Sümerler, yaklaşık M.Ö. 4000-2000 yılları arasında Irak’ın güneyinde (Güney Mezopotamya) yerleşik hayata geçmiş olup medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölgede yaşamış bir uygarlıktır.
Sümerler, yazı, dil, tıp, astronomi gibi pek çok alanda ilerlemeler kaydetmişlerdir. Ayrıca, matematik ve geometri alanında da pek çok çalışmalar yapmışlardır. Sümerler, matematiğin temelini oluşturan dört işlemi bulmuşlar ve dairenin alanını hesaplamayı başarmışlardır. Sümerlerin yaşadığı zamanlarda Mezopotamya sınırları içerisinde 35 adet şehir olduğu bilinmektedir.
Bu şehirlerden 21’i oldukça büyüktür. Bunlara örnek verecek olursak; Kiş, Nippur, Umma, Zabalam, Eridu, Lagaş, Ur ve Uruk örnek gösterilebilir. Sümerler, tıp alanında da ilerlemeler kaydetmişlerdir.
Sümerlerin tıbbi uygulamaları arasında, cerrahi müdahaleler, yaraların tedavisi, diş çekimi, kırık ve çıkıkların tedavisi, doğum yardımı, aşılar ve ilaçlar yer almaktadır. Sümerler, dünya tarihinde ilk yazılı hukuk kavramını ortaya çıkaran uygarlıklardan biridir. Sümerlerde hukuk, Urkagina tarafından M.Ö. 2750 yılında yapılan kanuni düzenleme ile başlamıştır.
Sümerlerin dini inançları çok tanrılı bir yapıya sahipti. Her nesnenin bir tanrısı olduğuna inanırlardı. Tanrılar insan görünümünde olsalar da insanüstü güçleri olan ölümsüz varlıklardı. İnsanlar gibi, onların da çocukları ve eşlerinden oluşan aileleri bulunuyordu.
Bu aileler kral gibi bir Baştanrı altında toplanmışlardı. Sümerlerin en bilinen tanrıları arasında Gök tanrısı An ya da Anu, hava tanrısı Enlil, Güneş tanrısı Utu, ana tanrıça Nimmah, bilgi tanrısı Enki, bereket ve aşk tanrısı İnanna, soyluların tanrıçası Ecem sayılabilir.
Sümerler, yazıyı icat eden ilk uygarlıklardan biridir. Çivi yazısı olarak bilinen yazı sistemi, M.Ö. 3400 yılında Sümerler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Çivi yazısı, dünyanın en eski yazı biçimidir ve harfleri yoktur. Bunun yerine sözcükleri veya heceleri yazmak için 600 ile 1.000 arasında karakter kullanılmıştır.
Kâtipler, bu yazıyı yazarken ıslak kil üzerine sembolleri kazımak için ucu sivri kamışlar kullanıyorlardı. İlk metinleri sadece sayılar ve ticari ürünleri tanımlıyordu. Sümerler zaman içerisinde fikir ve eylemleri ifade etmek için piktografları birleştirdiler. Daha sonra da bu piktograflar sesleri ve kelimeleri oluşturacak şekilde gelişti.
Sümerler, matematik ve geometri alanında da pek çok çalışmalar yapmışlardır. Sümerler, matematiğin temelini oluşturan dört işlemi bulmuşlar ve dairenin alanını hesaplamayı başarmışlardır.
Sümerler ayrıca, ondalık sayı sistemi geliştirerek matematik biliminin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Sümerlerin geometri alanındaki çalışmaları arasında, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamak, alan ve hacim hesabı yapmak, π sayısını kullanmak, 60’lık sayı sistemini icat etmek sayılabilir.
Sümerlerin yemekleri hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak Sümerlerin, tahıl ürünleri, sebzeler, et, balık ve süt ürünleri tükettikleri bilinmektedir. Sümerlerin birası da oldukça ünlüdür. Lapa kıvamında olan Sümer birası kamışlarla içiliyordu.
Sümerlerin yok olma nedenleri hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, tarım alanlarının tuzlanması ve buna bağlı olarak tarımsal üretimde verimin düşmesi, Sümerlerin zayıflamasına yol açmıştır. Ayrıca, büyük bir sel felaketi de Sümerlerin hakimiyetini kaybetmesine neden olmuştur. Akadlar tarafından çökertilen Sümerler, bağımsız kimliklerini kaybetmişlerdir.
Sümerlerin kralları, Sümer Kral Listesi adı verilen antik bir metinde listelenmiştir. Bu liste, Sümerli ve yabancı hanedanlıklardaki Sümer krallarını hükümdarlık süreleri ile beraber listeler. Krallığın tanrılar tarafından verildiğine inanılırdı ve askeri zaferler ile bir şehirden diğerine geçebilirdi.
Sümer Kral Listesi, tufan öncesi mitolojik kralların uzun süren hükümdarlıkları ile başlar. Listedeki ilk isimlerin pek çoğunun daha sonra efsanevi figürlere dönüşen kişiler oldukları inkâr edilemez.
