”İşuwa isminin hem bir şehri hem de aynı isimli bir krallığı belirttiği düşünülmektedir ve bölgede bulunan bu şehrin, söz konusu bölge için önemli bir konumda yer aldığı anlaşılmaktadır. Sınırları tam olarak belirlenemese de Yukarı Mezopotamya Ovası ile Dicle’nin üst kısımlarının sınırı olduğu kabul edilmektedir. İşuwa Krallığı coğrafi konumunun önemi nedeniyle yüzyıllar boyunca çeşitli devletlerin arasında gerginliğe ve çatışmaya sebep olmuştur.”
AKIN BİNGÖL
Assur yazıtlarında bahsi geçen İşuwa ile Hitit yazıtlarındaki İşuwa yer adının aynı olduğu artık genel olarak kabul edilmektedir. Hitit kaynaklarına göre İşuwa bölgesi doğuda Fırat nehri geçildikten sonra karşılaşılan ilk ülkedir. Hitit‟lerin M.Ö. 1380-1345 dönemlerinde Mitanniler ile yapılan anlaşmadaki “Fırat’ı geçtim ve İşuwa’ya girdim” ifadesi lokalisazyon açısından yararlı bilgi vermektedir.
Ayrıca bahsi geçen M.Ö. 1380-1345 dönemi İşuwa‟nın, Hurri-Mitanni ile çağdaş olduğunu da göstermektedir. Ancak Hitit kaynaklarında İşuwa memleketinde Hurri adlar taşıyan kralların yönetimde olduğu bilgisini M.Ö. 1450 yılından itibaren öğrenmekteyiz. İşuwa Krallığı bugünkü Elazığ ilinin bulunduğu coğrafyayı kapsamaktadır. İşuwa‟nın sınırı ise Kuzeyde Murat Irmağı, batı ve güneybatıda Fırat Irmağı, güneydoğuda ise sınır tam net olmamakla birlikte Yukarı Mezopotamya düzlükleri ve Yukarı Dicle havzasına kadar götürülmektedir. Yazılı belgeler yardımıyla İşuwa krallığın Ehlişarruma ve Arişarruma isimli iki kralının ismi tespit edilmiştir. Korucutepe‟de ele geçirilen mühür baskılarda da okunan kral isimleri Arişuruma ve Ehlişaruma Hurrice isimlerdir. İşuwa ilk zamanlarında Hitit İmparatorluğu ile Kuzey Suriye ve Kuzey Mezopotamya‟yı egemenliği altına almış olan çağdaşı Mitanni Krallığı arasında bir tampon bölgeydi.
İşuwa Krallığının en önemli yerleşim yerlerinin başında Norşuntepe, Tepecik, Korucutepe ve Pulur gelmektedir. Koyu yüzlü açkılı (Karaz) keramikler İşuwa‟nın Eski Tunç Çağı yerli keramikleridir. Ancak geniş bir coğrafyada kullanılan Karaz keramiğinde bölgeler arası farklılıklar olduğu göz önüne alınırsa Elazığ bölgesinde kültürün en kaliteli ürünleri meydana getirilmiştir.
İşuwa ile Hitit arasındaki ilk kayıt III. Tuthaliya zamanı ile ilgili olup kaydın yer aldığı metin I. Şuppiluliuma zamanına aittir. I. Şuppiluliuma aynı metinde İşuwa üzerine kendisinin yaptığı sefer ile ilgili olarak İşuwa‟nın, babası III. Tuthaliya zamanındaki düşmanlığını bahane olarak göstermektedir. III. Hattuşili zamanına ait olan ancak Tuthaliya dönemine gönderme yapan başka bir belgede İşuwa düşman bir ülke olarak gösterilmektedir. Bu dönemde İşuwa‟nın, Tegarama (Gürün) ya saldırdığı kayıt altına alınmıştır.Şuppiluliama dönemine ait olan ve Kizzuwatna Kralı Şunaşşura ile yapılan anlaşmada ise İşuwa‟nın düşmanlığa başladığı ve kralın onların üzerine yürüyüp yenmesi sonucu İşuwalıların Hurri‟ye doğru kaçtığını ve oraya iltica ettikleri, kralın Hurrilerden İşuwalıları geri istediği ancak hayır cevabını aldığı belirtilmektedir. Son olarak IV. Tuthaliya döneminde İşuwa‟da bir kralın olduğunu görüyoruz. Sonrasında ise İşuwa, Hitit ülkesine doğrudan bağlı bir hale gelmiştir.
Kaynakça: Erdem, a.g.e., s: 45-46 Turgut Yiğit, “Tarih Öncesi ve Hitit Döneminde İşuwa Bölgesi”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, c.17, c. 28, Ankara, 1967, s:233-251 Yiğit, a.g.e., 1995, s: 246 Yiğit, a.g.e., 1995, s: 245; Kemalettin Köroğlu, Eski Mezopotamya Tarihi, İstanbul, 2006 Yiğit, a.g.e., 1995, s: 237 vd. Yiğit, a.g.e., 1995, s: 240 vd.
