Mezher Xaliqî (Mazhar Khaleqi yada Mazhar Khaleghi) 9 Eylül 1938’de Doğu Kürdistan’ın Sanandaj (Sine) şehrinde doğdu.
Sekiz yaşında ilkokuldayken şarkı söylemeye başladı.
Okulda müzik öğretmeni ona nota okumayı ayrıca Kürtçe ve Farsça makamları öğretmek için ekstra kurslar verdi.
Daha çok ünlü müzisyen ve icracı Kamkarlar’ın babası Kürt usta müzisyen Hassan Kamkar’dan müzik dersleri aldı.
Mezher, on iki yaşındayken Sanandaj’daki şehir radyosunda şarkı söylemeye davet edildi.
Kısa sürede radyo sinyallerinin kapsadığı tüm bölgelerde tanınmaya başladı.
Neredeyse yedi yıl boyunca haftalık performanslar sergiledi.
Ne yazık ki tüm performanslar canlıydı ve 1958’den beri birkaçı dışında hiç kayıt yok.
Mezher Xaliqî, 1958 yazında Tahran Üniversitesi’nde okumak için memleketinden ayrıldı.
Tahran Radyosu ile yeni bir kariyere başladı.
Zengin Kürt türküleri ve geçmişi onun Hananeh, Kesravi, Tajvidi, Yousefzamani, Mirzadeh ve Naseri gibi İranlı şeflerle yakın arkadaş olmasına yardımcı oldu.
Tahran Senfoni, Kültür Bakanlığı ve Radyo Tahran Orkestraları gibi çeşitli orkestralarla 150’den fazla Kürt halk ezgisi kaydetti.
İran Devrimi’nden sonra İslami ayetler içermeyen her türlü müziğin günah olduğu ilan edildiğinde İran’ı terk etti.
İran’dan ayrılmadan önce on iki şarkıdan oluşan bir albüm kaydetti.
Kürt müziğinin profesyonel olarak kaydedilip arşivlendiği önemli merkez Mezher Xaliqî’nin çabalarıyla 2003 yılında Irak Federe Kürdsitan Hükümeti’nin Süleymaniye, 2005’te Kerkük, 2006’da Duhok illerinde şubeleri bulunan Înstîtûya Kelepora Kurdî/Kürt Kültür Enstitüsü’dür.
Kayıtlar Soranî, Kurmancî,Lorî, Goranî, Kendulayi, Kırmanckî lehçelerinden oluşmaktadır.
Mezher Xaliqî, günümüzde Birleşik Krallıkta ikamet etmektedir.
Xaliqî, Kürt nüfusun yaşadığı başat dört ülkede – İran , Irak , Suriye ve Türkiye – Kürtlerin kültürel ve siyasi haklarını nasıl elde edebileceklerine ilişkin bir soruya yanıt olarak şöyle diyor:
“ Küreselleşme göz önüne alındığında, tavizlerin olması kaçınılmazdır. Politik anlamda değil, sanat ve kültür anlamında söylüyorum. Küreselleşen dünyada geleneklerimizin yok olmasına izin vermemeliyiz. Aksine, müziğimizi ve kültürümüzü Ortadoğu’nun ötesine taşımak için küreselleşmeyi ve teknolojiyi kullanmalıyız .”
