Etimolojik olarak Pars (Pers) sözcüğünden gelmektedir. Pars kelimesi Arapçanın etkisiyle Fars haline gelmiştir; Arapça’da bulunmayan P harfi F ile ikame edilmiştir. Arapça’da bu iki ses ortak kapalı a sesi ile verilmektedir.
Fars devletlerinin tarihi Ahamenişler ve Sasaniler şeklinde 2550 yıl öncesine kadar uzanır. Farsların dili Farsça, Hint-İran koluna bağlı bir Hint-Avrupa dilidir. Tarihi önemi olan çok sayıda Fars şâir ve bilge mevcuttur.
Farslar İranlı bir ulustur. Anzan-Güney Elam civarında yerleşiktiler ve başkentleri Sus şehriydi.
Arapçada “p” sesi olmadığından Araplarca “Pars/Pers” olarak değil, “Fars/Fers” olarak adlandırılmışlar ve sonrasında da genel olarak bu adla anılmışlardır.
Yani anlaşılacağı üzere Farslar Müslüman olmadan önce bu isimle bilinmekteydiler. Günümüz İranlıların ataları olarak kabul edilirler. Antik İran’da kurulan en önemli iki imparatorluk Ahamenişler ve Sasaniler, Persler tarafından kurulmuştur.
Şeh: Tarikat kurucu
Şehsüvar: Usta binici
Şehzat: Saygıdeğer kimse
Timurcan: Demir gibi sağlam güçlü
Sudi: Faydalı,kazançlı
Mirhan: Kadın hükümdar
Mircan: Gerçek dost,değerli
Ferda: Yarın,gelecek
Efruz: Parlatan,tutuşturan
Derman: İlaç,çare
Kâmran: İstediğini alan kişi
Selcen: Hareketli çoşulu kimse
Kuday: Tanrı
Firuz: Mutlu,sevinçli
Cengâver: Savaşçı silahçı demektir.
Karacan: Esmer tipli kişilere denir.
Ercan: Yiğit demektir.
Dodan: Uysal anlamındadır.
Neyzen: Ney çalan kişi anlamındadır.
Dânâ: Bilen, bilgili, zeki kişi demektir.
Ferhun: Güçlü bir aileden gelen kişi anlamına gelir.
Rüstem: İran’ın efsanevi pehlivanın ismidir.
Okyar: Hareketli demektir.
Cavit: Ebedi, sonsuz anlamındadır.
Ferman: Emir ve buyruk anlamındadır.
Yavuzcan: Güçlü kişilikli kişi demektir.
Gürcan: Canlı, kuvvetli demektir.
Cemşir: Arslan gibi yürekli yönetici anlamındadır.
Dündar: Allah’a inanan, bağlanmış kişi anlamındadır.
Nev: Yeni, taze genç anlamındadır
Hüdaverdi: Yiğit, yürekli kişi demektir.
Şahan: Güçlü ve güzel anlamındaki sevgi sözcüğüdür.
Efruz: Parlatan, tutuşturan anlamına gelir.
Derman: İlaç, çare demektir.
Kâmran: İstediğini alan kişi demektir.
Şehzade: Hükümdarın oğlu anlamınsa gelir.
Peyami: Haber, bilgi veren kişi demektir.
Civan: Genç, delikanlı demektir.
Kenter: Şehirli demektir.
Nevzat: Yeni doğmuş çocuklara denir.
Cemşit: Mitolojide İran’ın efsanevi dördüncü şahının ismidir.
Canda: Yürekte olan kişi demektir.
Nihat: Doğa, huy demektir.
Kalender: Gösterişsiz, alçak gönüllü kişi anlamındadır.
Ejder: Korkusuz demektir ve efsanevi bir yaratığın ismidir.
Sezai: Uygun demektir.
Erşat: Mutlu erkek anlamına gelir.
Kahraman: Yiğit, cesur kişi anlamındadır.
Melikşah: Hükümdar demektir.
Yadigâr: Hatıra anlamındadır.
Zülfü: Saça ait, saç ile ilgili demektir.
Akcan: Dürüst kimse
Akçan: Temiz ruhlu kişi
Akser: Namuslu,güvenilir
Alar: Soylu,kahraman
Alamgir: Dünyanın fatihi
Âlemşah: Tüm dünyanın hükümdarı
Alihan: Yüce,ulu hükümdar
Aliyar: Ulu, dost
Ara: Süsleyen,güzelleştiren
Arcan: Özü saf
Ardak: İran’ın Kazvin Eyaleti’nde bir şehir.
