Clara Zetkin, Saksonya eyaletinde doğdu. Zetkin’in evlenmeden önceki soyadı Eissner’dir.
Öğretmenlik eğitimi aldı. 1874 yılından itibaren Almanya’daki kadın hareketi ve işçi hareketiyle ilişki içinde bulunmaya başladı.
1878 yılında Almanya Sosyalist İşçi Partisi’ne katıldı.
Alman devlet adamı Bismarck’ın 1878 yılında sosyalist hareketi yasaklamasının ardından, 1882 yılında önce Zürih’e ve sonra Paris’e sürgün edildi.
Clara Eissner, 1889 yılında hayatını kaybeden sevgilisi Ossip Zetkin’in soyadını aldı. Çiftin iki erkek çocuğu vardı.
Clara Zetkin 1899 yılında bir kez daha evlendi. 1928 yılına kadar 19 yıl evli kaldı.
Clara Zetkin, Almanya Sosyalist İşçi Partisi’nden mücadele arkadaşı olan Rosa Luxemburg ile beraber devrimci radikal solun önde gelen isimleri arasındaki yerini aldı.
Revizyonizm tartışmasında Luxemburg ile beraber Eduard Bernstein’i eleştirdi.
Zetkin kadınların oy hakkı ve fırsat eşitliği gibi konulara da eğildi. Sosyal demokrat kadın hareketini geliştirmek için büyük uğraş gösterdi.
1891 yılından 1917 yılına kadar SDP’nin kadın gazetesi olan Die Gleichheit Gazete’sinin editörlüğünü yaptı.
26-27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka’nın Kopenhag kentinde 2. Enternasyonal’e bağlı kadınlar toplantısında Clara Zetkin, 8 Mart 1857’de tekstil fabrikası yangını sırasında hayatını kaybeden işçilerin anısına 8 Mart’ın “Dünya Kadınlar Günü” olarak kutlanması teklifini getirdi. İleri sürdüğü bu teklif oybirliğiyle kabul edildi.
Clara Zetkin, I. Dünya Savaşı sırasında Karl Liebknecht, Rosa Luxemburg ve önde gelen SDP politikacılarıyla beraber partinin Burgfrieden politikasına karşı çıktı.
Bu politikanın esasını savaş döneminde grev yapılmayacağı ve hükümetin ve savaşın eleştirilmeyeceğine ilişkin geçici bir barış anlaşması anlayışı oluşturuyordu.
Zetkin, savaş karşıtı fikirlerinden ötürü defalarca tutuklandı. Her şeye rağmen Berlin’de 1945’te savaş karşıtı Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nı düzenledi.
Ocak 1919’da Almanya Komünist Partisi kuruldu. Zetkin partiyi 1920 ve 1933 seneleri arasında Reichstag’da temsil etti.
Ayrıca Sovyetler Birliği’nin kurucu önderlerinden olan Lenin ile 1920 senesinde “Kadın Sorunu” üzerine bir görüşme gerçekleştirdi.
1924’e kadar KPD’nin merkez ofis üyesi oldu. 1927’den 1929 yılına kadar partinin merkez komite üyesi oldu.
1921’den 1933’e kadar Komintern’in idari komitesinde yer aldı.
Ağustos 1932’de kıdeminden dolayı başkanı olduğu Reichstag’da nasyonal sosyalizmle savaşılması gerektiğini ifade etti.
Adolf Hitler’in Almanya Komünist Partisi’ni, Reichstag yangını’ndan sonra yasaklamasının ardından Zetkin hayatının son yıllarını Sovyetler Birliği’nde sürgünde harcadı.
1933 yılında Moskova’da kalp krizi geçirdi ve yaşamını yitirdi. Cenazesi de burada defnedildi.
Clara Zetkin, devrimci sosyalist ve Marksist-Leninist Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu olarak tanınmaktadır.
Fotoğrafı, Almanya birleşene dek, Doğu Almanya’nın 10 Mark banknotlarının üzerinde bulunmaktaydı.
Eserler:
Zetkin’in Almanca metinleri:
-Günümüzün işçi ve kadın sorunu. Berlin Halk Tribünü’nün yayıncısı, Berlin 1889, pdf, Friedrich Ebert Vakfı.
-Lenin’in anıları. Edebiyat ve siyaset için yayıncı, Viyana, Berlin 1929.
-Hayatın olduğu yerde savaşmak istiyorum. Yazı ve konuşmalardan bir seçki. Dietz Verlag, Berlin 1955.
