Kürtçe Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna girer. Kürt dilleri kolu altında Kurmançça (Kurmancî) veya Kuzey Kürtçesi, Soranice (Soranî) veya Orta Kürtçe ve Kelhurice veya Güney Kürtçesi olmak üzere üzerinde fikir birliği sağlanmış üç grup bulunmaktadır. Kurmanci lehçesi, en yaygın konuşulan Kürt lehçesidir. Bugün dünyanın her yanına çeşitli nedenlerle dağılan Kürtler daha çok yoğunluklu olarak günümüzün Türkiye, Suriye, Irak, İran ve Ermenistan gibi ülkelerinde Kürtçe konuşmaktadırlar.
KÜRTÇE LEHÇELER:
1) Kurmancî (Kirdasî, Kurdmancî, Kurmanciya jorê)
2) Soranî (Kelhûrî, Babakurdî, Kurmanciya jêrê)
3) Zazakî (Kirmanckî, Dimilkî, Kirdkî)
4) Goranî (Hewramî)
5) Loranî (Lorî)
Fesad: Gelac, beko
Asimile: Pişaftin (Halkımız asimilasyona karşı tüm gücüyle direnmeli~Divê gelê me li hemberî pişaftine bi hemû hêza xwe li ber xwe bide.)
Sağlam: Pihêt
İtiraz: Bervêdan (İtiraz hakkımız engellenemez~Mafê me yê berxwêdanê nayê astengkirin.)
Doğa: Xweza
Doğal: Xwezayî
Kurgu: Honak (Yazarın kurgusu mükemmel~Honaka nivîskar tekûz e.)
Olgu: Diyarde
Alışveriş(yapmak): Danûstandin (Aylık alışverişi yaptık~Me danûstandina mehanî kir.)
Randevu almak: Jîvangirtin (Doktor sana randevu verdi mi?~Bijîşk jîvan da te?)
Davet etmek: Vexwendin (Ben de davet edildim~Ez jî hatim vexwendin.)
Gelir(maddi): Dahat (Bu ülkenin yıllık geliri çok düşük~Dahata salane a vî welatî zehf kêm e.)
Gider(masraf): Lêçûn
Geçim, geçinmek(maddi): Debar (Ne ile geçiniyorsunuz?~Debara we li ser çi ye?)
Para: Dirav
Ekonomi: Aborî (Devlet ekonomisi çöktü~Aboriya dewletê hilweşiya.)
Ölçmek: Pîvandin
İlgi, ilişki: Têkilî, pêwendî
Dağılmış, mahvolmuş(kişi): Felişî
İlgilenmek: Têkildarbûn
Kullanmak: Bikaranîn (Bu makinenin kullanımı zor~Bikaranîna vê moşenê zor e.)
Kullanıcı: Bikarhêner
Kullanışlı: Bikarînanbar
Yüzyıl, asır: Sedsal
Görüntü: Dîmen
Durum: Rewş
Sebep: Sedem
Tekrar: Ducare
Ters: Çep (Ayakkabısını ters giymiş~Pêlava xwe çep xistiye piyê xwe.)
Ters: vajî (Çok ters bir durum~ Rewşeke pir vajî ye.)
İstisna: Awarte
Pişman: Jovan
Perişan: Şerpeze
Tutum, tavır: Helwest
İrade: Viyan, vîn
Olgun: Gihîştî
Özel: Taybet
Özellik: Taybetmendî
Ortak: Hevpar
Sistem, düzen: Pergal
Baskı(zorbalık): Zextî, pêkutî
Yazmak: Nivîsandin
Silmek(yazı): Jêbirin
Silmek(temizlik vs.): Malaştin
Yenmek: Têkbirin (Onu yendim ~Min wî têk bir.)
Yenilmek: Têkçûn
Denemek: Ceribandin
Kazanmak: Bidestxistin, biserketin
Kazanım: Destketî
Düzenlemek(yarışma,eğlence vs.): Lidarxistin (Yarışma düzenlendi~Pêşbirk hat lidarxistin.)
Düzeltmek: Sererastkirin (Yazıdaki yanlışları düzelttim~Min çewtiyên nivîsê sererast kir.)
Çalışmak: Xebitîn (xebat)
Benzemek: Şibandin
İspat etmek: Peytandin, çespandin (İddiasını ispat etti~Angaşta xwe peytand.)
Kabul etmek: Pejirandin
İnmek: Daketin
İndirmek: Daxistin
Harf: Tîp
Kelime: Peyv, bêje
Kavram: Têgih
Anlam: Wate
Cümle: Hevok
Konu: Mijar
Örnek: Mînak
Seviye: Ast
Özet: Kurtasî
Ödev: Spartek
Harita: Nexşe
Çizgi: Xêz
İşaret: Hêma
Şekil, biçim: Teşe, terh, celeb
El yazısı: Destnivîs, destxet
Takvim: Salname
Saat: Demjimêr, katjimêr
Kitap: Pirtûk
Sayfa(kitap): Rûpel
Gazete: Rojname
Bulmaca: Xaçepirs
Dergi: Kovar
Bildiri: Belavok
Röportaj: Hevpeyvîn
Demeç: Gotar
Defter: Lênûsk
Silgi: Jêbirk
Kalem: Pênûs
Sıra(sınıfta oturulan): Rûniştek
Kara tahta(sınıfta olan): Depreş
Tebeşir: Pênûsgêç
Kırtasiye: Nivîsemenî
Yoklama(derste vs.): Sihêtî
Sınav: Azmûn (Gramer sınavınız ne zaman?~Azmûna we ya rêzimanê kengê ye?)
