Uruk şehrinin kralı Gilgameş, yarı tanrı yarı insan olarak olağanüstü güçlere sahiptir. Ancak, zalim ve despot bir hükümdardır. Halkı, tanrılara dua ederek Gilgameş’in zulmüne son vermelerini ister. Tanrılar, Gilgameş’e denk olacak bir rakip yaratmaya karar verirler ve Enkidu’yu yaratırlar. Enkidu, doğada vahşi hayvanlarla birlikte yaşayan güçlü ve vahşi bir adamdır.
2. Tablet: Enkidu’nun Medeniyete Girişi ve Gilgameş ile Tanışması
Enkidu’nun vahşi doğası, bir avcıyı rahatsız eder ve bu avcı, Enkidu’yu medenileştirmek için Gilgameş’e haber verir. Gilgameş, Enkidu’yu medenileştirmek için bir rahibe olan Şamhat’ı gönderir. Şamhat, Enkidu’yu baştan çıkarır ve onu insan topluluğuna kazandırır. Enkidu, Uruk’a gelir ve Gilgameş ile güreşir. Güreş sırasında Gilgameş ile Enkidu arasında büyük bir dostluk gelişir.
3. Tablet: Humbaba’ya Karşı Sefer Hazırlığı
Gilgameş ve Enkidu, tanrı Enlil tarafından korunan Cedar Ormanı’na gitmeye karar verir. Ormanın koruyucusu olan dev Humbaba’yı yenmek için hazırlık yaparlar. Bu yolculuk, onların cesaretini ve dostluklarını sınayacaktır.
4. Tablet: Cedar Ormanı’na Yolculuk
Yolculuk boyunca Gilgameş, çeşitli rüyalar görür. Enkidu, bu rüyaları yorumlar ve onların zafer kazanacaklarına işaret ettiğini söyler. İki dost, zorlu bir yolculuğun ardından Cedar Ormanı’na ulaşırlar.
5. Tablet: Humbaba ile Mücadele
Gilgameş ve Enkidu, Humbaba ile savaşır. Humbaba, korkunç ve güçlü bir yaratıktır, ancak Gilgameş ve Enkidu’nun cesareti ve iş birliği sayesinde yenilir. Humbaba, öldürülmeden önce merhamet diler, ancak Gilgameş onu öldürmeye karar verir. Bu zafer, onların cesaretini daha da pekiştirir.
6. Tablet: İştar ve Gök Boğası
Tanrıça İştar, Gilgameş’e aşık olur ve ona evlenme teklif eder. Ancak, Gilgameş, İştar’ın geçmişteki sevgililerine yaptığı zulümleri hatırlatarak teklifi reddeder. İştar, bu reddedilmeyi hazmedemez ve intikam almak için gök boğasını Uruk’a gönderir. Gilgameş ve Enkidu, gök boğasını yenerek şehri kurtarırlar.
7. Tablet: Enkidu’nun Laneti ve Ölümü
Enkidu, rüyasında tanrılar tarafından lanetlendiğini görür. Tanrılar, Humbaba ve gök boğasının ölümünden dolayı Enkidu’yu cezalandırmaya karar verirler. Enkidu hastalanır ve acı çekerek ölür. Enkidu’nun ölümü, Gilgameş’i derinden etkiler ve onu ölümün kaçınılmazlığı üzerine düşünmeye sevk eder.
8. Tablet: Gilgameş’in Yas Tutması
Gilgameş, Enkidu’nun ölümünden sonra derin bir yas tutar. Enkidu için ağıtlar yakar ve onun anısını yaşatmak için çeşitli ritüeller gerçekleştirir. Bu süreçte, ölümün kaçınılmazlığı ve insanın ölümlü olduğu gerçeğiyle yüzleşir.
9. Tablet: Ölümsüzlük Arayışı
Gilgameş, Enkidu’nun ölümünden sonra ölümsüzlüğü aramaya karar verir. Utnapiştim adlı tufandan sağ kurtulan bir kişiyi bulmak için yola çıkar. Utnapiştim, tanrılar tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilmiştir ve Gilgameş, onun sırrını öğrenmek ister.
10. Tablet: Utnapiştim’e Yolculuk
Gilgameş, Utnapiştim’e ulaşmak için zorlu bir yolculuğa çıkar. Bu yolculuk sırasında çeşitli tehlikelerle karşılaşır ve gizemli yaratıklarla mücadele eder. Deniz tanrıçası Siduri, ona yolculuğun zorluklarından bahseder ve ona bazı tavsiyelerde bulunur. Kayıkçı Urşanabi, Gilgameş’i Utnapiştim’e götürür.
11. Tablet: Tufan Hikayesi ve Ölümsüzlüğün Sırrı
Gilgameş, Utnapiştim ile karşılaşır ve ölümsüzlüğün sırrını öğrenmek ister. Utnapiştim, tufan hikayesini anlatır. Tanrılar, insanları yok etmeye karar verdiğinde, Ea (Enki) Utnapiştim’i uyarır ve ona bir gemi yapmasını söyler. Utnapiştim ve ailesi bu gemiyle tufandan kurtulur. Utnapiştim, Gilgameş’e uyumadan altı gün yedi gece kalmasını söyler, ancak Gilgameş bu sınavı geçemez. Bunun üzerine Utnapiştim’in karısı, ona gençlik bitkisini verir.
12. Tablet: Dönüş ve Sonuç
Gilgameş, gençlik bitkisini bulur ve Uruk’a dönerken bir yılan bitkiyi çalar. Bitkiyi kaybeden Gilgameş, ölümsüzlüğü elde edemez. Bu deneyim, Gilgameş’e insanın ölümlü olduğunu ve asıl önemli olanın geride bırakılan miras olduğunu öğretir. Uruk’a döner ve şehrin surlarını inceleyerek insanların ortak mirasının önemini anlar.
Destanın Sonuçları ve Temaları
Gilgameş Destanı, insanın ölümsüzlük arayışını ve bu süreçteki kişisel dönüşümünü anlatır. Destanın temaları arasında dostluk, kahramanlık, ölüm ve insanın ölümlülüğü gibi konular öne çıkar. Gilgameş’in yolculuğu, insanlığın ortak deneyimlerini ve varoluşsal sorgulamalarını yansıtır. Destan, antik Mezopotamya kültürünün ve inançlarının derinliklerini anlamamıza yardımcı olurken, aynı zamanda edebi ve mitolojik mirasımızın önemli bir parçasıdır.
