İlin ezici çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır.
Hakkari’nin %97’si Kürt, %3’ü ise diğer etnik kesimlerden oluşmaktadır.
İlin bütün ilçelerinde Kürtler ezici bir nüfusa sahiptir.
Hakkari’de yaşayan Müslüman Kürtler Şafi mezhebine bağlıdırlar.
Hakkari Nasıl Bir Yer
Hakkâri, Türkiye’nin en kalabalık altmış ikinci şehri.
2020 sonu itibarıyla 280.514 kişilik nüfusa sahiptir.
İlin Kürtçe ismi dönemsel olarak Colemêrg ya da Hekarî diye adlandırılmıştır.
Yetersiz devlet destekleri ve yatırımlarından dolayı tarım, sanayi ve ticaret istenilen düzeyde gelişememiş, şehir potansiyeli büyüyememiştir.
Yüzölçümü bakımından Türkiye’nin kırk sekizinci büyük ilidir.
Güneyinde Irak, batısında Şırnak, kuzeyinde Van, doğusunda ise İran vardır.
Hakkâri ili nüfusu: 280.514’tür. (2020 sonu). İlin yüzölçümü 7.095 km2dir.
İlde km2ye 40 kişi düşmektedir.
5 ilçe, 8 belediye, bu belediyelerde 56 mahalle, ayrıca 125 köy bulunmaktadır.
Sırayla Sümerler, Akadlar, Urartular ve Asurluların egemenliğine girmiştir.
Hakkari 1514’de Çaldıran Muharebesinde sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Birinci dünya savaşı sonrasında 1915’de Rusların kontrolüne girmiştir.
1926 yılında yapılan Ankara Antlaşması ile Musul dahil beş bölgesi ulusal hududlar dışında kalan Hakkari aynı yıl il statüsü kazanmıştır.
1933 yılında Van İline bağlanmış, 1936 yılında yeniden il statüsü kazanmıştır.
Hakkâri, 1662 tarihinde Katolik mezhebini benimsemeyen Asuriler Diyarbakır metropoliti XIII. Mar Şimun Denha liderliğinde yeniden örgütlenerek Hakkâri’nin Kodşanis/Koçanis (hâlen Konak) köyünü patriklik merkezi olarak benimsemişlerdir.
Nasturi patrikleri 1918 yılına kadar bu köyde ikamet etmişlerdir.
19. yüzyıl ortalarına dek Hakkâri nüfusunun yaklaşık yarısını Nasturiler oluşturmuştur.
Kürt Hakkâri Emirliği yedi asır boyunca Hakkâri bölgesinde hüküm sürmüştür.
Hakkâri Emirleri’nin her ne kadar hükmettikleri topraklar, tarih sürecinde değişiklik göstermiş olsa dahi günümüz Van, Şırnak, İran ve Irak sınırlarını içerisine dahil eden geniş bir bölgeye hükmettikleri bilinmektedir.
Hakkâri Emirliği tarih süreci boyunca Selçuklular, İlhanlılar, Akkoyunlular ve Karakoyunlular gibi devletlere karşı pek çok savaş vermiş ve bölgedeki varlığını sürdürmeyi başarmıştır.
Hakkâri Emirliği, 23 Ağustos 1514 senesinde Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Şahlığı arasında yaşanan Çaldıran Meydan Muharebesi ile bölgeye gelen Osmanlı İmparatorluğu tarafında yer almış ve böylelikle Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı otonom bir Emirlik mahiyetini almıştır.
Osmanlı’ya bağlı otonom bir Emirlik olarak varlığını sürdüren Hakkâri Emirliği, 19. yüzyılda artan taht kavgaları, bölgede yaşayan Nesturi halk ile olan problemler, Osmanlı İmparatorluğu idari yapısında yaşanan değişikler ve isyan etme sebeplerinden ötürü 1849 senesinde dağılmıştır.
Hakkâri il sınırları çok çetin ve zorlu coğrafi koşullara sahiptir.
Yüz ölçümünün çok büyük bir kısmı dağlık alandır.
Bölgede Yüksekova ilçe merkezi dışında düzlük alan bulunmamaktadır.
Yüksek rakım ve zorlu coğrafi koşullar, Hakkâri iklimini elverişsiz bir konuma getirmiş bulunmaktadır.
Yazları sıcak ve kurak, kışları çok soğuk ve yağışlıdır.
Geçim kaynaklarının başında sınır ticareti ve hayvancılık gelir.
Son yıllarda gerek özel sektör ve devletin istihdam teşvikleriyle Hakkâri ve ilçelerinde istihdamda canlanma sağlansa da yeterli düzeyde değildir.
Sınır ticareti Irak ve İran’a açılan sınır kapıları ile yapılmaktadır.
Bernamegeh Türkçe / bernamegeh@gmail.com