Sınavın açıklanması: Kifşbûna azmûnê (Sınavların açıklandı mı?~Azmûnên te kifş bûn?)
Not : Puan
Not(Ders notu vs.): Nîşe (Ders notun var mı?~ Nîşeyên te hene?)
(Derste not tuttun mu? Te di waneyê de nîşe girt?)
Not(uyarı, hatırlatma niteliğinde): Têbinî
Ortalama(not vs.): Nîvekî
Diploma: Bawername
Şık(soru çözümünde): Vebijark, bijarek
1.dönem: Serdema yekemîn
2.dönem: Serdema duyemîn
Ana okul: Pêşdibistan
İlkokul: Dibistana seretayî
Ortaokul: Dibistana navîn
Lise: Lîse
Üniversite: Zaningeh, zanko
Yaz okulu: Dibistana havînê
Tatil: Betlane
Öğrenci yurdu: Wargehê xwendekaran (Hangi yurtta kalıyorsun?~Tu li kîjan wargehê dimînî.)
Kısaltma(söz, yazı vs.): Kurtebêj
Dolma kalem, tükenmez kalem: Pênûsa hibrî
Kurşun kalem: Pênûsa rijî
İmza: Şanenav
Çarpma: Caran
Bölme: Paran
Çıkarma: Deran
Toplama: Tevan
Sayı: Hejmar
Rakam: Pêjimar
Dikey: Çikane
Yatay: Berwarî
Çözmek(problem,bulmaca vs): Çareserkirin
İşlem: Kirarî
Nav: Ad
Navber: Ara
Navber dan: Ara vermek
Mixabin: Ne yazık ki, Maalesef
Lê: Ama
Erê: Evet
Na: Hayır
Zêr: Altın
Zîv: Gümüş
Derve: Dışarı
Hindiru: İçeri
Pêpelunk: Basamak
Derence: Merdiven
Têketin: Giriş
Ketin: Girmek
Derketin: Çıkış, çıkmak
Vekirin: Açmak
Veke: Aç
Girtin: Kapatmak
Bigre: Kapat
Hatin: Gelmek
Çûn: Gitmek
Were: Gel
Here: Git
Bilez: Acele, çabuk
Dereng: Geç
Zû: Erken (çabuk)
Şibake: Pencere
Pênûs: Kalem
Adres: Navnîşan (Ev adresin ne?~ Navnîşana mala te çi ye?)
Kapı no: Jimara deriyê
Oda: Jûr (Misafir odasını toparladık~Me jûra mêvanan berhev kir.)
Salon: Eywan
Antre: Bersifk
Balkon: Berban (Balkonda oturuyoruz~Em li berbanê rûdinin.)
Mutfak: Pêjgeh
Banyo: Serşok
Tuvalet: Destav
Merdiven: Derence, pêlekan
Basamak(merdiven için): Pêlik
Fön makinesi: Makîneya porziwakirinê
Çamaşır makinesi: Cilşo
Bulaşık makinesi: Firaqşo
Elektrik süpürgesi: Tozmij (Elektrik süpürgesini kullandım~Min tozmij bi kar anî.)
Buzdolabı: Sarinc
Ütü: Tivanok (Rizgar gömleğini ütüledi~Rizgar îlaka xwe tivand.)
Eşya: Têkber
Beyaz eşya: Têkberên spî
Koltuk, kanepe: Paldank
Dolap(elbise, erzak için): Sindirûk
Çekmece: Berkêşk
Kül tabağı: Xwelîdank
Çakmak: Heste
Kibrit: Niftik, çixatik
Küp şeker: Şekirê gulat
Şekerlik: Şekirdank
Tuzluk: Xwêdank
Halı: Mehfûr, merşik
Döşek: Binrax
Kürek: Bêr, bêrik
Askı: Hilco (Elbiselerimi askıya astım~Min cilên xwe bi hilcoyê ve daleqand.)
Şemsiye: Sîwan
Bardak: Îskan (Bir bardak daha içeceğim~Ez ê îskaneke din jî vexwim.)
Tabak: Teyfik, lalî
Tava: Miqilk (Tavada patates kızarttım~Min di miqilkê de kartol sor kir.)
Kepçe: Hesk, moçik
Süzgeç: Mevsik
Kapak(kutu, tencere vs.): Devik (Çaydanlığın kapağı nerde?~Devika çaydankê li ku ye?)
Kulp(çaydanlık vs.): Çembil
Ocak(yemek için): Tifik
Örtü: Rûber (Masanın örtüsü değiştirilmeli~ Divê rûberê masê were guhartin.)
