Dengbêj, sözün ahenkle icra edilmesini sağlayan kişidir. Dengbêjler eskiden köyden köye dolaşarak, hayatlarını söyledikleri destanlar, kılamlar, ilahiler ve hikayeler ile sürdürmekteydiler. Dengbêj kelime manası olarak sese biçim, hayat, renk veren anlamındadır. Dengbêjlerin seslerini kullanarak yarattıkları yapıtlara lawik ve kilam denir.
Bazıları erbane (tef), bılur (kaval) gibi çalgılarla söyleseler de, dengbêjlerin çoğu herhangi bir çalgı aleti kullanmadan, gırtlak gücüne dayanarak sanatlarını icra ederlerdi.
Aslen Ermeni olan Pero, Muş’a bağlı Bulanık’ın Balotu/Têxût köyünde doğdu.
Hamidiye alayları paşası olarak görev yapan Hasenan aşiretinin lideri meşhur Halid Bey’in oğlu Rizayê Xêlid’in divan dengbêjiydi.
Osmanlının son dönemlerinde yaşamış halk tarafından tanınmış bir dengbêjdir.
Ermeni dengbêj Gule’den sonra en çok bilinen dengbêj O’dur. Her iki dengbejinde ortak özelliği Divan Dengbeji olmalarıdır. Dengbej Gulê Sürmeli Mehmet Paşa’nın dengbejiyken, Dengbej Pero Rizayê Xêlid’ın divan dengbejidir.
Pero’nun ne kadar yaşadığı yahut nerede öldüğü ile ilgili elimizde yeterince bilgi bulunmamaktadır.
Bernamegeh Türkçe / bernamegeh@gmail.com
