Yunan mitolojisinde geçen hikayelerde de sıkça söz edilen Amazon kadınlarının Milattan Önce 1200’lü yıllarda yaşadığı düşünülüyor.
Amazonlar, kadın savaşçılardan oluşan mitolojik bir ırktı. Kendi kanunlarını kendileri yapar; yiyecek ve barınak gereksinimlerini karşılama konusunda kendi yöntemlerini kullanırlardı ve onları yöneten bir kraliçeleri vardı. Amazonların diyarı, mitlerde birbirinden farklı yerlerde verilir. Bunların arasında Trakya, İskitya, Kafkas Dağları ve bugün Türkiye ya da Libya sınırları içinde bulunan bölgeler de vardır.
Amazon kelimesi çeşitli açıklamalar da aykırılık olarak anılır.Memesiz anlamına geldiği en fazla kabul edilen görüştür.Klasik Yunancada etimolojik olarak mazos memesiz anlamındadır. Bizanslı Methodios onların, insanların beslenmesine uygun olarak beslenmedikleri vurgusunu yaparken beslenme konusundaki aykırılıklarını öne çıkarır. Onlar ekmek (maza) yemeyip kertenkele ya da yılan yerler. Onlar anandros (erkeksiz yaşayan), stryganor (erkek avcısı), androdamas (erkeğin sahibi), kreobotos (erkeksiz yaşayan), kreobotos (et yiyen), deineira (erkek katili) ve oirpatadır (erkek öldüren). Bütün bunlar ataerkinin adlandırmaları olsa da aykırılık vurgusu ön plandadır. Aslında Kafkas Amazonları için yapılan Sarmatyan tanımlaması da bir başka aykırılığa işaret eder. Onlar kertenkele suyuyla bebeklerini beslediklerine göre “sauros” kökünden türetilmiş bir ismi hak ederler. Onlar “a-massein”dir (yaklaşılamaz kadın). Ataerkil Grekler bu kadınları barbarlar sınıfına koyarak dışlarlar.
Yaygın inanışa göre Amazonların rahat yay ve mızrak kullanabilmek için sağ memelerini kestikleri veya yaktıkları söylenir. Dönemsel sanat eserlerinde buna dair bir delil bulunmamaktadır. Amazonlar iki memeleri de mevcut olarak resmedilmiştir, sağ meme ise çoğunlukla kapalıdır.
Doğan kız çocukları çok ama çok değerliydi. Kaderlerinde ise büyüyünce savaşçı olmak yazıyordu bundan ötürü de buna göre yetiştirilirdi. Mesela bir kadının sağ göğsü okçuluk yeteneğini engelleyeceğinden ötürü göğüslerinin çıkmaması için kısrak sütü içirilirdi. Şayet göğüsleri hala çıkmaya devam ederse kadınların sağ göğüslerinin de kesildiği söylenmekte.
Amazonlar klasik ve Yunan mitolojisinde tamamen kadın savaşçılardan oluşan tarihi bir ulus. Herodotos, Diodorus, Apollonius, Justinus, Pliny, Virgil, Aeschylus, Stephanos, Hesiod, Lysias, Pausanias gibi önemli tarihçiler, Temiskira’yı (Terme) Amazonların anayurdu olarak işaret eder. Amazonların, Sarmatya’nın Scythia ile sınır bölgesinde yaşadıkları ile ilgili verilerde doğruluk payı olsa da bunlar Anadolu Amazonlarının devamı olan Sarmatyanlardır. Amazonların öne çıkan kraliçeleri arasında Truva Savaşında yer alan Penthesilea ve kardeşi Hippolyta, Atlantislileri yenen ve İzmir’i kuran Myrina sayılabilir. Amazon savaşçılar genellikle Yunan savaşçılarla savaşırken resmedilmiştir. Helenistik ve Roma çağı tarihte Ön Asya’ya birçok Amazon saldırısından bahsedilir. Antik Çağda Amazonlar birçok tarihi kavimle ilişkilendirilmiştir. Günümüzde amazon ismi genel olarak kadın savaşçı ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.