İpek(kumaş): Hevrîşim
Ustura: Gûzan
Jêbir: Silgi
Lênusk: Defter
Pirtûk: Kitap
Nivis: yazı, yazmak
Perwerdehî: Eğitim
Dibistan: Okul
Zanîngeh: Üniversite
Pol: Sınıf
Kûrsî: Sandalye
Bêş: Kısım, Bölüm
Meş: Yürümek
Bez: Koşmak
Rê: Yol
Kolan: Cadde
Qad: Meydan
Kûçe: Sokak
Ger: Gezmek
Seyran: Piknik
Derî: Kapı
Ronî: Aydınlık
Dan: Öğün
Roj: Güneş,
Roj: Gün
Heftî: Hafta
Meh: Ay
Sal: Yıl
Silav: Selam
Rojbaş: Günaydın
Dembaş: İyi günler
Êvarbaş:İyi Akşamlar
Şevbaş: İyi geceler
Rojname: Gazete
Kevçî: Kaşık
Beroş: Tencere
Mase: masa
Vebijerk: Seçenek
Hilbijartin: Seçim
Pêşniyaz: Öneri
Pêjirandin: Kabul etmek
Bang: Çağrı
Lêgerîn: Aramak
Baweri: İnanmak
Derew: Yalan
Sar: Soğuk
Serma: Soğuk hava
Germ: Sıcak
Tav: Güneş(havanın güneşli olması)
Jêr: Aşağı
Jor: Yukarı
Nêzîk: Yakınj
Dûr: Uzak
Baş: İyi
Xirab: kötü
Qenc: iyi (kişilik olarak)
Fireh: Geniş
Teng: Dar
Stür: Kalın
Zirav: İnce
Şor: tuzlu
Şêrîn: Tatlı
Tûj: Acı
Tehl: Tatsız
Tirş: Ekşi
Şil: Islak
Ziwa: Kuru
Nan:Ekmek
Av: Su
Hesanî: Kolay
Zehmet. Zor: Zor
Giran: Ağır
Sivik: Hafif
Erzan: Ucuz
Biha: Pahalı
Bajar: Şehir
Gund: Köy
Tax: Mahalle
Siwar bûn: Binmek
Peya bûn:İnmek
Şûştin: Yıkamak
Xebat: Çalışmak
Şıxul: Çalışmak
Wane.Ders: Ders
Zanîn: Bilmek
Cih: Yer, mekan
Saet: Saat
Dem: Zaman
Îro: Bugün
Dûh: Dün
Sibe: Yarın
Çend: Kaç?
Çiqas: Ne kadar?
Kengî: Ne zaman?
Çima: Niye?
Bi kî re: Kiminle?
Çawe: Nasıl?
Tirs: Korku
Gel: Halk
Nexweşxane: Hastane
Wargeh: Yurt
Bermalî: Ev hanımı
Geçen: Borî
Geçmek: Derbasbûn
İnce: Zirav
Kalın: Stûr
Zayıf: Qels, lawaz, jar
Şişman: Qelew
Güzel: Delal, xweşik
Çirkin: Kirêt
Doğru: Rast
Yanlış: Çewt, xelet
Çalışkan: Jêhatî, zîrek
Tembel: Teral
Fakir: Xizan
Zengin: Dewlemend
Sık: Gur
Seyrek: Firk
Katı: Tîr
Sıvı: Ron
Taze: Teze
Bayat: Kartû
Etki: Bandor (Bu kitabın etkisinde kaldım~Ez di bandora vê pirtûkê de mam.)
Tepki: Bertek (Çok sert bir tepki gösterdi~Bertekeke pir tund nişan da.)
Mükemmel, süper, harika: Tekûz
Berbat: Kambax
Kolay: Hêsan
Zor: Zor, zehmet
Gerçek: Rastî
Gerçekten: Bi rastî
Hewce: Lazım
Pêwist: Gerekli
Şandin: Göndermek
Hevdîtin: Görüşmek
Ken: Gülmek
Xweşik, Bedew: Güzel
Kîjan: hangisi
Amade: Hazır
Xelat, Diyarî: Hediye
Bi: İle
Têkili: İlişki
Ragihandin: İletişim
Mirov: İnsan
Daxwazname: Dilekçe
Xwestin: İstemek
Kaxiz: Kağıt
Rabûn: Kalkmak
Rabe: Kalk
Rûniştin: Oturmak
Rûne: Otur
Tevlîhev: Karışık
Birîn: Kesmek (r kalın)
Kin: Kısa
Dirêj: Uzun
Kes: Kişi
Bêhn: Koku
Azad: Özgür
Taybet: Özel
Bi taybet: Özellikle
Qinyat, Sebir: Sabır
Rûpel: Sayfa
Şîrîn: Sevimli, tatlı
Acizî: Sıkıntı
Paşnav: Soyadı
Henek: Şaka
Niha: Şimdi
Dûvre: Sonra
Paqij: Temiz
Razan: Uyumak
Arîkarî: Yardım
Jiyan: Hayat
West: Yorgunluk
Xew: Uyku
Xwezî: Keşke
Daleqandin: Asmak
Şerm: Ayıp
Cûda: Ayrı
Nerîn: Bakmak
Aştî: Barış
Diyar: Belli
Li gorî min: Bence
Diran: Diş
Bihîstin: Duymak
Rewş: Durum
Raman, Fikir: Düşünce
Libê: Efendim
Kêm: Eksik
Kevn: Eski
Pir: Gelek
Por: Saç
‘Ezmûn: Sınav
Mînak: Örnek
Wek, Mîna: Gibi
Weke hev: Benzer,
Heman: Aynı
Tişt: Şey
Birçî: Aç
Têr: Tok
Qelew: Kilolu
Kêmketi: Zayıf
Hindik: Az
Alav: Malzeme
Mezin: Büyük
Biçûk: Küçük
Nan: Ekmek
Bazar: Pazar yeri, Pazarlık
Jêhatî: Çalışkan
Gelo: Acaba
Bi aşkere: Açıkça
Daxuyanî: Açıklama
Vegotin: Anlatmak
Gotin: Söylemek
Agahî: Bilgi
Gav: Adım
Navnîşan: Adres
Ol: Din
Tırnak makası: Neynûkbir
Havlu: Pêjgîr, mexmel
Cımbız: Mûçing
Alet: Amûr
Mum: Find
Izgara: Bist (Izgara yaptık~ Me goşt da bistê.)
