Mela Muhammed Şoşikî, aslen Siirt’in Eruh ilçesine bağlı Ekmekçi (Binêrve) köyündendir. İsmi kimlikte “Mehmet Edebali” olarak yazılmıştır. Babası Mela Muhammed, Annesi Fatıma Hanımdır. Babasının 1930’ların başında siyasi-sosyal sebeplerden dolayı Zaho’ya göç etmesi nedeniyle 1931 senesinde Güney Kürdistan’ın Zaho kentinde dünyaya gelmiştir.
Üç yaşında ailesiyle birlikte tekrar kendi köyüne döndükten kısa bir zaman sonra yedi yaşında iken annesi vefat etmiştir. Yetim kalan Şoşikî göçün etkisiyle fakirleşen bir evde büyümüştür. Başta fakirlik olmak üzere bazı sebeplerden ötürü ailesi, Siirt’in Tillo ilçesine bağlı Fersaf (Dereyamaç) köyüne bazı akrabalarının yanına taşınmıştır.
İlk dini eğitimini burada Şeyh Seyfaddin’den aldıktan sonra medrese eğitimine, Siirt’in Kurtalan ilçesine bağlı Kadiya köyünde Mela Hasip hoca’nın yanında başlamıştır. Siirt bölgesinde birkaç medresede eğitime devam ettiği sırada, ailesi Muş’a yerleşmiştir. Taşınmadan sonra Muş merkez, Hasköy ve Bulanık ilçelerinde medrese eğitimine devam etmiştir.
Şoşikî, Hocası Şeyh Takyeddin’in tavsiye üzerine Van Erciş’e yakın Gelut köyünde bulunan Mela Abdülkerim’de eğitimine devam eden Şoşikî, hocası Mela Abdulkerim’in 1953 tarhinde vefatı üzerine geri kalan eğitimini aslen Azerî olan Mela Nadir Azîzî’de tamamlayarak ilmi icazetini almıştır.
İlmi icazetini aldıktan sonra, Ağrı’nın Hamur ilçesine bağlı Şoşik köyündeki açtığı medresede öğrenci yetiştirmeye başladı ve burada eğittiği birçok öğrenciye icazet verdi. Yaklaşık otuz sene Ağrı’nın Şoşik köyünde müderrislik yaptı. Burada kaldığı uzun süre sebebiyle “Şoşikî” nisbesini aldı. 12 Eylül ihtilalinden sonra medreseler üzerindeki baskılar artınca Mela Muhammed, medresesini kapatmak durumunda kaldı.
Resmi bir görevi olmayan Şoşikî, 1987 senesinde bazı akrabalarının yanına Adana’ya yerleşti. Burada bir süre ticaretle meşgul oldu. Sonra 1991 senesinde Bursa iline göçerek orada ikamet etmeye başladı. Bursa’ya yerleştikten sonra bütün vaktini okumaya, eser yazmaya ayırdı. Yetmiş yaşından sonra bütün ilmi teliflerini burada yaptı. Mela Muhammed, 24.04.2017 tarihinde kendisini ziyaret ettiğimizde seksen küsur yaşlarında hala Bursa’da yaşamaktaydı. Allah kendisine sağlıklı ve uzun ömür versin.
Mela Muhammed Şoşikî, Farsça, Türkçe, Arapça ve Kürtçe dillerini bilmektedir. Yıllarca medreselerde Arapça dersler okutmuştur. 1991 senesinde Bursa’ya yerleşene kadar telife zaman ayıramadığını ifade etmektedir. Ancak Bursa’ya yerleştikten sonra bütün zamanını eser yazmaya ayırmıştır. Yazdığı eserlerin bir kısmı basılmış, bir kısmı ise henüz basılmamıştır. Kendisinden aldığımız bilgilere göre eserleri şunlardır:
1.Tefsira Qurânî Nûrâ Qelbân. Tefsir, Latin alfabesiyle Nûbihar yayınevi tarafından farklı tarihlerde (1. cilt 2010, 2. cilt 2011, 3. cilt 2011, 4. cilt 2012, 5. cilt 2013, 6. cilt 2014) yayımlanmıştır.
2. Nasihatname. Osmanlıca yazdığı bu eseri, sonradan yeni Türkçe ile yeniden yazılarak 2012 tarihinde Kent ışıkları yayınları tarafından basılmıştır.
3. Xutben Zelâl bo Müslümanî Delâl/Güzel Müslümanlar için Apaçık Hutbeler. Kürtçe yazılan bu eser, hicri aylara göre, her hafta ve önemli dini günler için birer hutbe olmak üzere toplam 63 tane Kürtçe cuma hutbelerinden oluşmaktadır. Eser, Nubihar yayınları tarafından 2016 senesinde basılmıştır.
4. Eyna Muhammedî/Hz. Muhammed’in Aynası. Efendimizin hayatını konu alan bir siyer çalışmasıdır. Eser, tamamlanmış olup henüz basılmamıştır. Ancak yakın zamanda basılacağı bilgisini aldım.
5. Mijarên Bijer/Seçme Meseleler. Yazdığı Kürtçe şiirlerini bu eserde toplamış ancak henüz basılmamıştır.
6. Çar Deryâ/Dört Deniz. Dört konuyu içermektedir. 1. Allah’a imanın delilleri. 2. Kur’ân’ın Allah kelamı olduğunun ispatı. 3. Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ispatı. 4. Genel anlamda İslam’ı ele almaktadır. Eser, 2018 senesinde 744 sayfa olarak Nubihar yayınları tarafından Kürtçenin Kurmancî lehçesi ve Arap alfabesi ile basılmıştır.
7. Zülfikar. Şia’ya karşı ehl-i sünnet savunması için yazılan bir çalışmadır. Eser, henüz basılmamıştır.
Yararlanılan Kaynak:
-Mehmet Tahir Pekim, Kürtçe Tefsir ve Meal Bağlamında Mela Muhammed Şoşıki’nin ”Nura Qelban” adlı Kürtçe Tefsir ve Meali, Ankara-2020.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
