Bangladeş, Güney Asya’da yer alan, yoğun nüfusu ve zengin kültürel mirasıyla dikkat çeken bir ülkedir. Başkenti Dakka’dır ve resmi dili Bengalce’dir.
Nüfus ve Etnik Yapı – 2025 Tahmini Nüfus: Yaklaşık 172 milyon kişi ile dünyanın en yoğun nüfuslu ülkelerinden biridir. – Etnik Yapı: %99’u Bengalli; geri kalan kısmı çeşitli etnik azınlıklardan oluşur (Chakmalar, Garolar, Khasiler vb.).
Din – İslam: %91,04 (resmî din) – Hinduizm: %7,94 – Budizm, Hristiyanlık ve diğer inançlar: %1 civarında.
Coğrafya ve İklim – Konum: Hindistan ile çevrili olup güneyde Bengal Körfezi’ne kıyısı vardır. – Yüzölçümü: Yaklaşık 147.570 km² – İklim: Tropikal muson iklimi; yazları sıcak ve nemli, kışları ılımandır.
Ekonomi – Temel Sektörler: Tekstil ve hazır giyim sanayisi, tarım, balıkçılık – Ekonomik Durum: Gelişmekte olan bir ülke; kişi başına düşen gelir düşüktür. Ancak tekstil ihracatıyla önemli döviz girdisi sağlar.
Bayrak ve Anlamı – Bayrak Renkleri: Yeşil zemin üzerine kırmızı daire – Anlamı: Yeşil doğayı ve gençliği, kırmızı ise bağımsızlık mücadelesinde dökülen kanı simgeler. Mevcut bayrak 17 Ocak 1972’de kabul edilmiştir.
Kültür ve Eğitim – Kültür: Zengin bir edebiyat, müzik ve dans geleneğine sahiptir. Nobel ödüllü yazar Rabindranath Tagore, Bangladeş’in ulusal marşının da yazarıdır. – Eğitim: Okuryazarlık oranı artmakla birlikte hâlâ gelişmekte olan ülkeler ortalamasındadır.
İlginç Bilgiler – Bangladeş, 1971 yılında Pakistan’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanmıştır. – Ülke, sık sık muson yağmurları ve sellerle karşı karşıya kalır. – Sundarbans, dünyanın en büyük mangrov ormanıdır ve Bengal kaplanlarına ev sahipliği yapar.
Bangladeş’te 2024-2025 yıllarında yaşanan muhalif toplumsal eylemler, ülke tarihinin en büyük halk hareketlerinden biri olarak kayda geçti. Özellikle gençler ve kadınların öncülüğünde gelişen bu protestolar, otoriter yönetime karşı bir halk isyanına dönüştü.
Protestoların Arka Planı
– Şeyh Hasina’nın uzun süren iktidarı: 21 yıl boyunca ülkeyi yöneten Başbakan Şeyh Hasina, artan yolsuzluk iddiaları, ekonomik kriz, ifade özgürlüğü kısıtlamaları ve usulsüz seçimlerle eleştiriliyordu. – Kota sistemi krizi: 1971’deki bağımsızlık savaşına katılanların ailelerine kamu sektöründe ayrıcalık tanıyan kota sistemi, 2018’de kaldırılmıştı. Ancak Temmuz 2024’te yeniden yürürlüğe girmesi, gençler arasında büyük tepkiye yol açtı. – Ekonomik sıkıntılar: Yüksek enflasyon, dış borç yükü ve işsizlik, halkın tepkisini artıran diğer önemli etkenlerdi.
Protestoların Seyri
– Temmuz 2024: Öğrenciler ve kadınların öncülüğünde başlayan protestolar, kısa sürede ülke geneline yayıldı. Başkent Dakka’da yüz binlerce kişi sokaklara döküldü. – Kadınların kitlesel katılımı: Bu eylemler, Bangladeş tarihinde kadınların en yoğun sokak katılımına sahne oldu. “Z kuşağı devrimi” olarak adlandırılan bu hareket, sosyal medyada da büyük yankı buldu. – 5 Ağustos 2024: Protestoların baskısıyla Başbakan Şeyh Hasina istifa ederek Hindistan’a kaçtı. Bu, eylemciler tarafından büyük bir zafer olarak görüldü.
