CELAL TEMEL
Yusuf Kâmil Bedirxan (1864-1934)
Bedirxan Paşa’nın küçük oğullarından biridir. 1899 yılında Kürdistan’da maarif işeri yaygınlaştırdıkları gerekçesiyle, kardeşleriyle beraber bir süre tutuklu kaldı.
Hayfa kaymakamlığı yaptığı sırada, 1906 yılında Rıdvan Paşa Olayı’ndan sonra sürgüne gönderildi.
1910’da İstanbul’a döndü ve aynı yıl kurulan Kürdistan Neşri Maarif Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı.
Birinci Dünya Savaşı’nın başladığı sıralarda Rusya’ya sığındı. Bu sırada, yeğeni Abdürrezzak’la birlikte, Bitlis Ayaklanmasına destek verdiler.
Daha 1913 yılında kendisi ve yeğeni Abdürrezzak Bedirxan’ın önderliğinde, İran Kürdistanı Hoy şehrinde Kürd aşiretleriyle yapılan büyük bir toplantıda, özerk bir Kürd emirliği için Rusya ile işbirliği yolları arandı. Savaş sırasında bu çalışmalar, onun önderliğinde hızlandı
Rusya nezdinde Kürd haklarını savunmak üzere Tiflis’e yerleşti. Savaş sırasında, Kürdlerin, Osmanlının değil, Rusya’nın yanında yer almasını savundu ve Özerk Kürdistan için Rusya’nın desteğini aradı.
Rusya’nın Osmanlı coğrafyasında ilerlediği 1916 yılında, yeğeni Abdürrezzak’la birlikte, Kürdlerin ulusal istemlerini, Rusya’nın Kafkasya Komutanı Nikolay Nikoloyeviç’e sundular.
Bazı Rus komutanlar, bu istemelere olumlu baksa da sonuç alınamadı.
Bu sırada çeşitli Kürd ileri gelenlerine mektuplar yazdı, toplantılar yaptı. Kürd ileri gelenlerini Rusya ile işbirliğine ikna etmek istedi.
Kafkas bölgesinde, özellikle Êzidî Kürdlerle ilgilendi ve bu sırada, yeğeni Abdürrezzak’la birlikte Kürd diliyle ilgili çalışmalar yaptılar.
1920’li yıllarda Gürcistan’da, bir Alman kadınla evlendi ve tüm çalışmasını Kürdçe eğitime yöneltti. Kürdçe eğitim yapan okullar açtı.
Bu dönemde, Sovyetler Birliği gazetelerinde, Kürdlerin durumuyla ilgili Rusça yazılar yazdı. Gürcistan’da ve Rusya’da ”Kızıl Profesör” olarak adlandırıldı.
29 Mart 1934 tarihinde Tiflis’te öldü. Tiflis’teki mezar taşına, Êzidî Kürdlerden Şair Ehmedê Mirazî ‘nin Kürdçe yazdığı notun Türkçesi aşağıdaki gibidir: “Kâmil Bey, Bedirhan Azizi: 31 Mart 1872’de doğdu. 29 Nisan 1934’te vefat etti. Sen, bilincin ışığı sayesinde Kürdlerin beynini aydınlattın. Senin emeğin unutulmaz; ölümsüz eserinle onların ruhunda kalacaksın.”
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!