Mendil, peçete: Destmal
Dürüm(kebap vb.): Lûlik (Alelacele bir dürüm yedim~Min bi bayê bezê lûlikekî xwar.)
Çiğköfte: Hecîn
Bulgur: Savar
Kızartma: Qelandî
Çörek: Kulîçe
Poğaça: Kulêre
Börek: Kilor
Çökelek: Jajî, toraq
Kahvaltı: Taştê
Öğlen yemeği: Firavîn
Akşam yemeği: Şîv
Gece yemeği veya sahur: Paşîv
Leblebi: Qidam
Fabrika: Karistan
Demir: Hesin
Bakır: Sifir
Çelik: Pola
Alüminyum: Bafûn
Cami: Mizgeft
Kilise: Dêr
Şaşı(göz): Hewl
Çaba: Hewl
Nasihat: Şîret
Rejim(zayıflama): Parêz
Muhtaç: Hewcedar
İhtiyaç: Pêdivî
Nezle: Bapêşî, zeqemî
Grip: Bahor
Romatizma: Ba
Sıtma: Ta
Felç: Şehitî
Ödünç: Ker (Ondan ödünç bir kitap aldım~Min bi kerî jê pirtûkek stand.)
Özürlü: Qot
Sağlık: Tenduristî
Tecavüz: Teftûş, destavêtin
Orijinal: Resen
Tebrik, takdir: Pîrozbahî (Bu çalışması takdir topladı~Ev xebata wî pîrozbahî girt.)
Gözlük: Berçavk
Dondurma: Bestenî
Oyuncak: Leyîstok
Saklambaç: Veşartok
Balon: Nepox, pifdanik
Uçurtma: Bafirok
Bank(oturulan): Yane
Sürpriz: Nişkegavî
Süs: Xeml
Oyuncu: Lîstikvan
Yapımcı(film): Çêker
Yönetmen: Derhêner
Ziman: Dil
Hest: Duygu
Êş: Ağrı
Malbat: Aile
Armanc: Amaç
Mifte: Anahtar
Carinan: Ara sıra
Wate: Anlam
Bang: Çağrı, (ezan)
Günaydın-Roj baş.
Tünaydın-Roj baş
İyi günler-Rojen xweş Rojbaş
İyi akşamlar-êvar Baş
İyi geceler-şev baş
birşey değil-Spas Xweş, Tıka Dıkım
Nasılsınız-Çawa nin ?
Evet-Ere,Bele
Hayır-Ne, Na
Hanım-Xanim
Bey-Beg
Lütfen-Keremke
Hoşgeldin-Bı Xêr Hati
Kurban olurum gözlerine-Qurbana çavên te
Dün-duh
Bugün-îro
Yarın-sibe
Sabah-sibe,beyanî
Öğle-nîvro
Akşam-êvar
Gece-şev
Direkt(doğruca): Yekser (Direkt bize saldırdılar~Yekser êrîş dan ser me.)
Engel: Asteng
Görev: Peywir
Son: Dawî (Yarışma sona erdi~Pêşbirk bi dawî bû.)
Karar: Biryar
Onay: Pesend
(Ne yazık ki bu ilkel anayasa onaylandı~Mixabin ev makezagona hovane hate pesendkirin.)
Tehdit etmek: Geftxwarin (Tehdit ettiğim gibi itiraf etti~Min çawa gefta wî xwar, li xwe mikur hat.)
İtiraf etmek: Mikurhatin
Merak: Tatêl (O çok meraklıdır~Ew pir tatêldar e.)
Acayip: Sosret (Bugünlerde çok acayipleşti~Van roja pir sosret bû.)
