonu zevkle izleyin.
Nemrut Dağı tur güzergahındaki Eski Kahta köyünde bulunan ve birçok medeniyetten izler taşıyan Eski Kahta Kalesi`nin bir kısmı, 2005’te şiddetli yağmur nedeniyle yıkılınca güvenlik gerekçesiyle ziyarete kapatılmıştı.
M.Ö. 3’üncü yüzyılda Kommagene Uygarlığı döneminde yapılan Eski Kahta Kalesi, restorasyon çalışmaları sonrası 2022 yılında yeniden ziyarete açıldı.
