Zuhal Olcay, 10 Ağustos 1957 tarihinde İstanbul’un Üsküdar ilçesinde dünyaya geldi.
Babası erkek berberi Cevat İşanç, annesi ev hanımı Süheyla İşanç’tır. Ailesinin tek çocuğuydu. Çocukluğu Üsküdar’da geçti. İlkokul öğrenimini Halil Rüştü İlkokulu’nda gördü. Lise öğrenimini Üsküdar Kız Lisesi’nde gördü.
Yapılan bir röportajında, “Ailenin tek çocuğu olduğum için kardeşi olan yaşıtlarımı çok kıskanırdım. Tek olmak ailede tüm sevgileri kazanma adına avantajdır ama paylaşma olayı olmadığı için de dezavantajdır. Benim için sıkıntılı bir mutluluktu tek çocuk olmak. Bunun dışında orta hâlli ama sıcak bir aile içinde büyüdüm.” demiştir.
Büyük teyzesi konservatuvarda piyano öğretmeniydi. Diğer iki teyzesinden biri de devlet tiyatrosu sanatçısıydı. Konservatuvarda piyano öğretmeni olan teyzesinin teşvikiyle Ankara’ya giderek tiyatro eğitimi aldı.
1976 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı yüksek bölümününden mezun oldu.
Aynı sene sınıf arkadaşı Selçuk Yöntem ile dünyaevine girdi.
Evlendiğinde henüz 19 yaşındaydı. Bir yıl Londra’da eğitim gördü. Üç sene devam eden ilk evliliğinin ardından iş adamı Zafer Olcay ile dünyaevine girdi. Zuhal Olcay, İzmir’e yerleşti ve İzmir Devlet Tiyatrosu’nda oyunculuğa başladı. 1981 senesinde kızı Ceren dünyaya geldi.
1983 yılından itibaren çeşitli televizyon yapımlarında rol aldı. İlk televizyon filmi olan “Sönmüş Ocak’tan” sonra “Parmak Damgası” isimli yapımla tanındı.
Film festivallerinde aldığı ödüller ününü arttırdı. 1987 senesinde ikinci eşi Zafer Olcay’dan boşandı.
Sinema oyunculuğu ile birlikte tiyatro oyunculuğunu da sürdüren Olcay; 1986 yılında Mart’daki Nina rolüyle Avni Dilligil Tiyatro Ödülü’nü, 1988 yılında Balkon’daki İrma rolüyle Ankara Sanat Ödülü’nü kazandı.
1989 yılında “Evita” isimli müzikalde Evita’yı oynadı. Bu müzikaldeki başarısı üzerine şarkıcılık kariyeri de başladı. Oyunculuk kimliğinin yanında şarkıcı kimliğiyle de tanınmaya başladı.
“Dünden Sonra, Yarından Önce” adlı filmde şarkıları seslendiren Olcay, daha sonra Onno Tunç’un bestesi olan parçayı bir albümde seslendirdi.
1989 yılında “Sahte Cennete Veda” isimli filmdeki rolüyle Almanya’da Altın Film Şeridi En İyi Kadın Oyuncu ödülünü kazandı ve uluslararası bir başarı elde etti.
1987 yılında eşinden boşanan Olcay, üçüncü evliliğini 1992 yılında Londra’da tiyatro oyuncusu Haluk Bilginer ile yaptı.
1990 yılında Haluk Bilginer ile beraber Tiyatro Stüdyosu isimli özel tiyatronun kurucuları arasında yer aldı ve bu tiyatroda Aldatma, Kankardeşler, Histeri, Balkon gibi oyunlarda başrol oynadı.
1990 yılında senaryosunu Orhan Pamuk’un (Kara Kitap adlı kendi romanından) yazdığı, Ömer Kavur’un yönettiği, Antalya Altın Portakal Festivali’nde En İyi Film Ödülü’nü ve Uluslararası İstanbul Film Festivali En iyi yerli film ödülü’nü alan Gizli Yüz’de oynadı.
Pek çok siyasi eyleme katılan Olcay’a Bakırköy Belediye Başkanı Adaylığı teklif edildi.
Üsküdar’da kiralayıp restore ettikleri Tiyatro Stüdyosu’nun 1996 yılında yanması üzerine 1999 yılında Haluk Bilginer ile beraber Oyun Atölyesi’ni kurdu.
Olcay, Oyun Atölyesi’nin sahnelediği ilk oyun olan Steven Berkoff’un “Dolu Düşün Boş Konuş” isimli oyunundaki rolüyle Afife Tiyatro Ödülleri “En İyi Komedi Kadın Oyuncusu” Ödülü’nü aldı. Çift, İstanbul’un Moda semtinde bir apartmanı restore ederek oluşturduğu tiyatro mekanını 2002 yılında açtı. Zuhal Olcay’ın Bilginer ile olan evliliği 2004 yılında bitti.