Rahatsız olmak(herhangi bir şeyden): Zivêrbûn
(Onun söylediklerinden çok rahatsız oldum~ Bi gotinên wê ez pir zivêr bûm.)
Sıkılmak: Tengizîn
(Çok sıkıldım çünkü iki gündür evdeyim~Ez pir tengizîm, lewra va du roj e ez li mal im.)
Başlamak: Destpêkirin
(Okullar ne zaman başlayacak?~Dibistan wê kengê dest pê bikin?)
(Hoca sınav süresini başlattı~Mamoste maweya azmûnê da destpêkirin.)
Değiştirmek: Guherandin (Bu düzeni değiştirmeliyiz~Divê em vê pergalê biguherînin.)
Önemli: Girîng
Güven(lik): Ewle(tî) (Ona güvenmiyorum~Ewleya min jê nayê.)
Zıtlık: Dijîtî
Bulanık(görüntü): Moran
Bulanık(çay, su vs.): Şolî
Aynı: Heman (Aynı bölümde okuyoruz~ Em di heman beşê de dixwînin.)
Vazgeçilmez: Jêneger
Özür dilerim: Li min bibore, biborîne
Geçmiş olsun: Derbasbûyî be
Afiyet olsun: Noşîcan be
Başarı(lar): Serkeftin
Günaydın: Beyanîbaş, rojbaş
Efendim(çağrılma durumunda): Libê
Efendim(saygı, hürmet): Ezbenî
Heyecan: Peroş (Heyecandan elleri titriyordu~Ji peroşê destên wê dirihilîn.)
Bahane: Hincet
Kesin: Mîsoger
Karşı: Hember, pêşber (Karşıya geçelim~Em derbasî hemberê bibin.)
Müsait: Guncan (Bugün müsait misin?~Îro tu guncan î?)
Sıra(ya girmek): Rêz (Sıraya gireceğiz~ Em ê bikevin rêzê.)
Havalı,kendini beğenmiş: Qure
Alçak gönüllü: Nefsbiçûk
Mutlu: Bextewar, kêfxweş
Huzursuz: Bêaram
Moral: Arîşen, mehd, mehde, mirûz
Morali bozuk: Mehdekirî, mirûzkirî (Bugün moralimi bozdular~ Mehd û mirûzê min îro ne xweş kirin.)
Terbiye: Hêvotin
Terbiyeli: Hêvotî
Terbiyesiz: Nehêvotî
Saygı: Rêz, giramî (Ona saygı gösterdiler~Giramî ji wî re girtin.)
Saygılı: Rêzdar, giramgir
Evli(kadın): Bimêr
Evli(erkek): Bijin
Bekar(kadın-erkek): Ezêb
Gösteriş(li): Mirês(dar)
Mutlaka: Teqez
Mümkün, olası: Gengaz (Bu mümkün değil~Ev ne gengaz e.)
İkilem: Dudilî (İkilemde kaldım~Ez ketim nava dudiliyê.)
İçerik(kitap vs.): Naverok
Gizli: Nepenî
Sır: Raz (Bu aramızda sır kalsın~ Bila ev di navbera me de wekî raz bimîne.)
Tenha: Xewle
Yedek: Cîgir
İzin: Destûr
Alışkanlık: Banekî (Bu kötü bir alışkanlıktır~Ev banekiyekî xirab e.)
Normal, olağan: Asayî (Normal bir düşünce gibi görünüyordu~Wekî ramaneke asayî xuya dikir.)
Sert(şiddet): Tund (Sert bir şekilde tekme ve tokat attı~Bi awayekî tund pehîn û şeqam lêxist.)
Şafak: Spêd
Düşünce: Raman
Kara kara düşünme: Ponijîn (Kara kara düşünüyordu~Ew diponijî.)
Eleştiri: Rexne
Suç(lu): Tawan(bar)
Rüşvet: Bertîl
Israr: Heter
Ahlak: Sinc
Huy: Cir
Din: Ol
Aydın(kişi): Rewşenbîr
Sanatçı(şarkıcı, yazar vs.): Hunermend
Yetki(li): Raye(dar)
Emanet: Sparî (Bu eşyalar sana emanet~ Ev têkber sparî te ne.)
Zeki: Jîr
Bilgin: Zana
Çapkın: Tolaz
Vergi: Bac, cir
Bilinç: Hişmendî
Bilinçli(kişi): Hişmend, bîrewer (O bilinçli bir kadındır~ Ew jineke hişmend e.)
Anlayışlı(kişi): Têgihîştî (Anlayışlı biriydi~Yekî têgihiştî bû.)
Tecrübeli: Çeknas (Ben daha tecrübeliyim~ Ez çeknastir im.)
