Dicle Köylerinin Zazaca İsimleri

Diyarbakır merkeze 92 km uzaklıktadır. Fakat bu yol Ergani üzerinden sağlanan yoldur.

Dicle ile değiştirilen eski adı Piran’dır.

Dicle’de hem Kürtçenin Kurmanci hem de Zazaki lehçesi konuşulmaktadır.

2013 yılında yapılan Eğil-Dicle Karayolu sayesinde bu mesafe 68 km’ye düşmüştür.

1274 km²’lik bir alana yayılmış olan ilçenin topraklarının büyük bir bölümü dağlık ve ormanlıktır.

Ovalar ise dağlar arasına yerleşmiş küçük parçalar halindedir.

İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 970 metredir. Arazinin %30’u meşe ağaçları ile kaplıdır.

Ormanlık alana sahip olması sebebiyle Diyarbakır’ın diğer ilçelerine göre daha fazla yağmur almaktadır.

İlçenin kuzeyinde Elazığ’ın Alacakaya ve Arıcak ilçeleri; güneyinde Eğil ilçesi; batısında Ergani ve Elazığ’ın Maden ilçesi; doğusunda Hani Ve Kocaköy ilçeleri vardır.

İlçe, Elazığ ili ile sınır olan bir ilçedir.

Dicle, taş devrinden de önceki devirlere ait dönemin yerleşim birimlerinden biridir.

Bölgenin en meşhur yemeği patira/patila olarak adlandırılır.

Piramitlerin tarihinden daha eski bir piranit bulunmaktadır.

Yeşilsırt (Bazmınd) köyü yakınlarındaki Kral Kızı bölgesinde bulunan piranit’in şimdiye kadar ortaya çıkan tek sırrı, kayaya işlenen figürün, bir gün dönümünde yanlızca 1 dakikalık bir zaman diliminde görüntülenebilir olmasıdır.

Büyük tarihi zenginliğe sahip olan Dicle ilçesinde kaleler, köprüler, eski mezralar ve mağaralar önemli tarih göstergeleridir.

Yakın zamana dek Piro (Piran) olarak tanınan ve halen de bu adı çok sık kullanılan ilçe bir ara resmi olarak Eğil adını almış, halkın benimsemediği bu isim daha sonra yeniden eski sahibine verilmiş ve ilçe kendi adını almıştır.

İlçede Dibni Köyü’ndeki han, köprü ve Şemsi’lere ait kilise, Akrag yakınındaki Oyukkaya mezarları, Bırdınç Köprüsü, Yeşilsırt ( Bazmınd ) köyü yakınlarındaki Kral Kızı Taşı ve aynı kaya üzerindeki Efsane mezar ilk akla gelen yerleridir.

Direy ( Kocaalan ) köyünde seyid olduğu ve bügünkü Dicle yerlilerinden Ahmed Ağa ailesinin atası olduğu rivayet edilen Pir Mansur türbesi vardır.

İlçe halkı geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamakla birlikte, daha çok hayvancılık yapılmaktadır.

Hayvancılıkta da küçükbaş hayvancılığı ön plandadır.

Dicle Köylerinin Kürtçe İsimleri

Hazırlayan: Roşan Lezgîn

Mahalleler

1- Yeşiltepe -Cellan (n) Kirdkî
2- Bağlarbaşı -Yarelîyan (n) Kirdkî
3 -Çelebi -Mehmuçelebîyan (n)/Mehlaya Hokî K ir d k î
4 -27 Mayıs Mahallesi -… Kirdkî

Köyler

1- Altayköy- Hope (m) Kirdkî

2 -Arıköy -Qortenîta Cêrêne / Kortenîta Kerrî (m)

3- Bademli -Qulan (n) Kirdkî/Kurmanckî

4 -Bahçeköy- Bîbnoke (m) Kirdkî

5 -Bahçedere -Bilika (m) Kurmanckî

6- Bahroboğaz -Behro/Boxaz (n) K ir dkî

7- Baltacı- Kuferbe (m) Kirdkî

8- Başköy- Salurî (m) Kirdkî/Kurmanckî

9- Baturköy- Butelbîyan/Bitelbîyan (n) Kurmanckî

10- Biçerköy- Akrage (m) Kirdkî

11- Boğazköy -Gozelî (m) / Zixrê Gozelî Kirdkî