Urfa ilinin kuzeydoğusunda yer alan Siverek batısında Adıyaman’ın Kahta ilçesi, batıdan kuzeye doğru uzanan Atatürk Baraj Gölü, kuzeyinde ise Adıyaman’ın Gerger ilçesi ile Diyarbakır’ın Çermik ve Çüngüş ilçeleri, doğusunda Diyarbakır, güney doğusunda ise kısa bir sınır ile Mardin ili, Viranşehir ve Hilvan ilçeleri ile komşudur.
Siverek ilçe merkezi 37.45 kuzey enlem ile 39.19 doğu boylamlarının kesiştiği noktalarda bulunmaktadır.
Siverek Kentinin İsim Kökeni
“Siverek” kelimesi Ermenice kökenlidir. Bizans kaynaklarında Sevaverek olarak geçmektedir, Bizans ve Ermeni kaynaklarında Siverek için kullanılan bu ismin kelime manası “Seav” siyah, “Averek” harabeler yani siyah harabeler anlamına gelmektedir.
Siverek Nasıl Bir Yer
Kent 4.314 kmkare lik yüzölçüme sahiptir.
Kentin geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve yerel çapta ticarettir.
Kent diğer bir çok Kürt şehrinde olduğu gibi devletin etkin destek ve kredilerinden yoksun bırakılmıştır.
Kentin altyapı, elektrik ve su gibi sorunları gerekli ilginin gösterilmemesinden dolayı tam anlamıyla giderilememiştir.
Şehrin Kürtçe ismi dönemsel kullanımlar bağlamında Sêwreg, Sêwereg ya da Siwêreg olarak adlandırılmıştır.
Devlet tarafından verilen sanayi ve tarım teşviklerinin sınırlı olması nedeniyle ekonomik olarak gelişemeyen kentte işsizlik ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Karasal ve çöl ikliminin etkisiyle yazları oldukça sıcak geçen Siverek’te nem oranının yüksek olmaması nedeniyle, bu sıcaklar boğucu ve rahatsızlık verici derecelere ulaşmamaktadır.
Bu yönüyle Akdeniz ikliminden ayrılır. Kışlar soğuk ve yağışlıdır.
Şanlıurfa’nın diğer ilçelerine göre Siverek’te yağış oranı daha yüksektir.
İlçe nüfusunun büyük çoğunluğunu Kürtler meydana getirir.
Kürtler dışında ilçede Türk, Arap, Ermeni ve Süryani nüfus yerleşiktir.
Siverek’te her yıl yapılmakta olan Şire Üzüm Festivali, Geleneksel Karakeçili Bahar Şenlikleri ve Siverek Kültür Sanat Festivali ilçenin başlıca kültürel etkinliklerindendir.
Siverek Tarihçesi
Tarihi, Sümer ve Asurlulara kadar uzanan şehir, Asurlular döneminde yığma bir tepe üzerine inşa edilen kale etrafında
kurulmuştur.
Sümerler, M.Ö.3500-2800 Yıllarında Siverek’te, Hassek Höyük’te ve bölgede egemen olmuşlardır.
Akadlar, M.Ö.2800-2500 Yıllarında Sümerlerin yenilgisinden sonra bölgede hüküm sürmüşlerdir.
Babiller, M.Ö.2500’lerde Sümerlerin bölgeden çekilmesinden sonra egemen olmuşlardır.
Hititler, M.Ö.1600 Yıllarında Mitanni’lerin egemenliğine son veren Hititler Mezopotamya’nın kuzeyinde ve Siverek civarında egemenlik kurmuşlardır. Siverek’e bağlı Taşlı köyünde 1939 yılında Hititlere ait bir heykel bulunmuştur.
Şehire hükmedenler tarafından zaman zaman onarılan kalenin son olarak Bizans İmparatoru II. Costantin tarafından Diyarbakır’a gelecek saldırıları önlemek ve çevredeki önemli yolları kontrol altına almak amacıyla yeniden tamir ettirilmiştir.
Tarihte pek çok medeniyetlere beşiklik eden ve değişik milletlerin hâkimiyetine giren Siverek, Milattan sonra Araplar,
İranlılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlı İdarelerinde çok mamur günler geçirdiği gibi, çeşitli savaşlarda tahrip edilip yıkık bir köy halini aldığı zamanlar da olmuştur.
Diyarbakır’ın fethinden önce Halid b.Velid tarafından eyalet merkezi olmuş, daha sonra Bizanslıların idaresinde Batlamyus’un rivayetine göre Kontopolis’lik yapmıştır.
Selçukluların Anadolu’ya girmesiyle, Melik şahın komutanlarından Bozan Bey tarafından (1097) Urfa Kontluğuna, daha sonra Musul Atabeyi Nureddin Zengi idaresine geçmiştir.
1400’lerde Timur’un tahribatından nasibini alan Siverek sırasıyla Mısırlıların (1426), Akkoyunluların (1435), ve
İranlıların eline (1451) geçmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde (1867 sonrası) Diyarbekir Vilayeti’ne bağlı bir kazaydı. Siverek’in bugün bağlı bulunduğu Şanlıurfa ise Halep Vilayeti’ne bağlı bir sancaktı.
Urfa, Osmanlı’nın son döneminde Halep’ten ayrılarak vilayet statüsüne yükseltildi.
Siverek ise Diyarbekir Vilayeti’ne bağlı bir sancak oldu.
Yavuz Sultan Selim’in Ridaniye Savaşı dönüşünde (1517) Osmanlı idaresine geçen şehir, İranlılar tarafından tekrar zapt edilmişse de, bu uzun sürmemiş, 1535 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından tekrar Osmanlıların idaresine geçmiş ve Harput eyaletine bağlı bir kaza merkezi yapılmıştır.
Osmanlı idarecileri tarafından zamanla şehire camiler, hanlar, medreseler, hamamlar ve çarşılar yapılıp kalesi tamir edilmişti.
Cumhuriyet döneminde vilayetlerin sınırlarının belirlenmesi çerçevesinde Urfa’ya bağlanıncaya kadar Siverek Diyarbakır’a bağlı kaldı.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Siverek , Diyarbakır Vilayeti içindeydi ve birkaç Hıristiyan yerleşimi vardı.
1908 yılında mutasarrıflık yapılarak Çermik, Hilvan (Karacurun), Viranşehir Siverek’e bağlandı.
1923 yılında Viranşehir ve Çermik ilçeleri de kendisine bağlanarak vilayetlikle mükâfatlandırılmıştır.
Yerel yöneticiler ve halkın isteğiyle 1926 yılında ilçe yapılarak Urfa’ya bağlanmıştır.
İlçe yapılmasıyla beraber gelişmesine set çekilmiştir. Bu dönemden itibaren birçok alanlarda gerileme başlamıştır.
2020 yılında kentin nüfusu 266.369 kişi olarak kaydedilmiştir.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