Samimi(kişi): Dilsoz
Sürgün(kişi): Mişextî
Kaçak: Revok
Geveze: Lewçe
Hain, sinsi: Zexel
İkiyüzlü: Durû
Dedikodu: Paşgotin
“Rojane” = Güncel
“Ezbeni” = Efendim
“Silav.” = Selam
“Bele”/”Ere” = Evet
“Dizanim.” = Biliyorum
“Nizanim” = Bilmiyorum
Belê wiha/wisa/wilo ye” = Evet/Öyle
“Na” = Hayır
“Na, nabe” = Hayır, olmaz
“Bi xêr hatin.” = Hoşgeldiz
“Rojbaş” = Iyi günler/Günaydın
Sahne: Dik
Sunum: Pêşkêşî
Sunucu: Pêşkêşvan
Merhametli: Dilovan
Üç kağıtçı: Qulebaz
Hile: Fend û fêl
Komplo: Dek û dolab
Yalaka: Melaqî (melaqokî), şalûs
Alay etmek: Qerf
Satranç: Kişik
İthalat: Hawirde
İhracat: Hinarde
İştah: Mehd, dilçûn
İşsizlik: Betalî
Sığ: Gehar, req
Süreç: Pêvajo
Kapasite: Zerengî
Gelişme: Geşedan
İlerleme: Pêşveçûn
Gerileme: Paşveçûn
Dağınık(eşya vs.): Belavbûyî
Mor: Xemrî
Pembe: Helesor
Sarışın: Zerî
Kumral: Kej
Sarışın-kumral arası: Çûr
Beyaz tenli(kadın): Gewr
Kıvırcık(saç): Kovel
Dövme(Vücudun herhangi bir yerine yapılan): Deq
Sürdürmek: Domandin
Olumlu: Erênî
Olumsuz: Neyînî (Bu olumsuz bir durum~ Ev rewşeke neyînî ye.)
Çetin: Dijwar
Kural: Rêzik
İlke, prensip: Rêgez
Metod, yöntem: Rêbaz
Sıkıntı: Tengasî
Menfaat,çıkar: Berjewendî
Ajan, casus: Sîxur
Çekememek(kıskançlık gibi): Çavnebarî
Doğum günü: Roja zayînê, rojbûn
Yıl dönümü: Salveger
Kıskanç: Dexes, pexîl, zikreş
Şaşırmak: Behitîn, şeqizmayîn, heyirîn
Acele: Lez
Sorun: Pirsgirêk
İmkan: Derfet
Belli: Kifş (Sınav tarihi henüz belli değil~Mêjûya azmûnê hê ne kifş e.)
Soyadı: Paşnav
Eğlence: Şahî
Ayakkabıcı: Solbend
Ayakkabılık: Soldank
Heykel: Peyker
Cahil: Nezan
Dost: Hogir
Kahraman: Leheng
Güç: Hêz
Somut: Şênber
Soyut: Razber
İfade etmek: Ravekirin
Kin, nefret: Rik
Yalvarmak: Lavelavkirin
Detay, ayrıntı: Kitekit
Saldırı: Êrîş
Şikayet: Gilî
Önyargı: Pêşdarazî (Önyargılı davranma~ Bi pêşdarazî tevnegere.)
Mülteci: Penaber
Göçmen: Rewend
Karamsar: Reşbîn
“Şevbaş” = iyi geceler
“Her bijî” = bravo/Yaşa
“Spas” = Teşekkürler
“Tu çava yî?” = nasılsın?
“Ez baş im spas dikim” = İyiyim Teşekkür ederim
“Hûn çawa ne, baş in?” = Siz nasılsınız, İyi misiniz?
“Ne xirab im” = Fena değilim
“Ez ne pir baş im” = Pek iyi değilim
“Piçekî westiyayî me” = Biraz yorgunun
“Ez nexweş im” = hastayım
“Spas, weke hergav e” = Teşekkürler, her zamnki gibi
“Pîşeya te çi ye?” = Mesleğin ne?
“Hûn ji ku derê ne?” = Nerelisiniz
“Na, ne wiha/welê/wisa/wilo ye” = Hayır, öyle değil
“Bi xatirê we” = Hoşça kalın
“Bi dil bûn” = Aşık olma, Gönül vermek
“Ma çi ziyana we heye?” = Ne zararı ver?
“Saet çend e ?” = Saat kaç?
“Zû bipeyive” = Çabuk konuş
“Bawer bike, ez rast dibêjim” = İnan ki doğru söylüyorum
“Me li hev kir?” = Anlaştık mı?
“Xwede kêmasiyê neke.” = Eksik olmayın
“Carek din bêjin ji kerema xwe re” = Bir daha söyleyin lütfen
“Na nizanim” = Hayır, bilmiyorum
“Ez ne birçî me!” = Aç değilim
“Ea birçî me!” = Açım
Hûn birçî nebûne?” = Siz acıkmadınız mı?
“Destên te sax bin!” = Eline sağlık
“Leborîn dixwazim.” = Özür dilerim
“Hişyarî!” = Dikkat!
“Kerem bike.” = Buyrun”
“Leborîn dixwazim.” = Rahatsız olmayın
“Rast e?” = Doğru mu?
“Belê, rast e.” = Evet doğru
“Derbazî be.” = Geçmiş olsun
“Tu tişt ji desten min naye.” = Elimden bir şey gelmiyor
“Sax bin, hûn gelek baş in.” = Sağolun çok iyisini
Belê, min fam kir.” = Evet, anladım
Haklı: Mafdar
Haksız: Bêmaf
Tehlike: Xetere (Tehlikeli bir süreçle karşı karşıyayız~Em bi pêvajoyekî xetere re rû bi rû ne.)
