Türkiye İşçi Partisinin son Genel Başkanı, siyasetçi, akademisyen ve sosyolog Behice Sadık Boran, 1 Mayıs 1910 tarihinde Bursa’da dünyaya geldi.
Ailesi 1890 yıllarında Bursa’ya göç eden Kazan Tatarıydı.
Babası Sadık Bey tahıl ticareti yapardı.
Annesinin adı Mahire Hanım’dı. Boran, üç kardeşin en küçüğüydü.
Boran, ilkokul öğrenimini Bursa’da gördü.
Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlılar Bursa’ya girince, ailesiyle birlikte İstanbul’a göç etti.
Orta öğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde gördü.
Babası okuryazar, aydın bir insandı. Çocuklarının yabancı dil eğitimi almasına çok önem veriyordu.
Bu sebepten Boran’ı Fransız okuluna kaydetti. Bu okul kapatılınca da Arnavutköy’deki Amerikan Kız Koleji’nde öğrenim görmeye başladı.
Amerikan Kız Koleji’nin, yani şimdiki adıyla Robert Kolej’inin, 1927 yılında ortaokul bölümünü, 1931’de lise bölümünü birincilikle bitiren ilk kız öğrenci oldu.
Manisa Orta Mektebi İngilizce öğretmenliğine atandı.
Amerikan Michigan Üniversitesi (ABD) ona burs teklifinde bulundu.
Behice Boran’ı bu üniversiteye öneren kişi, Amerikan Kız Koleji’ndeki tarih öğretmeniydi.
Michigan Üniversitesi’nde sosyoloji doktorasını bitirdikten sonra 1939 yılında Türkiye’ye döndü ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin (DTCF) Sosyoloji Bölümü’ne doçent olarak atandı.
Aynı dönemde Yurt ve Dünya ve Adımlar dergilerinin yayın faaliyetlerinde yer aldı.
1946’da Nevzat Hatko ile dünya evine girdi.
Boran, 1948 yılında siyasi görüşleri sebebiyle üniversiteden uzaklaştırıldı.
1950 senesinde kurucusu ve Başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti, Menderes Hükümeti’nin Kore’ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezasına çarptırıldı.
1962 yılında Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan Boran, 1965 seçimlerinde Urfa’dan Milletvekili olarak seçildi.
TİP Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar’a karşı tavır aldı ve 1970 yılındaki Parti Kurultayı’nda Genel Başkan olarak seçildi.
12 Mart 1971 muhtırasıyla birlikte tutuklandı ve partisi kapatıldı.
Boran, 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1974 yılında çıkartılan genel aftan faydalanarak serbest bırakıldı.
1975 yılında yeniden kurulan TİP’in Genel Başkanı seçildi.
12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsi verilen Boran, daha sonra yurt dışına gitti.
“Sosyalist doğulmaz, sosyalist yaşanır.” sözüyle hafızalara kazındı.
Türkiye İşçi Partisinin son Genel Başkanıdır.
Siyasetçi, akademisyen ve sosyolog kimliğiyle tanınmaktadır.
1981’de yurttaşlıktan çıkarıldı.
Yurt dışındayen TKP ile TİP’in birleşme kararı aldıklarını bildirdi ve iki gün sonra da hayatını kaybetti.
Boran, 10 Ekim 1987 tarihinde Brüksel’de yaşamını yitirdi.
Cenazesi Türkiye’ye getirildi ve İstanbul’da düzenlenen törenin ardından 18 Ekim’de İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Eserleri:
-Savunma, Behice Boran
Çevirileri:
-Platon (1944) Devlet Adamı, İstanbul: Maarif Vekilliği (Mehmet Karasan’la Birlikte).
-Granville-Barker, Harley (1946), Voysey Mirası, İzmir: Tülin.
-Steinbeck, John (1964) Sardalya Sokağı, İstanbul: Batı.
-Fast, Howard Melvin (1966) Hürriyet Yolu, İstanbul: İstanbul Matbaası.
Hakkında yazılmış kitaplar:
-“Behice: Bir devrimci… Bir kadın… Bir anne…”, Emel Koç, Destek Yay. 2010
-“Behice Boran Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı”, Gökhan Atılgan, Yordam Kitap.
-“Akıntıya Karşı… Behice Boran”, Güzella Bayındır, Yazılama Yay. 2010