Herodotus, artık savaşamaz hale gelmiş Amazonlar’ın yerel İskit erkeklerini sevgili olarak nasıl kabul ettiğini anlattı. Buna göre İskit erkekleri, Amazonlar’ın eşleri olmalarını ve birlikte vatanlarına dönmelerini teklif ediyor. Bunun üzerine Amazon kadını cevap veriyor: “Sizin kadınlarınızla yaşayamayız; çünkü biz ve onlar aynı geleneklere sahip değiliz. Yaylarla ateş ediyoruz, mızrak atıyoruz ve ata biniyoruz…Oysaki sizin kadınlarınız bunların hiçbirini yapmıyor… Bu yüzden onlarla uyum içinde yaşayamayız. Fakat bizi eşleriniz yüzünden saklı tutmak istiyorsanız, dürüst erkekler olarak ailelerinize gidin ve mallardan payınıza düşeni alın ve sonra gidip kendi başımıza yaşayalım”.
Mitlere göre, Amazon kadınları ortamda erkeklerin bulunmasına dayanamıyorlardı. Bu durumun tek istisnası, onlara hizmet eden erkeklerdi. Doğal olarak, Amazonların da soylarının devamını sağlayabilmek için erkeklere ihtiyaçları vardı. Bu nedenle Amazon kadınları gebe kalabilmek için tanımadıkları kişilerle, genellikle de gezginler ve yabancılarla çiftleşirlerdi. Bu erkeklerin, Amazon çocuklarına biyolojik babalık yapmak üzere çiftleşmekten başka bir işlevleri yoktu. Amazon kültüründe “baba” kavramı bulunmuyordu.
Amazon Kadınları ve Erkekler
Amazon kadınlarının neden erkeklerden nefret ettiklerine dair iki söylence vardır. Birine göre erkekler civar topluluklara yaptıkları akınlar sırasında pusuya düşürülmüş ve öldürülmüştür. Bunun üzerine kadınlar silahlanmıştır.Bir başka söylenceye göre ise Amazonların köle olarak kullandığı erkekler Anadolu’da Zeus adında erkek bir baş tanrının ortaya çıktığını duyar ve bununla böbürlenmeye başlarlar.Öfkelenen Amazonlar o gece bütün erkekleri öldürür, çocukları ise sakat bırakırlar. Öldürdükleri erkeklerin cinsel organlarını ana tanrıçaya sunan Amazonlar ülkelerine erkeklerin girmesini yasaklar.
Amazon kültüründe “baba” kavramı bulunmuyordu.Amazonların da soylarının devamını sağlayabilmek için erkeklere ihtiyaçları vardı.Amazon kadınları gebe kalabilmek için tanımadıkları kişilerle, genellikle de gezginler ve yabancılarla cinsel ilişki kurarlardı. Bu erkeklerin, Amazon çocuklarına biyolojik babalık yapmak üzere cinsel ilişki kurmaktan başka bir işlevleri yoktu.
Yunan mitolojisinde Amazonlar
Yunan mitolojisinde Amazonların Pontus bölgesinde yaşadıkları anlatılmaktadır. Bölge günümüzde ülkemiz sınırlarında içinde kalmaktadır. kraliçeleri Hippolyta önderliğinde bağımsız bir krallık kurarlar. Amazonların birçok kenti kurdukları iddia edilir, bunlar arasında Ephesus, Sinope, Paphos ve Smyrna sayılabilir. Ünlü tarihçi Herodot Amazonları erkekleri öldürenler anlamına gelen androktones olarak tanımlamaktadır.
Amazonlar eski çağlarda Lycia’yı işgal etmişler ancak Bellerophon tarafından yenilmiştir. İlyada da yazıldığına göre Amazon kraliçesi Penthesilea, Aşil tarafından öldürülür. Amazonların Tuna Nehri üzerindeki Leuke adasına sefer düzenlediği iddia edilir. Seferin amacı Aşil’in küllerine sahip olmaktır. Amazonlar adaya ayak bastıklarında Aşil’in hayaleti belirmiş ve savaşçıları adadan kovmuştur.