Süre, müddet: Mawe
Geçici: Demborî
Kalıcı: Mayînde (Kalıcı bir çözüm bulmalıyız~Divê em çareseriyekî mayînde bibînin.)
Cesaretli, cesur: Wêrek
Mırıldanmak: Nehwirandin (Bir şarkı mırıldanıyordu~Stranekî dinehwirand.)
Yangın: Şewat
Şımarık: Gewî, rûdîtî
Komik: Kenawer
Komedi: Kenawerî
Yasak: Qedexe
Eş anlamlı: Hevwate
Komposto: Xweşav
Cinsiyet: Zayend
Ev hanımı: Bermalî
Sorgu: Jêpirsîn
Tekdüze, monoton: Yeknesak (Tekdüze bir anlatımı vardı~Vegotineke wî yê yeknesak hebû.)
Sohbet: Mijûlahî, dembihêrk
Burnundan konuşan: Vinvinok (Burnundan konuşan biriydi~Yekî vinvinokî bû.)
Peltek: Zimanvis
Teşekkür: Spas
Dinlemek: Guhdarîkirin
Anlatmak: Vegotin (Hoca ders anlatımını bitirdi~Mamoste vegotina waneyê qedand.)
Taşıt: Amyar
Araba: Gerîde, terempêl
Uçak: Balafir
Ismarlamak: Wesandin (Sana bir yemek ısmarlayayım~Ez xwarinekî ji te re biwesînim.)
Kimlik: Nasname
Hafif: Sivik
Festival : Mîhrîcan
Tiyatro: Şano
Park(gezinti yeri): Seyrangeh
Taziye: Serxweşî, hewarî
Ziyaret: Serdan
Kabus: Xewnereşk
Kalite: Hêja
Kriter: Endaz
Viraj: Fetlone, çivane
Biber: Filfil
Kekeme: Lalûte
Deney: Taqî (Deneyle belli oldu~Bi taqîyê diyar bû.)
İddia(etmek): Angaşt
Poşet, torba: Kîsik, tûrik
Şans: Rozgar
Sos(yemek vs. için): Çênc
Hastane: Nexweşxane
Doğum evi: Zayangeh
Doğum yeri: Zayîngeh
Doğuştan(ırsi,genetik): Zikmakî
Anadil: Zimanê zikmakî
Tahammül: Tirûş
Branş, şube: Şax
Çekici(araçlar için): Kişîner
Cazip: Dilniwaz, dilkêş
Mecbur: Bêgavî
Soytarı: Qeşmer
Şapşal: Bomik
Çirkef: Çepel
Mola: Rawes
Gergin: Hêrsoyî
Alkış: Çepik
Yan kesici: Berîkbir
Ortam: Civat
Altın kaplama: Zêrhelî
“Çi kirî?” = Ne yaptı/Yapmış?
“Min çi kiriye?” = Ben ne yapmışım?
“Siya Xwedê li ser te be!” = Allahin gölgesi üzerinde olsun!
“Xwedê ’emrê te dirêj bike!” = Allah ömrünü uzun kılsın
“Cejna we pîroz be” = Bayramınız kutlu olsun
“pîroz be” = Kutlu olsun
“Çavên te ronî.” = Gözün aydın
“Bi hêviya hevdîtinê.” = Görüşmek ümidiyle
“Kêfxweş bûm/Dilxweş bûm” = Memnun oldum
Rojbûna te pîroz be” = Doğum günün kutlu olsun
“Bibexşînin ez dereng mam” = Bağışlayın, geç kaldım
” ji te (pir) hez dikim” = Seni (çok) seviyorum
“Bibore” = afferdersin/pardon
“Biborin” = Affedersiniz/Pardon
“Ji kerema xwe.” Bir zahmet
“Ji kerema xwe deqeke.” = Bir dakika kütfen
“Noşîcanbe!” = Afiyet olsun
“Ji bo xatirê Xwedê!” Allah aşkına!
“Xwedê neke!” = Allah etmesin
“Xwedê nişan nede!” = Allah göstermesin!
“Xwedê nişan nede!” = Allah iyiliğini versin!
“Xwedê bi rihma xwe şa bike” = Allah rahmrt etsin
“Xwedê emreke dirêj bide.” = Allah uzun ömür versin
“Wey Xwedêyo!” = Aman Allahım!