Sonuçlar ve Değişim
– Siyasi boşluk ve belirsizlik: Hasina’nın istifası sonrası geçici bir teknokrat hükümet kuruldu. Ancak kalıcı siyasi çözüm için hâlâ mücadele sürüyor. – Toplumsal uyanış: Gençler, kadınlar ve sivil toplum örgütleri daha aktif hale geldi. Demokrasi, şeffaflık ve adalet talepleri daha yüksek sesle dile getiriliyor. – Hindistan ile ilişkiler: Hasina’nın Hindistan’a sığınması, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerde gerginliğe neden oldu.
Bu gelişmeler, Bangladeş’in sadece iç siyasetini değil, Güney Asya’daki güç dengelerini de etkileyen bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
Bangladeş ekonomisi hızla büyüyen bir yapıya sahipken, sosyal sınıflar arasında belirgin eşitsizlikler görülmektedir. Tarım, tekstil ve hizmet sektörü ekonominin temel taşlarıdır; ancak gelir dağılımı dengesizdir.
Ekonomik Yapı
– GSYİH Büyümesi: Bangladeş son yıllarda %6–7 civarında büyüme oranlarıyla dikkat çekmektedir. Bu büyüme özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründen kaynaklanmaktadır. – Sanayi ve İhracat: Ülke, dünyanın en büyük hazır giyim ihracatçılarından biridir. Tekstil sektörü, toplam ihracatın yaklaşık %80’ini oluşturur. – Tarımın Rolü: Nüfusun büyük kısmı hâlâ tarım sektöründe çalışmaktadır. Pirinç, jüt ve balıkçılık önemli üretim kalemleridir. – Yabancı Yatırımlar: Düşük iş gücü maliyetleri nedeniyle Bangladeş, yabancı yatırımcılar için cazip bir üretim merkezi haline gelmiştir. – Zorluklar: Yüksek enflasyon, dış ticaret açığı ve enerji bağımlılığı gibi sorunlar ekonomik istikrarı tehdit etmektedir.
Sosyal Sınıf Yapısı
– Alt Sınıf: Kırsal kesimde yaşayanlar ve kentlerdeki işçi sınıfı, düşük gelirli grubu oluşturur. Bu kesim genellikle tekstil fabrikalarında, inşaatta veya gündelik işlerde çalışır. – Orta Sınıf: Eğitimli bireyler, küçük işletme sahipleri ve kamu çalışanları bu sınıfta yer alır. Son yıllarda büyüyen orta sınıf, tüketim alışkanlıklarını ve yaşam tarzını değiştirmeye başlamıştır. – Üst Sınıf: Büyük sanayi sahipleri, politikacılar ve uluslararası bağlantıları olan iş insanları üst sınıfı oluşturur. Bu kesim, lüks tüketim ve özel eğitim olanaklarına erişim açısından diğer sınıflardan ayrılır. – Kadınların Durumu: Kadınlar özellikle tekstil sektöründe yoğun olarak çalışmakta; ancak ücret eşitsizliği ve sosyal haklar konusunda dezavantajlı konumdadırlar. – Eğitim ve Sağlık: Eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim, sosyal sınıflar arasında büyük farklılıklar gösterir. Kırsal bölgelerde okullaşma oranı ve sağlık altyapısı oldukça düşüktür.
Sosyoekonomik Gelişmeler
– Kentleşme: Dhaka gibi büyük şehirlerde hızlı kentleşme, gecekondu bölgelerinin artmasına ve altyapı sorunlarına yol açmıştır. – Sosyal Yardımlar: Devlet, yoksullukla mücadele için çeşitli sosyal yardım programları yürütmektedir; ancak bu programlar sınırlı etkiye sahiptir. – Genç Nüfus: Bangladeş’in genç nüfusu, hem ekonomik büyüme için potansiyel hem de işsizlik açısından risk taşımaktadır.