İnanışa göre Romalı komutan Pompei, ezeli düşmanı Pontus kralı VI. Mithridates’in ordusunda bu söylentiye şahit olmuştur. Amazonlar Büyük İskender zamanında da tarih sahnesine çıkarlar. Büyük İskender tarihçilerinden bazıları Amazon Kraliçesi Thalestris’in kendisini ziyaret edip ondan bir çocuk sahibi olduğunu yazmıştır. Ancak Büyük İskender‘in diğer tarihçilerinden bir kaçı ve en güvenilir ikincil kaynağı Plutarch iddiayı yalanlar.
Önemli Amazonlar
Ainiaan, Aşil’in düşmanı, Truva Savaşında kraliçe Penthesilea’nın yanında katılan 12 komutandan biri. Adı, çabukluk anlamına gelir.
Penthesilea’dan sonraki amazon kraliçesi. Emrindeki erkek köleleri sakatlayıp, kısırlaştırmasıyla ünlüdür, bu durumdaki erkeklerin cinsel olarak çok daha başarılı olduğunu iddia etmektedir.
Asteria, Herakles tarafından öldürülen altıncı Amazon.
Cleite, Penthesilea’nın 12 komutanından birisi, sefer sırasında gemisi fırtınada yolunu kaybetmiş, İtalya sahillerinde karaya çıktığı yere Clete ismi verilmiştir.
Helene, Tityrus’un kızı. Aşil ile savaşmış ve ağır yaralanmış, daha sonra da ölmüştür.
Hippolyte, babası savaş tanrısı Ares tarafından verilmiş olan büyülü kemer sahibi Amazon kraliçesi.
Melanippe, Hippolyte’in kız kardeşi. Herakles tarafından kaçırılmış ve Hippolyte’in elindeki kemer için rehin tutulmuştur. İsteği yerine getrilince rehineyi serbest bırakmıştır.
Otrera, Ares’in metresi ve Hippolyta ile Penthesilea’nın annesi.
Penthesilea
Rabiyes, Yeshimis’in kız kardeşi. Yeni yerler fethetmek için batıya seferler düzenlemişlerdir.
Thalestris, Büyük İskender zamanındaki Amazon kraliçesi.
Myrina, Atlantis’e gidip Gorgoları yenen ve neredeyse her yeri fetheden Amazon kraliçesi.
Sanatta Amazonlar
Özellikle sanat alanında Amazonlarla antik Yunan kavimler arasındaki savaşlara çok yer verilmiştir. Şüpheli olan varlıklarına bir kez inanıldıktan sonra dönemlere göre resmedilişleri değişmiştir. İlk zamanlarda Yunan savaşçılarına benzetilen Amazonlar sonradan Pers etkisiyle resmedilmişlerdir. Antik Yunanlar sosyopolitik sistemleri gereği kadınların alt konumuna işaret etmek için Amazonları olumsuz örnek olarak gösterme çabasında olmuşlardır. Bu sanat eserleri bu sanatçıların fantezilerini yansıtırlar.
Antik Yunan fizyonomisinin özellikleri bu yorumlarda yer alır. Amazonomachy olarak adlandırılan vazo boyama sanatının bir başka ilginç tarafı cinsiyetler arası çatışmanın ilk örnekleri olmasıdır. Antik Yunan medeniyeti haddini aşan ve kötü örnek olan bu savaşçı kadınları bu eserlerde genellikle yenilgiye uğramış ve kötü durumda yorumlamışlardır. Bu eserlerde Amazonların en tartışmalı yönlerinden birisi olan memeyle ilgili farklı yorumlar vardır. Bu eserler incelenmeye değer olmasına rağmen yazılı belgelerden ayrı tutulması gerekli olan ikincil belgelerdir.