-Seçilmiş Konuşmalar ve Yazılar. 3 cilt Dietz Verlag, Berlin 1957-1960.
-Almanya’daki proleter kadın hareketinin tarihi üzerine. Tredition Classics, Hamburg, 2013. ISBN 978-3849532611
-Açlık Mayıs, Kan Mayıs, Kırmızı Mayıs! Carl Hoym, Hamburg/Berlin 1932.
-Suçlanan Hitler. Almanya’nın faşist işkence cehennemlerinden protokoller, görgü tanıkları ve olgusal raporlar Clara
Zetkin, IRH’nin Uluslararası Yardım Haftası için çağrıda bulunuyor (17-25 Haziran 1933). Mopr-Verlag, Zürih 1933.
-Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht. Kırmızı bayrak, Berlin 1919.
-Suçluyoruz! Sosyal Devrimciler sürecine bir katkı. Komünist Enternasyonal’in yayınevi, Hamburg 1922.
-Kurtarılmış Kafkasya’da. Edebiyat ve siyaset için yayınevi, Viyana/Berlin 1926.
-Almanya’daki proleter kadın hareketinin tarihi üzerine. 1. baskı 1928. 3. baskı. Yayıncı Marksist sayfaları, Frankfurt am Main 1984, ISBN 3-88012-532-5 .
Ölümünden sonra kullanılan Toplu Eserler:
-Seçilmiş Konuşmalar ve Yazılar. üç cilt. Dietz Verlag, Berlin 1957-1960.
-Hayatın olduğu yerde savaşmak istiyorum. Yazı ve konuşmalardan bir seçki. Dietz Verlag, Berlin 1955.
-Sovyet İktidarı İçin: Makaleler, Konuşmalar ve Mektuplar; 1917-1933. Frankfurt am Main 1977, ISBN 3-88012
-Devrimci eğitim politikası ve Marksist pedagoji. Seçilmiş Konuşmalar ve Yazılar. Berlin 1983.
Zetkin hakkında Almanca kitaplar:
-Gilbert Badia. Clara Zetkin. Yeni bir biyografi. Dietz Verlag, Berlin 1994. ISBN 978-330018344
-Florence Hervé (kırmızı): Clara Zetkin veya: Hayatın olduğu yerde savaşın. Karl Dietz Verlag, Berlin 2007, ISBN 978-3-
320-02096-5 .
-Ulla Plener (kırmızı): Clara Zetkin kendi zamanında – yeni gerçekler, bulgular, değerlendirmeler , Dietz Verlag,
Berlin, 2008. ISBN 978-3320021603
Zetkin Hakkında İngilizce metinler:
-Dorothea Reetz, Sosyalist Konuşmacı olarak Clara Zetkin , International Publishers Co Inc., ABD 1987. ISBN 978-
0717806492
-Clara Zetkin, Clara Zetkin: Seçilmiş Yazı , 1991. ISBN 0-7178-0611-1
-Hal Draper (red.) Kadın ve Sınıf: Sosyalist Feminizme Doğru , CreateSpace Bağımsız Yayıncılık Platformu, 2011. ISBN
978-1460998328
-Lori Marso, Fifty Key Feminist Thinkers , Routledge Key Guides Series, utkommer Ocak 2014.
Hakkında Yazılan Biyografiler:
-Tania Puschnerat: Clara Zetkin, Burjuvazi ve Marksizm. Biyografi. Klartext yayıncılık şirketi, Essen 2003, ISBN 3-89861-200-7 (biyografi).
-Florence Hervé (ed.): Clara Zetkin veya: Hayatın olduğu yerde savaşın. Karl Dietz Verlag, Berlin 2007, ISBN 978-3-320-02096-5 .
-Gilbert Badia: Clara Zetkin. Yeni bir biyografi. Dietz Verlag, Berlin 1994.
-Luise Dornemann: Clara Zetkin. Yaşa ve harekete geç. Dietz Verlag, Berlin 1957 (9. gözden geçirilmiş baskı 1989).
-Clara Zetkin. Proleter dünya devrimi için savaşçı. Moskova 1933.
-Clara Zetkin. Büyük dövüşçünün anısına bir antoloji. Moskova/Leningrad 1934.
-Zetkin, Clara . İçinde: Hermann Weber, Andreas Herbst: Alman Komünistleri. Biyografik El Kitabı 1918’den 1945’e . 2., gözden geçirilmiş baskı. Karl Dietz Verlag, Berlin 2008, ISBN 978-3-320-02130-6 .
Bernamegeh Türkçe / bernamegeh@gmail.com
