Sultan Sahak veya Sultan Ishaq Berzencî, 14. yüzyılın sonlarından 15. yüzyılın başlarına kadar modern Yarsanizm inançlarında reform yapan ve dahası tanrının yedi enkarnasyonundan dördüncüsü olarak kabul edilen dini bir Kürt liderdi.
Hayatı boyunca, meleklerinin ve öğrencilerinin dini talimatlarını denetleme rolüne sahip olduğu bildirildi.
Sonraki birçok Yarsan lideri, soylarını Sultan Sahak’a kadar götürmeyi inananların gözünde önemli buldu.
Sultan Sahak’ın ne zaman yaşadığı konusunda fikir birliği yoktur.
Bilgin Sadigh Safizadeh, doğum tarihini MS 1053 ile 1215 arasına koyar.
Yarsan kaynakları, Sultan Sahak’ın 7. yüzyılın sonlarında ortaya çıkışını akla yatkın bulur.
Ancak Timur’un padişahla bizzat tanıştığı rivayet edildiğinden, geç Moğol devri ve Timur’un yükselişi civarında yaşamış olması daha muhtemel kabul edilmiştir.
Sultan Sahak, Süleymaniye yakınlarındaki Barzincah’da fakir bir ailede doğdu ve tanınmış Kürt şeyhlerinin soyundan geldi.
Ailesi, onun doğumundan çok önce Hemedan’dan bölgeye taşınmıştı.
Annesi Hatun Dayerah, Caff kabilesinden ünlü Hasan Bey’in kızıyken, babası Şeyh İsa, Seyîd Elî Berzencî Goranî’nin oğluydu.
Yarsan mitolojisine göre, ilahi bir şahin şeklinde göründüğü için doğumu mucizeviydi.
Bağdat’a yerleşmeden önce Molla İlyas Şehrezuri’nin yanında çalıştığı ve Bağdat’ın ünlü El-Nizamiyya’sında okuduğu söylenir.
Daha sonra hac için Şam ve Mekke’ye gitti.
Kürdistan’a döndü ve yerel halka rehberlik etmek için Barzincah’da bir ibadethane inşa etti.
Babasının vefatından sonra, Sultan, kardeşleriyle ihtilafa düşerek, Yarsan inancını yeniden tesis ettiği Avroman’ın Şeyhan köyüne yerleşmeye karar verir.
Ancak bu hikaye kimi Yarsan taraftarları tarafından reddedilir.
Sultan Sahak bir derviş reisiydi ve yalnızca Avroman’da on iki bin takipçisi vardı.
Müritlerinden dördünü (Benyamin, Piri Musi, Davud ve Razbar) dini talimatları yerine getirmek için seçti.
Bu dört öğrenci Yarsanizm’de melek olarak kabul edilir.
Ana dini kitap olan Kelâm-ı Serancâm, Sultan Sahak, Şeyhan (Şêxan) köyünde yaşarken yazılmıştır.
Sultan Sahak, Şirvan Nehri üzerindeki Şeyhan köyü yakınlarında vefat etti.
Vladimir Minorsky 1914’te bulunduğu yeri ziyaret ettiğinde, mezarın yerini ve mezarla ilgili ritüelleri canlı bir şekilde anlatmıştı.
Kaynaklar:
1-Hamzeh’ee, M. Reza (1990), The Yaresan: a sociological, historical, and religio-historical study of a Kurdish community, Berlin: K. Schwarz.
2-Hosseini, S. Behnaz (2020), Yārsān of Iran, Socio-Political Changes and Migration, Palgrave Macmillan.
3-Matti, Moosa (1988), Extremist Shiites: The Ghulat Sects, Syracuse University Press.
4-Shams, Ismail (2016), Center for the Great Islamic Encyclopedia (in Persian).
