Şeyh Mahmud Berzenci, kimi kaynaklara göre 1878, kimi kaynaklara görede 1881 yılında Süleymaniye’de doğdu. Babası Şeyh Kak Said, dedesi ise mezarı Süleymaniye’de ziyaretgah olan Şeyh Kak Seyyid Ahmed Berzenci’dir. Berzenciler, Kadiri Şeyhleridirler. Aile şeceresi sırasıyla Şeyh Said, Şeyh Kake Ehmedi, Şeyh Marîfe Nodêyî, Şeyh Hîsa, Baba Ali Hemedanî’dir. 1385 yılında ölmüş olan Seyyid Ali Hemedani’nin iki oğlu, Seyyid Musa ve Seyyid İsa’nın Şehrezor’dan Berzence Köyü’ne yerleşmeleriyle, Berzencîler olarak bilinmişlerdir.
Kürtçe, Arapça, Türkçe ve Farsça’yı çok iyi konuşan, ayrıca şiirleride bulunan Şeyh Mahmut Kadiri tarikatının bir mensubudur. Sultan Abdülhamid’in davet etmesi üzerine 1901 yılında İstanbul’gitmiştir. Bir süre İstanbul’da kalarak bilgi ve yeteneklerini geliştirerek Kürdistan’da sözü geçen biri olmuştur.
Öğrenimini Süleymaniye’de tamamlayan Şeyh Mahmud Berzenci siyasi ve idari işlerde babası Şeyh Said Berzenci’ye yardımcı olur. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1908 yılında isyan eden babası Şeyh Said, amcası Şeyh Ehmed ve 50 adamını 1913 yılında yakalayarak öldürmesinden sonra babasının yerine geçmiştir. Aynı isyana katılan Şeyh, bölgedeki aşiretlerin ayaklanacaklarını bildirmeleri üzerine serbest bırakılmıştır.
Şeyh Mahmud Berzenci 1917-1918 yıllarında İngilizlere karşı Bağdat’ın güneyinde bulunan Şuaybiye’de kahramanca savaşır. Osmanlı Ordusu kuzeydeki Musul’a doğru çekilince İran sınırı ve Süleymaniye’nin yönetimini Şeyh Mahmud Berzenci’ye bıraktığını bir telgraf ile bildirdikten sonra Şeyh Mahmud Süleymaniye’de emirliğini ilan eder. Kurulan hükümetin valisi Şeyh Mahmud’un amcası Seyyid Ömer Berzenci olur.
O dönem kurulan hükümetin bazı üyeleri şunlardı:
Başbakan: Seyh Qadire Hefid
İçişleri ve Sağlık Bakanlığı Vekaleten: Seyh Mehmud Xerib
Maliye Bakanı: Abdülkerim Elyas Alaka ye (File)
Eğitim Bakanı: Mir Liwa Mistefa Paşaye Yamolki
Adalet ve Din Bakanı: Mele Seide Kerkulki
Şeyh Mahmud’un Arnold Wilson’a gönderdiği mektubu ihanet sayan Osmanlı Devleti onu tutuklayarak Kerküke götürür ve idama mahkum eder. Fakat Şeyh Mahmud’un bölgedeki gücünü ve önemi dikkate alarak onu affederler ve belli anlaşmalar çerçevesinde yeni yetkilerle donatarak tekrar Süleymaniye’ye gönderdiler.
1 Kasım 1918’de Süleymaniye’ye giden İngiliz Binbaşı Noel, Şeyh Mahmud’u Kürdistan Hakimi olarak tanıyıp destekleyeceklerini bildirir. Şeyhin kendisiyle uyumlu olamayacağını düşünen İngiliz yönetimi, Kerkük ve Kifri şehirlerinin yönetimini Şeyhten alarak Bağdat’a verir.
Şeyh Mahmud Berzenci 21 Mayıs 1919 günü İngilizlere karşı savaş ve seferberlik ilan eder. Hamavend, Pişdar ve Dızli Aşireti’nin desteğiyle Süleymaniye başta olmak üzere bir çok yer Şeyhin kontrolüne girer.
Bazı aşiretlerin desteğini alarak saldırıya geçen İngiliz kuvvetleri Şeyhi yaralı olarak ele geçirirler. İngilizler Şeyh Mahmut ve güçlerine olan öfkelerini şehri yağmalayarak ve onlarca masum sivili öldürerek gösterdiler.
7,5 ay hüküm süren I. Kürdistan Hükümeti 1919 yılında sonra erer.
Şeyh 30 Ocak 1923 tarihinde Güney Kürdistan Kralı ünvanıyla, hem Sovyet konsolosluğuna bir mektup gönderir hem de 20 Mart 1925’te Milliyetler Cemiyeti’ne. Her iki mektuptada, Kürtlerin özgür ve bağımsız yaşamayı hakeden bir millet olarak haklarının tanınması için destek istenmiştir.
Berzenci 1932 yılına kadar İngiliz ve Arap saldırılarına karşı mücadele eder ve direnerek savaşır. 13 Mayıs 1932’de İngilizlere teslim olmak zorunda kalır. 9 Ekim 1956 yılında Bağdat’ta hastanede iken vefat eder. Süleymaniye’de Büyük Cami’ye getirilen cenazesi, dedesi Şeyh Kake Ehmedi’nin yanına defnedilir.
BERNAMEGEH
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
