Kürtçe Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna girer. Kürt dilleri kolu altında Kurmançça (Kurmancî) veya Kuzey Kürtçesi, Soranice (Soranî) veya Orta Kürtçe ve Kelhurice veya Güney Kürtçesi olmak üzere üzerinde fikir birliği sağlanmış üç grup bulunmaktadır. Kurmanci lehçesi, en yaygın konuşulan Kürt lehçesidir. 15-17 milyon kişi tarafından daha çok Türkiye, Suriye, Irak, İran ve Ermenistan’da konuşulmaktadır.
LEHÇELER:
1) Kurmancî (Kirdasî, Kurdmancî, Kurmanciya jorê)
2) Soranî (Kelhûrî, Babakurdî, Kurmanciya jêrê)
3) Zazakî (Kirmanckî, Dimilkî, Kirdkî)
4) Goranî (Hewramî)
5) Loranî (Lorî)
Kürtçe günlük yaşamımızda en yaygın olarak kullanılan günlük kelimeler şunlardır:
Söz: Gotin
Sözler: Gotinên
Güncel: Rojane
Affedersiniz: Bibore/Bibexşe.
Biliyorum: Dizanim.
Bilmiyorum: Nizanim.
Bir dakika lütfen: Ji kerema xwe deqeke.
Afiyet olsun!: Noşîcanbe!
Ağzına sağlık: Her bijî (çok yaşa).
Allah aşkına!: Ji bo xatirê Xwedê.
Allah etmesin!: Xwedê neke!
Allah göstermesin!:Xwedê nişan nede!
Allah iyiliğini versin!: Xwedê qenciya te bide.
Allah rahmet etsin!: Xwedê bi rihma xwe şa bike/
Allah rahmet etsin: Xwedê bi dilivaniya xwe şa bike
Allah uzun ömür versin: Xwedê emreke dirêj bide.
Aman Allah’ım!: Wey Xwedêyo!
Anladınız mı?: We fem kir?
Başınız sağ olsun!: Serê we sax be.
Beni hiç ilgilendirmez: Qet min eleqeder nake.
Bir zahmet: Ji kerema xwe.
Buyurun: Fermo.
Çok iyi geçti: Gelek baş derbaz bû.
Çok şükür!: Şukur.
Çok yaşa!: Pir bijî!
Dikkat!: Hişyarî!
Doğru mu?: Rast e?
Eksik olmayın: Xwede kêmasiyê neke.
Elimden bir şey gelmez: Tu tişt ji desten min naye.
Eline sağlık!: Destên te sax bin!
Emin olun: Bawer bike.
Evet, doğru:Belê, rast e.
Evet, anladım: Belê, min fam kir.
Evet, buyurun: Belê, Kerem bike.
Geçmiş olsun: Derbazî be.
Giriniz: Kerem bike.
Görüşmek ümidiyle: Bi hêviya hevdîtinê.
Gözünüz aydın: Çavên te ronî.
Güle güle: Bi xêr biçî.
Hayır, anlamadım: Na, min fêm nekir.
Hayır, doğru değil; yanlış: Na, ne rast e; şaş e.
Hayırlı olsun: Ser xêrê be.
Hiç bilmiyorum: Qet nizanim.
Hoş geldiniz:Bi xêr hatin.
İnşallah: İnşallah.
İyi günler: Rojbaş.
İyidir: Baş e.
İzin verin: Destûr bidin.
İzin verir misiniz? Hûn dikarin destûr bidin?
Lütfen: Ji kerema xwe re.
Merhaba: Merheba.
Mesleğiniz nedir?: Pîşeya te çi ye?
Nasıl olur?: Çawa dibe?
Nasılsınız?: Çawan in?
Ne zararı var?: Ma çi ziyana we heye?
Neden o?: Çima ew?
Nerelisiniz?: Hûn ji ku derê ne?
Olsun: Dibe.
Öyle değil: Ne wisa ye.
Özür dilerim: Leborîn dixwazim.
Pratiğim zayıftır: Pratîka min qels e.
Rahatsız olmayın: Aciz nebe.
Resim çekebilir miyim?: Ez dikarim wêne bikişînim?
Rica ederim. Tika dikim.
Saat kaç?: Saet çend e?
Sağ olun, çok iyisiniz: Sax bin, hûn gelek baş in.
Sahi: Bi rastî.
Sözüm meclisten dışarı: Haşa civate.
Şeref verirsiniz: De me bextewar bikin.
Tebrik ederim: Pîroz dikim.
Vah canım, öyle mi?: Wey riha min, wisa ye?
Vallahi: Bi Xwedê
Zahmet etmeyin: Zehmetî nekişînin.
SELAMLAŞMA-TANIŞMA: SILAVDAYÎN-HEVNASÎN
Günaydın: Beyanîbaş.
Bu benim arkadaşım Bermal’dir: Ev hevala min Bermal e.
O Kobanê’lidir: Ew ji Kobanê ye.
Bu da arkadaşım Zanyar’dir: Ev jî hevalê min Zanyar e.
Zanyar Mahabat’lıdır: Zanyar ji Mahabatê ye.
İyi akşamlar: Êvarbaş.
İyi geceler: Şevbaş.
İyi günler: Rojbaş.
Selam: Silav.
Merhaba: Merheba.
Tünaydın: Navroj bi xêr.
Hoş geldiniz: Bi xêr hatin.
Nasılsınız? Çawan in?
İyiyim, teşekkür ederim: Baş im, spas dikim.
Çok şükür, iyiyim: Şukur, baş im.
Teşekkür ederim: Spas dikim.