“Serê we sax be” = Başınız sağ olsun
“Qet min eleqeder na” = beni ilgilendirmez
“Gelek baş derbaz bû.” = Çok iyi geçti
“Bawer bike.” = Emin olun
Top: Gog
Futbol: Gogling
Stadyum: Hewşeng
Uluslar arası: Navneteweyî
Ortadoğu: Rojhilata navîn
Veri: Dane
Verim: Xêr û bêr
Oran: Rêje
Belirleyici: Diyarker
İşlerlik: Sazbarî
Kurum: Sazî
Kurul: Lijne
Kurtuluş: Rizgarî
Hareket: Tevger
Tıraş: Kurkirin
Ruh: Giyan
İnsan: Mirov
Hayvan: Ajal
Bitki: Riwek
Bayılmak: Jibîrveçûn
Duygu: Hest
Duygusal: Dilzîz
Hapşırmak: Bihnijîn
Hıçkırmak: Îskîn
Hızlı: Beza, lezgîn
Dikkatli: Hayîdar
İlginç: Balkêş
yek – bir
bûn -olmak
boyî-için
ez-ben
gotin-demek, söylemek
pir-çok
kirin-yapmak, etmek, koymak
çi-ne ?
wek-gibi
hê-daha, henüz
standin-almak
hebûn-sahip olmak, var olmak, varlık
xwe-kendi
hatin-gelmek, geliş, gelir
bi-sözcüklere ile, -cı,-ca,-cu,-li,-lı ekleri katan önek
dan, dayin-vermek, ödemek
lê-fakat, ama, yalnız
dûvre-sonra
qas-kadar
şûn-yer
herî-en
mirov-insan
her-her
xwestin-istemek, arzu etmek, talep etmek
sal-yıl, sene
derçûn-çıkmak
dîtin-görmek, görüş
roj-gün, gündüz
em-biz
çûn, çûyin-gitmek, gidiş
kar-iş
ewk-şey, falan anlamında sözcük
navber-ara, arasında
nasîn-tanımak, bilmek
dest-el
dem-zaman, vakit
zarok-çocuk
du-iki
lênihêrin-bakmak
karkirin-çalışmak
destpêkirin-başlamak, girişmek
rê-yol
man, mayîn-kalmak
çima-neden? niçin?
we-siz
bare-konu, mevzu
baş-iyi
jin-kadın
cîhan-dünya
xanî-ev, bina, konut
ser-baş
barîdox-durum, vaziyet
lay-yan, taraf
borîn-geçmek
gotin-söylemek
hewce-gerekli, lazım
me-biz, bizim, bize
zanîn-bilmek (bilgi)
sedem-neden, sebep
Kapsamlı: Berfireh
Solmak(çiçek vs.): Çilmisîn (Papatyalar soluyor~Beybûn diçilmisin.)
Sıkışmak(maddi açıdan): Destengî (Bu aralar sıkışığım~Ez van deman desteng im.)
Aşçı: Nanpêj
Aşı: Parza
Çürümek: Rizandin
Çok yönlü: Piralî (Çok yönlü bir insandı~Ew mirovekî piralî bû.)
Enayi: Xirexavî
Yaklaşım: Nêzikahî
Sinirli: Bêhnteng
Radikal: Hişkbawer, tundparêz
Dalgın: Gut, xayis (Bu aralar çok dalgınım~Ez van çaxan pir gut im.)
Cimri: Çikûs
Uğur: Yom (Uğursuzluklar peşimizi bırakmıyordu~Bêyomî dev ji me bernedida.)
Esmer(kişi): Qemer
Yakışıklı: Qeşeng, çeleng
Acemi: Xeşîm
Kaba: Çors (Çok kaba davranıyordu~Pir çors tevdigeriya.)
Saçma: Tewş (Yine saçma bir fikir önerecekti~Dîsa ramaneke tewş wê pêşniyar bikira.)
Fayda: Sûd, havil
(Bu çalışmamda birçok kaynaktan faydalandım~Min di vê xebata xwe de, ji gelek çavkaniyan sûd wergirt.)
Yardım: Alîkarî
İltimas: Mêz
İltifat etmek: Nûwaztin
Amaç, niyet: Mebest
Karışık: Tevlîhev, têkel, aloz
Çeşit: Cure
Çeşit çeşit: Cur bi cur, têvel
Şüphe: Guman
Tahmin: Hezr, rawêj
Geçerli: Derbasdar, çûnbar,lê(oyunlarda)
Geçersiz: Nederbasdar, betal, nelê(oyunlarda)
Çekişme: Keftûleft
Çelişki: Nakokî
Hırs: Azwerî
İkna: Qanî (Bir türlü ikna edemedim~Min kir û nekir qanî nebû.)
Psikoloji, ruh hali: Derûnî
Köşe yazısı: Qunciknivîs
Yayın(evi): Weşan(xane)
Basım: Çap
Basın: Çapemenî
Başlık(yazı için): Sernav
Manşet(haber için): Sernûçe
Değerlendirme: Nirxandin (Bu öneriyi değerlendirin~Vê pêşniyarê binirxînin.)
Yorum: Şîrove
Bilgi: Agahî
İletişim: Ragihandin
Üretim: Hilberî
Üretici: Hilberîner (Üretken bir bireydi~ Takekesekî hilberîner bû.)
Tüketim: Mezaxî
Tüketici: Mezêxer (Tüketici hakları korunmalı~Divê mafê mezêxeran bê parastin.)
Yerli(insan): Niştecih
Yabancı: Biyan
Spor: Werzîş
Kale: Golar
Kaleci: Goggir
BERNAMEGEH
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!