2000 senesinde “Düşünceye Özgürlük” isimli kitaba imza koyan 23 kişiden biri oldu. DGM tarafından “halkı, sınıf, ırk, din, mezhep ve bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etmek” suçlarından, Yargıtay 9. Ceza Dairesi ise “kanunun cürüm saydığı neşriyatı nakletmek” suçundan yargılandı. 2003 senesinde bu dava beraat kararıyla sonuçlandı.
2001 senesinde Tayfun Pirselimoğlu’nun yönettiği Montreal Dünya Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü olan “Hiçbiryerde’de” oynadı.
2002 ve 2004 seneleri arasında “Siyah- Beyaz Dinleti” isimli müzikal bir gösteri yaptı.
Müzik çalışmalarını önce Vedat Sakman, daha sonra Bülent Ortaçgil ile sürdüren ve Küçük Bir Öykü, ‘İyisin gibi parçalarla müzik listelerine giren Olcay’ın Küçük Bir Öykü (1989), İki Çift Laf (1990), Oyuncu (1993), İhanet (1998), Başucu Şarkıları (2001), Başucu Şarkıları-2 (2005), Aşk’ın Halleri (2009) ve Cengiz Onural’la ortak çalışması olan Hiçbiryerde adlı albümleri bulunmaktadır.
2008 yılında TV8’de her perşembe “Mevzuhal” ismiyle canlı performans programını sundu. Son olarak 2015 senesinde “Başucu Şarkıları 3” albümünü piyasaya çıkardı.
Sanatçı 2000 yılında hakkında açılan Düşünceye Özgürlük 2000 davası haricinde 2012 senesinde hakkında “hakaret” suçundan görülen ceza davasında 10 bin 620 lira para cezasına çevrilen para cezası aldı.
5 Ağustos 2016 tarihinde Kadıköy’de bir mekanda söylediği şarkı sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret içerecek şekilde eliyle hareket yaptığı şeklindeki şikayet sonucu “cumhurbaşkanına alenen hakaret” suçundan açılan davada 2018 yılında önce bir yıl hapis cezasına çarptıran İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, eylem alenen gerçekleştiği gerekçesiyle cezayı 1 yıl 2 aya çıkardı.
Daire hapis cezasının ertelenmesine, sanığın 1 yıl 6 ay süreyle denetime tabi tutulmasına hükmetti. Erdoğan’ın avukatları ise 11 ay 20 günlük hapis cezasının ertelenmesi yönünde verdiği kararı temyiz etti. 19 Temmuz 2019 tarihinde Yargıtay 16. Ceza Dairesi, ertelenen 11 ay 20 gün hapis cezasını onadı.
Filmleri:
Aşk Tesadüfleri Sever 2 – 2020
Güz Sancısı : Tomris Giritlioğlu – 2009
İyi Seneler-Londra : Berkun Oya – 2007
Simbiyotik : 2004
Hiçbiryerde : Tayfun Pirselimoğlu – 2001
Gece Martıları : 2000
Issızlığın Ortasında Sinema : 1999
Salkım Hanım’ın Taneleri : Tomris Giritlioğlu – 1999
Adım : Tomris Giritlioğlu – 1996
İstanbul Kanatlarımın Altında : Mustafa Altıoklar – 1996
Aşk Üzerine Söylenmemiş Her şey : 1995
Bir Sonbahar Hikayesi : Yavuz Özkan – 1994
Ay Vakti : 1993
İki Kadın : Yavuz Özkan – 1992
Kara Sevdalı Bulut : 1991
Gizli Yüz : Ömer Kavur – 1990
Medcezir Manzaraları : Mahinur Ergun – 1989
Sahte Cennete Veda : 1988
Bir Günah Gibi : 1987
Dünden Sonra Yarından Önce : 1987
Bir Avuç Gökyüzü : 1987
Gece Yolculuğu : Ömer Kavur – 1987
Ateşten Gömlek : Ziya Öztan – 1986
İstek : 1986
Genç ve Dul : 1986
Oteldeki Cinayet : 1986
Amansız Yol : 1985
Kurşun Ata Ata Biter : 1985
Halkalı Köle : 1985
İhtiras Fırtınası : 1983
TV dizileri:
Gecenin Ucunda : 2022-
Alev Alev : 2020
Yüksek Sosyete : 2016
Urfalıyam Ezelden : 2014
Bir Aşk Hikayesi : 2013
İffet : Faruk Teber – 2011
Umut Yolcuları : 2010
Arka Sokaklar : 2010
Beni Unutma : 2008
Geniş Zamanlar : Serdar Akar – 2007
Seni Çok Özledim : 2005
Ti Show : 2002
Yeditepe İstanbul : Türkan Derya – 2001
Çatısız Kadınlar : Mahinur Ergun – 1999
Medeni Haller : 1997
Artist Palas : 1994
The Young Indiana Jones Chronicles “Istanbul, September 1918” 1993
Baharın Bittiği Yer : 1989
Ateşten Günler : 1987
Gecenin Öteki Yüzü : 1987
