Ahmet Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927 tarihinde Ankara’da doğdu.
Fatma Hanım ile Hayri Bey’in altı çocuğundan beşincisi olarak dünyaya geldi.
Babası orduda harita binbaşısı olarak görev yaptı.
Babası, Ankara’nın ilk Latin alfabesiyle yazılan sokak levhalarını geceler boyu çalışarak yazmış bir hattattır.
Annesi ev hanımıydı. Babasının görevinden ötürü ilköğrenimi farklı şehirlerde okumak zorunda kaldı.
Ortaöğrenimine yatılı askerî okulda devam etti.
Bursa Askerî Işıklar Lisesi’nden 1946 yılında mezun oldu.
Uyar, bu okulda mutsuz olduğunu şu sözlerle dile getirmiştir:
“Asker okullarında hiç mutlu olmadım. Genellikle yatılı okullarda mutlu olan çocuk yoktur sanıyorum. Başkalarının, hatta somut başkalarının değil de, hiç kavrayamadığım bir otoritenin belirlediği ve çoğu zaman saçma bulduğumuz bir şeyler yaşamak…”
Askerî Memurlar Okulu’nda okurken annesinin isteği üzerine 1947 yılında Yezdan Şener ile dünya evine girdi.
Bu evlilikten Semiramis, Tunga ve Şeyda isimlerinde toplam üç çocuğu bulunmaktadır.
Bu okuldan mezun olduktan sonra “kura” ile memur olarak Posof’a atanmıştır.
Ardından Samsun Terme Askerlik Şubesi’ne atandı.
Bu görevinin ardından Ankara’da Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel Dairesi Başkanlığı’nda üsteğmen olarak çalıştı.
1958 yılında bu görevden ayrılarak Türkiye Selüloz ve Kâğıt Sanayi’nin Ankara’daki şubesinde çalışmaya başladı.
1967 yılında buradan emekli olarak İstanbul’a yerleşmiştir.
Ahmet Turgut Uyar, 1948 yılında Kaynak dergisinin başlatmış olduğu bir şiir yarışmasına “Arz-ı Hal” isimli şiiriyle katılmıştır ve yarışmada ikinci olmuştur.
Türkiyem isimli ikinci şiir kitabını 1952 yılında piyasaya çıkardı.
Uyar’ın dil, tema, imge, anlatım biçimi, biçim ve öz ilişkisi bakımından büyük bir değişimi yansıttığı ilk İkinci Yeni kitabı olan Dünyanın En Güzel Arabistanı, 1959 yılında yayınlanmıştır.
Bu kitaptaki şiirleri 1955 ve 1958 seneleri arasında Yenilik, Pazar Postası, Yeditepe, Seçilmiş Hikayeler Dergisi, Şairler Yaprağı gibi dergilerde yayınlanan şiirlerden meydana gelmektedir.
1962 yılında Tütünler Islak’ı; 1968 yılında Her Pazartesi’yi; 1970 yılında Divan’ı; 1974 yılında Toplandılar’ı; 1982 yılında Kayayı Delen İncir’i yayınlamıştır.
1981 senesinde Toplu Şiirler ismiyle o güne kadar yayımladığı eserleri ilk kez 1984 yılında Büyük Saat adıyla ikinci kez toplu olarak basılmıştır.
1966 yılında ilk eşinden boşanmıştır.
İstanbul’a yerleştiğinde o dönem Yezdan Şener ile evliliklerinin bitme aşamasına gelmesinin ardından Cemal Süreya ile Tomris Uyar, şiir üzerine mektuplaşmaya başlamıştır.
Bu mektuplaşmalar olumlu sonuçlanmıştır. 1969 yılında Tomris Uyar ile dünya evine girdi.
Tomris Uyar ile evliliklerinden Hayri Turgut Uyar adında bir erkek çocukları oldu.
Turgut Uyar, 22 Ağustos 1985 tarihinde sirozdan hayatını kaybetti.
Turgut Uyar’ın şiire olan ilgisi kendi deyimiyle çocukluk yıllarında başlamıştır.
İlk şiir denemesini ilkokul çağında yapmıştır.
O dönemden yazdığı birkaç dize:
“Güzeldir sevgilim her dakka her an / Güzeldir sözleri kaşı gözleri / Geçtiği her karış sönük topraktan / O anda fışkırır neşe özleri”
Ortaokul ve lise yıllarında ise “günde üç beş şiir, haftada on beş, günde bir roman yazmıştır.
Roman yazarken sıkılan Uyar, Alain-Fournier’in Fransız edebiyatının klasiklerinden sayılan Adsız Ülke’siyle Fyodor Dostoyevski romanlarını okumasıyla roman yazmayı bıraktı.
Şiirde lise son sınıfta Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret, Ahmet Haşim gibi şairleri taklit etti.
1946 yılında dönemin güncel şairlerini okumuştur ve bu durumu “Sonra günümüzün şairlerini okudum da sevindim. Oh dünya varmış dedim.” sözleriyle belirtmiştir.
1947 yılında “Yâd” isimli şiiri Yedigün’de yayılandı.
1948 yılında Kaynak dergisinin başlattığı şiir yarışmasına “Arz-ı Hal” isimli şiiriyle katıldı ve yarışmada ikinci oldu.
1950 yılında Kaynak Yayınları tarafından Arz-ı Hal ve Akşam Üzeri Türküsü isimli ilk kitabı yayınlandı.
İkinci kitabı olan ve Nurullah Ataç’ın önsözünü yazdığı “Türkiyem” de 1952 yılında piyasaya çıktı.
Eserleri:
Şiir:
1950: Arz-ı Hal
1952: Türkiyem
1959: Dünyanın En Güzel Arabistanı
1962: Tütünler Islak
1968: Her Pazartesi
1970: Divan
1974: Toplandılar
1982: Kayayı Delen İncir
Toplu şiirleri:
1981: Toplu Şiirler
1984: Büyük Saat ISBN 978-975-08-0337-X
İnceleme:
Bir Şiirden (1984)
Korkulu Ustalık (2009) ISBN 978-975-08-1577-5
Ödülleri:
1963 Yeditepe Şiir Armağanı, Tütünler Islak ile
1975 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü, Lucretius’tan Evrenin Yapısı çevirisi ile (Tomris Uyar’la birlikte)
1981 Behçet Necatigil Şiir Ödülü, Kayayı Delen İncir ile
1984 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü, Büyük Saat ile
Bernamegeh Türkçe
