Pumiler, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan biridir.
2 milyondan fazla nüfusa sahip oldukları düşünülen Pumi etnik grubu, çoğunlukla ülkenin güneybatısındaki Yunnan eyaletinin kuzeybatı yaylasındaki Lanping bölgesinin Laojun dağı ile Ninglang bölgesinin Maoniu dağında yaşamlarını sürdürmektedir.
Pumilerin geri kalan kısmı ise Lijang, Yongsheng, Weixi ve Sichuan eyaletinin Yanyuan ve Muli gibi bölgelerinde diğer azınlık halklarla iç içe yaşamaktadırlar.
Pumi Dili
Pumilerin kendi dilleri bulunmaktadır. Pumi dili, Han-Tibet dili ailesine dayanan Tibet-Burma dil grubuna aittir.
Pumiler, yaşadıkları bölgelerde kullanılan lehçeler arasında çok ciddi farklılık bulunmadığından dolayı, birbirlerini rahatlıkla anlayabilmektedirler.
Ayrıca Pumilerin çoğu, Çince ve Tibetçe ile Bai ve Naxi halklarının dillerini de konuşabiliyor.
Pumi Dini ve İnançları
Doğaya ve atalarına tapan Pumiler, birçok tanrıya inanırlar, bir kısım Pumi de Daoizme ve Tibet- Budizmi’ne inanmaktadır.
Pumiler, Yeni Yıl Bayramı, Yılın 15. Günü Bayramı ve Yeni Şeylerin Tadına Bakma Bayramı olarak adlandırılan üç bayram yaşarlar.
Pumi çocukları 13 yaşına gelince erkek çocuklar için “pantolon giydirme”, kız çocuklar için “etek giydirme” töreni hazırlanır. Bu, Pumi çocuklarının yetişkinlik dönemine geçiş töreni olarak adlandırılmaktadır.
Pumilerin yetişkinlik çağına geçiş töreni çoğunlukla Yeni Yıl Bayramı esnasında düzenlenir. Törene genellikle anne veya dayı başkanlık yapar.
Törende aile üyelerinin tamamı, alevlenmiş mangalın etrafında otururlar. Yetişkinlik çağına gelen çocuk, mangalın ön tarafındaki kutsal direğin yanında oturarak bir ayağını yağlı domuz eti üzerine, öbür ayağını ise hububat bavulu üzerine basar.
Pumilere göre, yağlı domuz eti zenginliği, hububat ise bol mahsülü sembolize eder. Dolayısıyla bu, çocuğun büyüdükten sonra yiyeceğinin ve giyeceğinin de bol olduğu mutlu bir yaşam sürdürmesi temennisini simgelemektedir.
Yetişkinliğe adım atan çocuk erkek ise çocuğun sağ elinde bıçak, sol elinde de gümüş para tutulmaktadır. Pumilere göre, gümüş para hayat yolunun, bıçak ise kahramanlığın birer sembolüdür.
Eğer çocuk kız olursa, sağ elinde küpe ve bilezik gibi süs eşyaları, sol elindeyse çuval bez tutulur. Bu, aile yetkisine sahip olması ve çalışma sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğini sembolize ediyor.
Kız çocuğu ayrıca din adamının başkanlığında Ocak Tanrısı’na ve atalarına ibadet etmektedir. Sonra, kızın dayısı veya annesi, kızın uzun elbisesini çıkartarak, ona kısa ceket ve pileli etek giydirirler.
Bunlar sona erince herkes kıza hediyesini takdim ederek kızı kutlar. Erkek ve kız çocukları Ocak Tanrısı’na, akrabalarına ve arkadaşlarına secde ederler, onlara içki sunup teşekkür ederler.
Bundan sonraki yaşamında da onları korumaları ve yardım etmeleri dileğini dile getirirler. Törenden sonra yetişkinlik çağına geçen bu gençler kolektif üretim çalışmalarına ve birçok sosyal faaliyetlere katılabilirler.
Pumilerin Nüfusu
Siçuan eyaletindeki Muli Tibet Özerk İlçesi ile Yanyuan İlçesi ‘ndeki Tibetliler ile yakın etnik bağları olan Pumi halkı, Yünnan eyaletine has bir etnik grup olarak da bilinir.
2010 yılı itibarıyla Pumi halkının neredeyse tamamı yani 42.043 kişi Yünnan’da yer almaktadır. Çin çapında 42.861 Pumi olduğu düşünülmektedir.
Pumilerin Yaşadıkları Yerler
Pumiler tipik olarak 2.500 metrelik rakımlarda yaşamaktadırlar. Pumi toplulukları da yoğunluklu olarak Lanping Bai ve Pumi Özerk İlçesi, Ninglang Yi Özerk İlçesi , Lijiang Eski Kenti, Yulong Naşi Özerk İlçesi , Weixi Lisu Özerk İlçesi ve Yongsheng İlçesi’nde bulunmaktadırlar.
Pumilerin neredeyse anavatanı olan Yünnan, Çin’in güneybatısında bulunan bir eyalettir. Yüzölçümü yaklaşık olarak 394.000 km2’dir.
2010 yılı verilerine göre yaklaşık 46 milyon kişilik nüfusa sahiptirler. Eyaletin başkenti, kendisi de eskiden “Yünnan” olarak bilinen Kunming şehridir.
Yünnan eyaleti kuzeyde Siçuan eyaleti, kuzeydoğuda Guizhou eyaleti, doğuda Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, güneydoğuda Vietnam, güneyde Laos, batıda Birmanya ve kuzeybatıda Tibet Özerk Bölgesi’yle sınır paylaşmaktadır.
Yünnan dağlık bir bölgede yer almaktadır. Nüfusun çoğu eyaletin doğusunda barınmaktadır.
Yünnan, doğal kaynaklar açısından oldukça zengindir. Ayrıca Çin’deki bitki çeşitliliği bakımından çok zengindir.
Çin’deki yaklaşık 30.000 damarlı bitki çeşidinden, Yünnan’de 17.000’den fazlası bulunmaktadır. Yünnan , Çin’deki en büyük alüminyum, kurşun, çinko ve kalay rezervlerine sahiptir, ve büyük bakır ve nikel rezervlerine de sahiptir.
Eyalet nüfusunun %34’ünün etnik azınlıklardan oluşmaktadır.
Yünnan, etnik bakımdan da Çin’in en çeşitli eyaletlerinden biridir.
Yiler, Bailar, Haniler, Zhuanglar, Dailar ve Miaolar eyaletteki başlıca etnik azınlıkları oluşturmaktadır.
Kaynaklar:
1-Harrell, Stevan. 2001. Ways of Being Ethnic in Southwest China. Seattle, WA: University of Washington Press.
2-Pumiler’in İnanç ve Dinleri / dunyadinleri.com.
3- Ding, Picus S. 2003. Prinmi: a sketch of Niuwozi. In Graham Thurgood and Randy LaPolla (eds.) The Sino-Tibetan Languages, pp. 588-601. London: Routledge Press.
4- Lu, S. 2001. Dialectal Studies of the Pumi Language. Beijing: Nationalities Press.
5- Ding, Picus S. 2007. Challenges in Language Modernization in China: the case of Prinmi. In David, Maya, Nicholas Ostler and Caesar Dealwis (eds.) Working Together for Endangered Languages: Research Challenges and Social Impacts.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
