et-Tayyib Sâlih, 12 Temmuz 1929’da Sudan’ın Kuzey vilayetinde, Merove bölgesindeki, ed-Debbe yakınlarında bulunan Kermekûl’da doğdu. İlk eğitimini Kermekûl’da tamamladıktan sonra, 1947’de Hartum Üniversitesi’nde İngiliz edebiyatı ve felsefe okumaya başladı. 1952’de üniversiteden mezun olduktan sonra, Londra Üniversitesi’nde eğitim almaya devam etti. 1956’da Londra Üniversitesi’nde yüksek lisans derecesi aldı.
Sâlih, 1956’da Sudan’a döndü ve Hartum Üniversitesi’nde İngiliz edebiyatı ve felsefe dersleri vermeye başladı. 1962’de üniversiteden ayrılarak gazeteciliğe başladı. 1969’da Sudan’da iktidara gelen askeri cunta tarafından tutuklandı ve bir yıl hapis yattı. 1970’te Londra’ya sürgüne gitti.
Sâlih, sürgün yıllarında yoğun bir şekilde yazmaya devam etti. 1966’da yayımlanan Mevsimu’l-Hicre ile’ş-Şemâl (Kuzey’e Göç Mevsimi) adlı romanı, Arap dünyasının en önemli romanlarından biri olarak kabul edilmektedir. Sâlih, bu romanında, Sudan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra yaşanan toplumsal ve kültürel değişimleri ele almıştır.
Sâlih’in diğer önemli eserleri arasında ‘Ursu’z-Zeyn (Zeyn’in Düğünü), Bab al-Dunya (Dünyanın Kapısı), Al-Qussasi (Anlatıcılar) ve Al-Ayn (Göz) sayılabilir.
Sâlih, 18 Şubat 2009’da Londra’da öldü. Cenazesi Sudan’a götürülerek Hartum’da toprağa verildi.
Edebî kişiliği
Sâlih, eserlerinde daha çok Afrika’daki geleneksel ve modern yaşamın kesiştiği noktaları ele almaktadır. Eserleri, genellikle sürgün, kimlik arayışı ve toplumsal değişim gibi temaları işliyor. Sâlih, güçlü gözlem gücü ve etkileyici anlatımıyla, Afrika’nın toplumsal ve kültürel sorunlarını evrensel bir düzlemde ele alan bir yazar olarak kabul edilmektedir.
Sâlih’in eserleri, Arap dünyasının yanı sıra, Batı dünyasında da büyük ilgi görmüştür. Eserleri, İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Almanca ve Rusça gibi birçok dile çevrilmiştir.
Ödülleri
Sâlih, eserleriyle birçok ödül kazanmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- 1967: Arap Edebiyatı Akademisi Ödülü
- 1971: Commonwealth Writers’ Prize
- 1987: Neustadt International Prize for Literature
- 1991: The Prince of Asturias Award for Literature
- 1992: Knight of the Order of Arts and Letters (Fransa)
- 2002: The Man Booker International Prize (adaylık)
Eserleri
- Mevsimu’l-Hicre ile’ş-Şemâl (Kuzey’e Göç Mevsimi) (1966)
- ‘Ursu’z-Zeyn (Zeyn’in Düğünü) (1969)
- Bab al-Dunya (Dünyanın Kapısı) (1970)
- Al-Qussasi (Anlatıcılar) (1982)
- Al-Ayn (Göz) (1996)
Türkçede yayımlanmış eserleri
- Kuzey’e Göç Mevsimi (çev.: Mehmet Can Doğan) (2006)
- Zeyn’in Düğünü (çev.: Mehmet Can Doğan) (2007)
- Dünyanın Kapısı (çev.: Mehmet Can Doğan) (2008)
- Anlatıcılar (çev.: Mehmet Can Doğan) (2009)
- Göz (çev.: Mehmet Can Doğan) (2010)