Ardaş: Dua, niyaz
Aref: Yetenekli,becerikli
Artaç: Temiz taç takınmış,güvenilir hükümdar
Aryan: (İran’dan geçerek Kuzey Hindistan’a yerleşen halk veya bu halktan olan kimse
Aryen: Antik Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri konuşmuş halkların kendilerini ifade ettikleri isim.
Asan: Kolay
Asef: Bağışlayan kimse
Ateş: Yanıcı cisimlerin tutuşmasıyla beliren ısı ve ışık.
Avesta: Eski İran inancı olan Zerdüştlüğün kutsal kitabının adı.
Aycan: Ey sevgili anlamına gelen kelime
Azer: İran ve Afganistan’ın resmi takvimi olan Güneş Hicri takviminin dokuzuncu ayıdır.
Babür: Kaplan
Babürşah: Kaplan gibi şah.
Baha: Güzellik,zariflik
Bahadır: Savaşlarda gücü ve yılmazlığıyla üstünlük kazanan veya yiğitlik gösteren kimse.
Bahti: Talih
Bahtiyar: Mutlu
Balâ: Yüksek, üst
Barsbay: Yiğit cesur
Batucem: Üstün gelen
Baver: İnanmak
Baybars: Zengin,varlıklı kişi
Baycan: Zengin, varlıklı
Bayraktar: Bayrağı taşıyan kişi
Bedran: Yeşillik,bahçe
Behmen: Zeki Anlayışlı
Behram: Eski İran dininde yolcuları korumakla görevli olduğuna inanılan melek.
Benam: Meşhur,az bulunan
Benazir: Eşsiz,tek olan
Bende: Kul, köle
Bent: Bağ,zincir
Berdan : Hoş kokulu dağotu
Berfu : Farsça’dan gelen Berfu kelimesi kar tanesi anlamındadır.
Berin: En yüksek,yüce
Berkcan: Sağlam, kuvvetl,
Berşan: Ümmet,cemaat
Agâh: Bilen bilgili kişi anlamındadır.
Alihan: Ulu hükümdar demektir.
Ara: Güzelleştiren kişi anlamındadır.
Aref: Yetenekli kişi anlamına gelir.
Artaç: Güvenilir, temiz taçlı hükümdar demektir.
Azer: Güneş Hicri takviminin dokuzuncu ayına tekabül eden ayın ismidir.
Babür: Kaplan demektir.
Baha: Güzellik anlamındadır.
Bahadır: Savaşlarda gücü ve cesaretiyle yiğitlik gösteren kişilere denir.
Bahtiyar: Mutlu demektir.
Baybars: Zengin kişi demektir.
Berdan: Hoş kokulu dağda bulunan bir otun adıdır.
Bertan: Şafak yemişi
Berter: Üstün,nitelikli
Beybars: Pars gibi güçlü ve çevik olan bey,Memlük sultanı
Beybolat: Çelik gibi güçlü kişi
Beyzade: Beyoğlu, soylu
Beyzat: Doğuştan soylu olan,bey kimse
Boğatır: Savaşçı kimse
Bolat: Güç,kuvvet
Boratav: Fırtına gibi hızlı olan kişi
Bülent: Yüksek,yüce
Cangiray: Dürüst samimi hükümdar
Cankurt: Özü kurt gibi olan kimse.
Cenker: savaşçı,savaş eri
Eldar: Bir ülkenin hakimi
Efgan: Bağırma çağırma
Efsa : Farscada sihirbaz anlamındadır.
Erdil: Yürekli cesur anlamında
Mehran: Sevecen, şefkatli. Nazik, iyiliksever.
Laden : Farsça olan laden kelimesi bir çeşit bitki türüdür.
Nefes : Farsçadan gelen nefes kelimesi, yaşamın kaynağı demektir.
Nüvit: İyi haber
Özdem: Öz varlığı, kişiliği güçlü kimse.
Serdil : Gönül üstünde olan
Simin : Farsça olan kelime Simin parlak anlamındadır.
Şulan: İran’ın Hasanabad Kırsal Bölgesi’nde bir köy adı.
Nilhan: Nil havzası hanlarından
Serbay: Önder, lider, başta gelen.
Hercai: Hiçbir şeyde kararlı olmayan veya konudan konuya geçiveren
Keyhan: Dünya
Farzin: Bilgili kimse
Çekdar: Mülk sahibi ile kullanan (ekici, çiftçi) arasında bulunan bir ara kiracı.