Memnun oldum: Şanaz bûm.
Tanıştırayım: Bidim nasîn.
Tanıştığımıza çok memnun oldum: Bi nasîna te gelek kêfxweş bûm.
Memnuniyetle: Bi şanazî.
Adınız nedir? Navê te çi ye?
Soyadınız nedir? Paşnavê te çi ye?
Adım Roni’dîr: Navê min Ronî ye.
Soyadınm Kaval’dir: Paşnavê min Kaval e.
Sizi Bay Rojhat ile tanıştırayım: Ez ê we bi birêz Rojhat bidim nasîn.
Sizi Bayan Ronya ile tanıştırayım: Ez ê we bi Ronya Xanimê bidim nasîn.
Kendimi size takdim edeyim: Ez xwe bi we bidim nasîn.
Siz kimsiniz? Hûn kî ne?
Memnun oldum: Ez şanaz bûm,
Adınız nedir, lütfen? Bibexşîne, nave te çi ye?
Sizi tanıdığıma memnun oldum: Ez bi nasbûna we şanaz bûm.
Karınız ve çocuklarınız nasıllar? Jin û zarokên te çawan in?
Teşekkür ederim, onlar da iyidirler: Spas dikim, ew jî baş in.
Nerelisiniz? Hûn ji ku derê ne?
Hangi ülkedensiniz? Hûn ji kîjan welatî ne?
Ben Kürdistan’lıyım: Ez ji Kurdistanê me.
Erbil’liyim: Ji Hewlêrê me.
İstanbulluyum: Ji Stenbolê me.
Kürdüm: Kurd im.
Birkaç yıl önce İngiltere’ye gittim: Çend sal berî niha çûme Brîtanyayê.
Orada kaç yıl kaldınız? Tu çend salan li wê derê mayî?
Orada dört yıl kaldım: Çar salan li wir mam.
Kaç yıldır Kürdistan’dasınız? Ev çend sal e tu li Kurdistanê yî?
İki yıldır Kürdistan’dayım: Ev du sal in li Kurdistanê me.
Mesleğiniz nedir? Pîşeya te çi ye?
Üniversite öğrencisiyim: Ez xwendekare zanîngehê me.
Öğrenciyim: Xwendekar im.
Öğretmenim: Mamoste me.
Devlet memuruyum: Karmendê dewletê me.
Bêkâr mısınız? Tu ezeb î?
Evet, bêkârım: Belê, ezeb im.
Evli misiniz? Tu zewicandî yî?
Evet, evliyim: Belê, zewicandî me.
Kaç çocuğunuz var? Çend zaroken te hene?
Bir kızım var: Keçikek min heye.
İki kızım var: Du keçên min hene.
Bir oğlum, bir kızım var: Kurek û keçikek min hene.
İki oğlum, iki kızım var: Du kur û du keçên min hene.
Üç erkek kardeşim var: Sê birayên min hene.
İki kız kardeşim var: Du xwîşkên min hene.
İki erkek kardeşim var: Du birayên min hene.
Bir kız kardeşim var: Xwîşkek min heye.
Türküm: Tirk im.
Ankara’lıyım: Ji Enqerê me.
Kırk yaşındayım: Çil salî me.
Ben doktorum: Ez bijîşk(doxtor) im.
Ben işçiyim: Ez karker im.
Ben mühendizim: Ez endezyar im.
Van’da oturuyorum: Li Wanê rûdinim.
Bu otelde kalıyorum: Li vê otelê dimînim
Tatillerimi burada geçiririm: Ez betlaneyên xwe li vir derbaz dikim.
İngiliz misiniz? Tu İngiliz î?
Nerelisiniz? Tu ji ku derê yî?
Kaç yaşındasınız? Tu çend şalî yî?
Mesleğiniz nedir? Pîşeya te çi ye?
İşiniz nedir? Karê te çi ye?
Karım öğretmendir: Hevsera min mamoste ye.
Kız kardeşim hemşiredir: Xwîşka min perestar e.
Annem ev kadınıdır: Dayîka min kebanî ye.
Boyum bir metre 70 santimetredir: Bejna min metrek û 70 santîmetre ye.
Liseyi nerde bitirdiniz? We dibistana amadehî(lise) li ku qedand?
Ne zaman mezun oldunuz? Tu kengî mezûn bûyî?
Fırat Bey’le tanışıyor musunuz? Tu û birêz Firat hev û du nas dikin?
Beni tanımazsınız: Hûn min nas nakin.
Otuz yaşında görünüyorsunuz: Tu sîh şali dixuyî.
O, yetmiş yaşından da büyüktür: Ew ji heftê saliyê jî zêdetir e.
Sizinle aynı yaştayım: Ez di temenê we de me.
Ben Zerduştîyim: Ez Zerdüştî me.
Arkadaşım Ezidîdir: Hevalê min Ezidî ye
Ne iş yapar? Çi karî dike.
Babam öğretmendir: Bavê min mamoste ye.
Abim serbest meslek sahibidir: Kekê min xwedî pîşeya serbest e.
Boş zamanlarımı okumakla geçiririm: Ez dema xwe ya vala bi xwendinê diborînim.
Nerede oturuyorsunuz? Hûn li ku derê rûdinin?
Hoşçakalm: Di nava xêrê de bimînin.
Güle güle/ Sağlıcakla: Xêr biçî/Bi selametî.
Görüşmek üzere: Heta hevdîtineke din.
İyi yolculuklar: Bi xêr biçî.
kaniyasor.wordpress.com.
BERNAMEGEH / bernamegeh@gmail.com
Bunlarıda Okuyabilirsiniz:
