Sokrates, MÖ 469’da Atina’da doğmuş ve MÖ 399’da yine Atina’da zehirlenerek idam edilmiş Antik Yunan filozofudur.
Batı felsefesinin kurucularından biri olarak kabul edilir ve “Sokratesçi yöntem” adı verilen diyalektik yöntemin yaratıcısı olarak bilinir.
Sokrates’in hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Babası heykeltıraş, annesi ise ebedir.
Sokrates’in herhangi bir eseri günümüze kadar ulaşmamıştır. Onun hakkındaki bilgiler, öğrencisi Platon’un yazdığı diyaloglardan ve diğer filozofların yazılarından elde edilmiştir.
Sokrates’in felsefesi, “kendini tanı” sloganında özetlenebilir. Sokrates’e göre, her insan kendi içinde bilgelik potansiyeline sahiptir.
Bu potansiyeli gerçekleştirmek için, kişinin kendi bilgisizliğini kabul etmesi ve eleştirel düşünmeyi öğrenmesi gerekir.
Sokrates’in öğretileri, dönemin Atina demokrasisi tarafından tehdit olarak görüldü.
Sokrates, tanrılara inanmamak ve gençleri baştan çıkarmakla suçlandı. Yargılandığı davada suçlu bulundu ve zehirlenerek idam edildi.
Sokrates’in ölümünden sonra, onun öğretileri Platon ve Aristoteles gibi öğrencilerinin çalışmalarıyla yayılmaya devam etti.
Batı felsefesinin temellerini atan Sokrates, bugün de dünyanın en önemli filozoflarından biri olarak kabul edilmektedir.
Sokrates’in felsefesi, aşağıdaki gibi temel kavramlara dayanmaktadır:
Kendini tanı: Sokrates’e göre, her insan kendi içinde bilgelik potansiyeline sahiptir. Bu potansiyeli gerçekleştirmek için, kişinin kendi bilgisizliğini kabul etmesi ve eleştirel düşünmeyi öğrenmesi gerekir.
Bilgi, erdemdir: Sokrates’e göre, bilgi erdemle eş anlamlıdır. Bir kişi ne kadar çok bilirse, o kadar erdemlidir.
Ahlak, içseldir: Sokrates’e göre, ahlak dışsal kurallara değil, kişinin kendi içsel değerlerine dayanmalıdır.
Sokrates’in öğretileri, Batı felsefesinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Onun yöntemi, eleştirel düşünmenin ve ahlak felsefesinin geliştirilmesinde etkili olmuştur.
Sokrates’in hayatı ve felsefesi, aşağıdaki eserlerde ayrıntılı olarak incelenmiştir:
Platon’un “Savunma” ve “Menon” diyalogları
Aristo’nun “Nicomachean Ethics” adlı eseri
Xenophon’un “Memorabilia” adlı eseri
Sokrates’in hayatı ve felsefesi, günümüzde de ilgi çekici olmaya devam etmektedir.
Onun öğretileri, insan doğası, bilgi ve ahlak gibi temel konular hakkında düşünmemize yardımcı olmaktadır.