Tanzer: Sarı altın renginde tan yeri.
Müjdat: Sevinçli haberler
Ercihan: Dünyanın, cihanın tanığı erkek
Serkut: Talihli insan.
Mâhur: Müzikte bir makam
Farşid: Çok parlayan, ışıltı, görkemli
Tuvana: Gücü yerinde, kuvvetli
Hümay: Hüma kuşu
Şehlevent: Leventlerin şahı, boylu boslu,
Dilâver: Yürekli
Berfu: Kar tanesi demektir.
Berin: En yüksek yer anlamındadır.
Berkcan: Sağlam kişi demektir.
Bertan: Şafak yemişi, sabahın erken meyvesi anlamına gelir.
Beyzade: Soylu kişi demektir.
Bolat: Güç, kuvvet demektir.
Bülent: Yüksek demektir.
Erdil: Yürekli cesur anlamındadır.
Hercai: Kararsız kişi anlamındadır.
Müjdat: Sevinçli haber demektir.
Mâhur: Müzikte bir makamın ismidir.
Dilâver: Yürekli kişi anlamındadır.
Erencan: Deneyimli, akıllı kişi demektir.
Yezdan: Zerdüştlerin iyilik tanrısının ismidir.
Şinasi: Tanımaya özgü demektir.
Cihanmert: Dünyanın en cömert insanı anlamındadır.
Mirkelâm: Güzel ve nazik konuşan kişi demektir.
Hanedan: Soylu, büyük aile demektir.
Hürcan: Özgür kişi anlamındadır.
Darcan: Aceleci kişi anlamındadır.
Niyaz: Yakarma,yalvarma
Teber: Bazı dervişlerin taşıdıkları sapı uzun, keskisi ayça biçiminde, küçük balta
Hanedan: Hükümdar veya devlet büyüğü gibi bir kimseye dayanan soy, büyük aile.
Hürcan: Özgür bağımsız kimse
Sağcan: Sağlıklı kimse
Pakalın: İyi tanınmış kimse,dürüst
Darcan: Aceleci,sıkıntılı kimse
Gökberk: Yeşil yaprak
Paksan: Temiz insan,namuslu kimse
Ocan: Cana yakın
Dizdar: Kale muhafızı
Timurlenk: Bir ayağının aksak olması nedeniyle Aksak Timur anlamındaki bu adla anılan Timurlular Hanedanı’nın kurucusu ve ilk hükümdarı.
Serhun: Asil bir soydan gelen kimse
Kemter: Daha değersiz
Tezer: Çabuk hızlı kişi
Eşkan: Prens
Suhan: Söz,lakırdı
Şebi: Gece
Erimşah: Amacına ulaşmış hükümdar
Tunacan: Görkemli kişi
Suhrab: Suhrab veya Sohrab; Firdevsi’nin Şehname adlı eserinde adı geçen efsanevi bir savaşçı. İranlı bir savaşçı olan Rüstem’in oğludur. Rüstem,
bir dülleoda onu öldürdükten sonra oğlu olduğunu öğrenir.
Suhrab’ın kelime anlamı ise sudan gelen kızıllık demektir.
Fars dilinin dünyanın en eski ve en etkili edebiyatlarından birine sahip olduğu bilinmektedir. Eski Farsça yazılı eserler, MÖ 6. ve 4. yüzyıllar arasındaki çeşitli yazıtlarda kanıtlanmıştır ve Orta Pers edebiyatı, Part ve Sasani dönemlerine ait yazıtlarda ve 3. ve 10. yüzyıllar arasındaki Zerdüşt ve Maniheist yazıtlarında onaylanmıştır.Yeni Fars edebiyatı , Arapların İran’ı fethinden sonra 9. yüzyıldaki en eski kayıtları ile gelişti. Fars edebiyatının tamamı Farsça yazılmamıştır, çünkü Persler tarafından Arapça ve Yunanca gibi diğer dillerde yazılmış eserler de dahil edilebilir.
Xenophon’un bildirdiği hesaplara göre, Akhamenid mahkemesinde çok sayıda şarkıcı vardı. Ancak, o dönemin müziğinden çok az bilgi edinilebilir. Sasani İmparatorluğu’nun müzik sahnesi, önceki dönemlerden daha mevcut ve ayrıntılı bir belgeye sahiptir ve özellikle Zerdüşt müzik ritüelleri bağlamında daha belirgindir. Genel olarak, Sasani müziği etkiliydi ve sonraki dönemlerde benimsendi.