Varsayalım İsmail : 1986
Parmak Damgası : 1985
Sönmüş Ocak : 1980
Sunuculuk:
TRT 23 Nisan Çocuk Şenliği Programı : 1979
Mevzuhal : 2008
Rol aldığı oyunlar:
Aşk Halleri : Maria Goss – Elf Yapım – 2017
Şölen (oyun) : Moira Buffini – Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu – 2009
Nathalie : Philippe Blasband – Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu – 2005
Ayrılış : Tom Kempinsky – Oyun Atölyesi – 2000
Dolu Düşün Boş Konuş : Steven Berkoff – Oyun Atölyesi – 1999
Balkon : Jean Genet – Tiyatro Stüdyosu – 1998
Histeri : Terry Johnson – Tiyatro Stüdyosu – 1997
Kan Kardeşleri : Willy Russell – Tiyatro Stüdyosu – 1991
Aldatma : Harold Pinter – Tiyatro Stüdyosu – 1990
Söz Veriyorum : Aleksei Arbuzov – İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1986
İlk Yıllar “Roksolan” : Orhan Asena – İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1985
Martı : Anton Çehov – İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1985
Fazilet Eczanesi : Haldun Taner – İzmir Devlet Tiyatrosu – 1982
Deli Dumrul : Güngör Dilmen – İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1979
Othello : William Shakespeare – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1978
İzin Günü : Otto Fischer – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1977
Üçüncü Selim : Celal Esat Arseven\Salah Cimcoz – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1977
Solo albümleri:
Küçük Bir Öykü Bu (1989)
İki Çift Laf (1990)
Oyuncu (1993)
İhanet (1998)
Başucu Şarkıları (2001)
Başucu Şarkıları 2 (2005)
Aşk’ın Halleri (2009)
Başucu Şarkıları 3 (2015)
Tekli çalışmaları:
Dünden Sonra Yarından Önce Film Müziği (1987)
Sensiz (Emre Atabek ile) (2018)
Eyvallah (Hüsnü Arkan ile) (2020)
Aşkınla Her Şey Oldum (Tuna Kiremitçi ile) (2022)
Diğer albümleri:
Asansör Film Müzikleri / Kolektif (1999)
Bülent Ortaçgil İçin Söylenmiş Bülent Ortaçgil Şarkıları / Kolektif (2000)
Hiçbiryerde Film Müzikleri (2002)
Metin Altıok Ağıtı / Fazıl Say (2003)
Söz Vermiş Şarkılar / Kolektif (2004)
”41 Kere Maşallah / Kolektif (2006)
Nazım / Fazıl Say (2006)
Pop 2006 / Kolektif (2006)
Bulutsuzluk Özlemi 20 Yaşında / Kolektif (2007)
Güldünya Şarkıları / Kolektif (2008)
Mucize Nağmeler / Kolektif (2009)
Buğra Uğur’la 30 Yıl / Kolektif (2009)
2020 Model (2020 Model: Murathan Mungan) / Kolektif (2020)
İstiridyede Saklanmış Şarkılar / Kolektif (2021)
Ödülleri:
1984: 21. Antalya Film Şenliği, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu(İhtiras Fırtınası)
1985: 22. Antalya Film Şenliği, En İyi Kadın Oyuncu (Amansız Yol)
1986: Martı’daki Nina rolüyle Avni Dilligil Tiyatro Ödülü
1988: Balkon’daki İrma rolüyle Ankara Sanat Ödülü
1989: Almanya Altın Film Şeridi En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, (Sahte Cennete Veda)
1989: 2. Ankara Film Şenliği, En İyi Kadın Oyuncu (Dünden Sonra Yarından Önce)
1990: 3. Ankara Film Şenliği, (Medcezir Manzaraları)
1994: 6. Ankara Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu (Bir Sonbahar Hikayesi)
1999: Afife Tiyatro Ödülleri “En İyi Komedi Kadın Oyuncusu” Ödülü, (Dolu Düşün Boş Konuş)
2002: 21. İstanbul Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu (Hiçbiryerde)
2002: 24. Siyad Türk Sineması Ödülleri, En İyi Kadın Oyuncu (Hiçbiryerde)
2003: 6. Gökçeada Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu (Hiçbiryerde)
Afife Tiyatro Ödülleri : Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu-Nathalie 2006
2019: 26.Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali – ”Altın Koza Yaşam Boyu Onur Ödülü”
Bernamegeh Türkçe
