Yaratılış mitleri, evrenin, dünyanın ve insanların varoluşuna izahat getiren kültürel, geleneksel veya dinsel mitlerdir.
Bunların pek çoğu binlerce sene önce birbirlerinden izole biçimde yaşamış insan topluluklarının uzun seneler alan kültür inşası süreçlerinde meydana getirildi, azı ise yeni dinî hareketlerin bünyesinde (mesela Raelizmin yaratılış miti) oluştu.
İnsanların yaşadıkları coğrafyalar, yaratılış mitlerinin birbirlerine benzerlikleri veya farklılıkları üstünde etkili olmuştur.
Yaratılış mitleri, doğaüstü ögeler içerdikleri için tarihsel ve ilmi yönler açısından gerçek dışı olmalarına karşın, bunların dinsel kaynaklı olanları günümüzde pek çok kişi tarafından kabul görmektedir.
Temel tip
Kaostan yaratılış
Cheonjiwang Bonpuri (Kore yaratılış miti)
Enuma Eliş (Babil yaratılış miti)
Yunan kozmogonik miti
Jamshid
Kumulipo
Leviathan (Eyüp kitabı 38-41’deki yaratılış miti)
Mandé yaratılış miti
Pan Gu
Raven Masalları’ndaki yaratılış miti
Serer yaratılış miti
Sümer yaratılış miti
Tunguz yaratılış miti
Unkulunkulu
Väinämöinen
Viracocha
Dünya dalgıcı
Aynu yaratılış miti
Çeroki yaratılış miti
Väinämöinen
Yoruba yaratılış miti
Ortaya çıkış
Hopi yaratılış miti
Mayaların dünyanın yaratılışı miti
Diné Bahaneʼ (Navaholar)
Zuni yaratılış miti
Ex nihilo (yoktan varoluş)
Koyun ile tahıl arasındaki tartışma
Barton silindiri
Antik Mısır’ın yaratılış mitleri
Eski Ahit’in (Tanah) Tekvin kısmındaki yaratılış miti (Musevilik ve Hristiyanlık)
Kur’an’daki yaratılış miti (İslam)
Kabezya-Mpungu
Maori mitleri
Mbombo
Ngai
Popol Vuh
Rangi ve Papa
Dünya ebeveyni
Coatlicue
Enuma Eliş
Yunan kozmogonik mitleri
Heliopolis yaratılış miti
Hiranyagarbha yaratılış miti
Kumulipo
Rangi ve Papa
Völuspá
Yerel
Afrika Yaratılış Mitleri
Antik Mısır’ın yaratılış mitleri
Fon yaratılış miti
Kaang yaratılış miti (Buşmanlar)
Kintu miti (Bugandalılar)
Mandé yaratılış miti
Mbombo (Kuba Krallığı)
Ngai (Kambalar, Kikuyular ve Masailer)
Serer yaratılış miti (Senegal’in Serer halkının kozmogonisi, Gambiya ve Moritanya)
Unkulunkulu (Zulular)
Yoruba yaratılış miti
Amerika Yaratılış Mitleri
Orta Amerika
Coatlicue (Aztekler)
Mayaların dünyanın yaratılışı miti
Popol Vuh (Kiçeler)
Orta Kuzey Amerika
Anişinabe yaratılış mitleri
Çeroki yaratılış miti
Çoktav yaratılış miti
Krik yaratılış miti
Hopi yaratılış miti
Kuterastan (Oklahoma Apaçi Kabilesi)
Diné Bahaneʼ (Navaholar)
Raven Masalları’ndaki yaratılış miti (Tlingitler, Haydalar ve Çimmesyanlar)
Zuni yaratılış miti
Güney Amerika
Trentren Vilu ve Caicai Vilu miti (Şili)
Viracocha (İnkalar)
Xolas (Şili)
Asya Yaratılış Mitleri
Orta Asya
Türk yaratılış miti
Tunguz yaratılış miti
Ergenekon
Moğol Yaratılış Efsanesi
Doğu Asya
Aynu yaratılış miti (Japonya)
Au Co (Vietnam)
Çin yaratılış miti
Cheonjiwang Bonpuli (Kore)
Dangun yaratılış miti (Kore)
Japon yaratılış miti
Nu Wa (Çin)
Pan Gu (Çin)
Samseonghyeol miti (Kore)
Hint altkıtası Yaratılış Mitleri
Ajativada
Budist kozmolojisi
Hindu yaratılış miti
Hiranyagarbha yaratılış miti (Hindistan)
Mimamsa sonsuzculuğu (Hindistan)
Nyaya-Vayşeşika atomik teorisi (Hindistan)
Samkhya-yoga teorisi (Hindistan)
Kanglei mitolojisi (Hindistan)
Sanamahi yaratılış efsanesi (Hindistan)
Orta Doğu Yaratılış Mitleri
Koyun ile tahıl arasındaki tartışma
Enuma Eliş (Babiller)
Tekvin’deki yaratılış miti (İbraniler)
İslami yaratılış miti (Araplar)
Maşya ve Maşyana (Persler)
Sümer yaratılış miti
Leviathan (Eyüp kitabı 38-41’deki yaratılış miti)
Avrupa Yaratılış Mitleri
Yunan kozmogonik miti
Pelasg yaratılış miti (Yunanlar)
Väinämöinen (Finler)
Völuspá (Norveç)
Rael yaratılış miti (Fransızlar)
Pasifik Adaları Yaratılış Mitleri
Kumulipo (Havai yerlileri)
Maori mitleri
Rangi ve Papa (Maoriler)
La Galigo (Bugiler)
Kaynaklar:
1-Leeming, David Adams ; Leeming, Margaret Adams (1994). Yaratılış Mitleri Ansiklopedisi (2. baskı).
2-Leeming, David Adams; Leeming, Margaret Adams (2009). Yaratılış Mitleri Sözlüğü (Oxford Reference Online ed.). Oxford Üniversitesi Yayınları.