Listedeki ilk isim mevcut arkeolojik keşiflerle de varlığı onaylanmış olan, ismi Gılgamış destanında da geçen Kiş kralı Enmebaragesi’dir. Sümer Kral Listesi, eksiksiz kaynak yoksunluğuna rağmen, MÖ 3. binyılın Antik Doğu Kronolojisinin merkezini oluşturmaktadır.
Sümerler, şehir devletleri şeklinde kurulmuştu. Her şehrin merkezinde, oraya ait tanrı ya da tanrıçaya adanmış bir tapınak bulunurdu. Bu tapınakları ise rahip ya da krallar yönetmekteydi. Sümerlerin yönetim şekli, Ensi ya da Patasi dedikleri rahip krallar tarafından yönetilen bir monarşi idi.
Sümerler, Mezopotamya’da yaklaşık M.Ö. 4000-2000 yılları arasında yaşamış bir uygarlıktır. Sümerlerin ülkesi, çivi yazısındaki yazıtlarda “Soylu Lordların Ülkesi” anlamına gelen “k-en-gi (-r)” ifadesi de yer almaktadır.
Sümerlerin kökeni bilinmemektedir, ancak Sümer halkı kendilerini “Siyah Başlı Olanlar” veya “Siyah Başlı İnsanlar” olarak adlandırmışlardır. Sümerlerin şehir devletleri, Mezopotamya’da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlerdir.
Sümer döneminde 21’i küçük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardı. Bunlar arasında Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur sayılabilir.
Sümerler, tıp alanında da ilerlemeler kaydetmişlerdir. Sümerlerin tıbbi uygulamaları arasında, cerrahi müdahaleler, yaraların tedavisi, diş çekimi, kırık ve çıkıkların tedavisi, doğum yardımı, aşılar ve ilaçlar yer almaktadır.
Sümerler, hastalıkların tanısını koymak için rüyalara ve astrolojik gözlemlere başvurmuşlardır. Sümerler, hastalıkların tedavisinde bitkileri kullanmışlardır. Örneğin, papatya, kekik, nane, sarımsak, soğan, zencefil, defne yaprağı, karanfil, adaçayı gibi bitkilerin kullanımı yaygındı. Sümerler, tıp alanında yaptıkları çalışmalarla, tıp bilimine önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Sümerlerde eğitim, tapınaklarda verilen dinsel bir eğitimdi. Sümerlerin eğitim sistemi, yazı ve okuma-yazma becerilerinin öğrenilmesi üzerine kuruluydu. Sümerler, çivi yazısı olarak bilinen yazı sistemini icat eden ilk uygarlıklardan biriydi.
Bu nedenle, okuma-yazma becerileri, Sümer toplumunda oldukça önemliydi. Sümerlerde eğitim, tapınaklarda verilen dinsel bir eğitimdi. Tapınaklarda, rahipler tarafından öğretilen yazı, matematik, astronomi, tıp, müzik, şiir, hukuk ve yönetim gibi konular yer alıyordu. Sümerlerde eğitim, sadece erkek çocuklar için geçerliydi. Kız çocuklarına ise ev işleri öğretilirdi.
Sümerler, dünya tarihinde ilk yazılı hukuk kavramını ortaya çıkaran uygarlıklardan biridir. Sümerlerde hukuk, Urkagina tarafından M.Ö. 2750 yılında yapılan kanuni düzenleme ile başlamıştır. Bu düzenleme ile kölelik devrine son verilmiş, dul, öksüz ve diğer güçsüz kişilerin korunması için kanunlar koyulmuştur.
Sümerlerde hukuk, şehir devletleri arasında yaşanan kargaşaların doğurduğu ihtiyaçtan kaynaklanmıştır. Sümerlerde hukuk, tapınaklarda verilen dinsel bir eğitimle öğretilmiştir. Tapınaklarda, rahipler tarafından öğretilen yazı, matematik, astronomi, tıp, müzik, şiir, hukuk ve yönetim gibi konular yer almaktaydı.
Akadlar tarafından çökertilmesi sonrasında Sümerler bir daha eski haline gelemedi. Ardından gelen Akad ve Babil uygarlıkları çoğunlukla Sümerlerin izlerini taşıdılar. Kendilerine özgü dilleri ve çivi yazıları uzun süre yaşadı. Sümer inanışları ve mitolojisi İbranilerin Babil sürgünü yoluyla Yahudi, Hristiyan ve İslam inanışlarını etkilediği gibi Fenike-Yunan-Roma bağlantısıyla da günümüze dek ulaşmıştır.
Sümer mitolojisi, Sümerlerin yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Sümer mitolojisi, birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.
Sümer mitolojisinde birçok tanrı ve tanrıça vardır. Sümer mitolojisindeki tanrılar ve tanrıçalar arasında Gök tanrısı An ya da Anu, hava tanrısı Enlil, Güneş tanrısı Utu, ana tanrıça Nimmah, bilgi tanrısı Enki, bereket ve aşk tanrısı İnanna, soyluların tanrıçası Ecem sayılabilir.
