1876-1940 yılları arasında yaşamış olan Mehmet Zülfü Tigrel, 4 Aralık 1918’de Erzurumlu Raif Hoca ve Süleyman Nazif tarafından İstanbul’da kurulan Türk Ulusal Hareketi yanlısı Vilâyât-ı Şarkiye Müdâfaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti kurucu üyelerinden olan bir Kürttür. Kürdistan Teali Cemiyetinin faaliyetlerini sınırlama ve Kürtleri Türk Milli Mücadelesine kanalize etmeye çalışan Vilâyât-ı Şarkiye Müdâfaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti’nin en etkin üyelerinden biridir.
Mahmut Goloğlu bu cemiyet ile ilgili şöyle bir tespitte bulunur:
” … Vilayat-i Sıtte diye adlandırılmış bulunan Elazığ, Diyarbakır, Van, Bitlis, Erzurum, Sivas illerinin Istanbul’daki aydınları Bitlis Valisi Harputlu Nedim, Diyarbakırlı Süleyman Nazif, eski valilerden Diyarbakırlı lsmail Hakkı, Diyarbakır Mebusu Fevzi, Sivas Mebusu Rasim, Sivaslı genç yedek subay Abdülmutallip, Diyarbakırlı genç yedek subay Cavit ve bazılarına göre Erzurum Mebusu Hoca Rahip ve Diyarbakır Mebusu Zülfi beyler de yine Osmanlı Devletine bağlı kalmak üzere bölge halkının haklarını korumak için, Vilayat-ı Şarkıye Müdataa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti’ni kurdular.”
İsmail Beşikçi bu Cemiyeti Türklüğe hizmet eden Kürtlük aleyhtarı olarak değerlendirerek şöyle yazar:
Doğu İllerinin Haklarını Savunma Cemiyeti dikkat edilirse, Türklerin, Kürtlerin ve Kürtlüğünü reddederek Türk olmakla övünen kişilerin birlikte oluşturduklan bir siyasal örgüttü. Kürdistanlı kişilerin, örgütün kurucu kişileri arasında görülmelerine özellikle dikkat edilmiştir. Fakat bu daha çok Kuzey Kürdistan illerini kapsamaktadır. Çünkü Kürdistan Teali Cemiyetl’nin Kürt halk yığınlan üzertndeki etkinliği, ancak Kürt olan kişilere Kürtlük aleyhtarı cemiyetler kurdurmak suretiyle sağlanabilirdi. Doğu İllerinin Mllli Haklarını Savunma Cemiyeti daha sonra Kürdistan Teali Cemiyeti’ne birleşme teklif etmişse de, bu, Kürtler tarafından kabul edilmemiştir.
Diyarbakırlı Hindi Baba Ailesi’nden Zülfüzade Ali Hamid Bey’in oğlu olan Zülfü Tigrel 1876’da Diyarbakır’da dünyaya geldi. Diyarbekir askeri rüştiyesi (ortaokulu) ve mülkiye idadisi’ni (lisesi) bitirdi. İdadiyi bitirdikten sonra adliye nazırlığı (adalet bakanlığı) bünyesinde görevler aldı. Bidayet mahkemesi hukuk ve ceza azalığı ile riyaset vekilliği yaptı. Diyarbekir belediye meclisi’ne seçildi. Ayrıca il idare meclisi üyeliği ve ikinci başkanlığı da yaptı. 1908, 1912 ve 1914 seçimlerinde ittihat ve terakki’den diyarbekir mebusu seçildi. 8 yıl süreyle diyarbakır mebusu olarak Osmanlı meclis-i mebusan’da görev yaptı. Bu arada adı da Diyarbakırlı ermenilerin sürülmeleri ve bir kısmının göç yolunda katledilmeleri iddialarına karıştı. Bu suçlamalar ile Diyarbakır mebusu Feyzi Pirinççioğlu ile beraber İngilizler tarafından tutuklanarak önce Mısır’a, sonra Malta’ya sürüldü. Malta’da tutukluyken 8 ocak 1920’de 4. kez Diyarbekir mebusu seçildi. 1921’e kadar esarette kaldı aynı yıl serbest kalınca Ankara’ya geçti.
1. Mecliste Diyarbekir mebusu olarak yer aldı. İlk Mecliste muhaliflere karşı Mustafa Kemal grubunun yanında yer alarak Lozan konferansı’na gidecek temsil heyetine seçilir. Lozana gitmeye hazırlanan heyetin İzmite varışında Ankara ve Müdafai Hukuk Hareketine muhalifliği ile bilinen Ali Kemal linç edilerek öldürülür. Linç olayına şahit olan Rıza Nur anılarında bu katliamın Sakallı Nurettin Paşa tarafından organize edildiğini yazar.
Zülfü Bey Lozan Barış Konferansı’na danışman üye olarak katılır fakat Lozan görüşmeleri sırasında hasta olduğunu bildirerek kaldığı otelden hiç çıkmaz. Lozan’daki TBMM heyetinin başkanlığını İsmet İnönü yapmıştır.
Zülfü Bey Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda 3 dönem Diyarbekir, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ise 5 dönem Diyarbakır milletvekilliği yapmıştır.
1923 seçimlerinde Diyarbakır’dan mebus seçildi. 1927’ye kadar Diyarbakır’dan mebus olarak Ankara’da yer aldı. 1927 seçimlerinde meclis dışı kaldı. 1931 seçimlerinde tekrar mebus seçildi. 1935 ve 1939 seçimlerinde de mebus seçildi. Osmanlı ve cumhuriyet dönemlerinde toplam 23 yıl Diyarbakır’dan milletvekili seçilerek tarihe geçti. Diyarbakır mebusu olarak TBMM’de yer alırken 29 ekim 1940’ta hayatını kaybetti.
İstiklal madalyası sahibi olan Mehmet Zülfü Tigrel, evli ve üç çocuk babasıydı. Demokrat parti eski Diyarbakır milletvekili Hamit Zülfü Tigrel’in babası, Diyarbakır eski senatörü Hürrüyet Partisi kurucularından İhsan Hamit Tigrel’in ağabeyidir. Süleyman Nazif’in eşi Lütfiye Hanım ise Zülfü Bey’in kız kardeşidir.
