Hamdullah el-Müstevfî veya Hamdullah Kazvinî (1281, Kazvin – 1340’tan sonra, a.y.), İran’lı tarihçi, coğrafyacı ve şair.
Hamdullah Mustovfi Qazvini, 1281 yılında İran’ın batısındaki Ajam Irak’ta bulunan Kazvin şehrinde doğdu .
Ailesi , 9.-10. yüzyıllarda şehir valisi ve daha sonra Gazneliler’in yükselişi sırasında mustovfi (yüksek rütbeli mali muhasebeciler) olarak görev yapan Arapların soyundan geliyor .
Ghazvini’nin büyük büyükbabası Aminuddin Nasr, Irak’ın mustovfisi olarak görev yaptı ve o zamandan beri bu pozisyon ailenin takma adı haline geldi.
Emekli Aminuddin Nasr, Moğolların Harazma seferi sırasında Gazvi’yi yağmaladıktan sonra 1220’de Moğolları işgal ederek öldürüldü .
Her halükarda Gazvini’nin ailesi bu dönemde Moğollara çok hizmet etmiş ve hatta devlet içinde önemli bir konum elde etmiştir.
Büyük kuzeni Fakhreddin Mustovfi bir süre Elhanlılar’ın bakanıydı ve kardeşi Zeynaddin, bakan ve tarihçi Raşiddin Hemedani’nin yardımcısıydı .
Dolayısıyla Ghazwini’nin ailesi, Moğol döneminde nüfuz kazanan Ajam Iraklı birçok aile arasındaydı.
Kısa süre sonra Ajam Iraklıları ile etkili Horasanlılar , özellikle Mustovfi ailesi ve Cüveyni klanı arasında bir çatışma çıktı.arasında rekabet başlamıştır.
Bu, Ghazvini’nin eserlerinde belirgindir; Bazı durumlarda yazar, Cüveyni ailesinin temsilcileri hakkında notlar almamıştır.
Hamdullah Mustovfi , 1311’de doğduğu Kazvin ile Abhar , Zencan ve Tarumek gibi diğer komşu bölgelere mali müşavir olarak atandı ve ailesinin görevlerini sürdürdü.
Bu göreve, Gazvini’nin tarihe olan ilgisini uyandıran ve Ferdewsi’nin ” Şahname ” sinin devamı olarak 1320’de ” Zafarname ” yi yazmaya başlaması için ilham veren Rashiduddin tarafından atandı .
1334 yılında İran’ın İslami dönemini İlhanlı dönemine kadar anlatan 75.000 beyitlik eserini tamamladı .
Bundan önce de 1330’da ilk eseri olan ” Tarih-i guzida ” (Seçilmiş Tarih) adlı benzer bir kroniği yazmıştır.
Rashid al-Din’in oğlu Ghiyas al-Din Muhammed için yazılmış , peygamberlerin , İslam öncesi İran krallarının ve İslam dünyasının olaylarını anlatan bir tarih, dünya tarihi ile ilgili bir çalışmaydı .
Gazvini’nin Tebriz ile Bağdat arasında seyahat etmesi dışında İlhanlı yönetiminin sona ermesine denk gelen yaşam dönemi hakkında hiçbir şey bilinmiyor .
1339 yazında Qazvini, Sava’da Jalairi hükümdarı Büyük Hasan’ın (hükümdarlığı 1336-1356) veziri Qiyaseddin Muhammed’in damadı Hacı Şemseddin Zekeriyye’nin yanında çalıştı.
Burada Diwa’nın idaresine yardım etmeye çalıştı ancak Mustovfi, Büyük Hasan’ın Chobani prensi Küçük Hasan’a yenilmesi ve Bağdat’a çekilmesi nedeniyle işsiz kaldı .
Daha sonra, doğduğu Kazvin’e dönüp dönmeyeceğinden veya İran’ın daha güvenli Güney’ine kaçıp kaçmayacağından emin değildi, ancak sonunda daha iyi koşullar için İran’ın güneyindeki Şiraz şehri Şiraz’a gitmeye karar verdi .
Buna rağmen,Inju hükümdarı Amir Mesud Shah’ın (1338-1342 yılları arasında hüküm sürdü) sarayındaki resepsiyon onu hayal kırıklığına uğrattı.
Ancak Kazvini burada bir on ay daha kalmış, ancak İnju hanedanının taht mücadelesinin yol açtığı kaos nedeniyle bölgeyi terk etmeye karar vermiştir.
Kuzeye dönen Qazvini, Avaj , Sava, Kaşan ve İsfahan’da iyi karşılandı ve nihayet 1340’ın sonunda Kazvin’e döndü.
Gazvini bu dönemde yaşadığı çalkantılardan birkaç şiirinde bahsetmiştir.
Bilinmeyen bir hastalığa yakalandı, ancak bilinmeyen bir koruyucunun yardımıyla iyileşti.
Modern tarihçilere göre Qazvini hasta değildi ve aslında sadece sıkıntı içindeydi. Ayrıca bazı tarihçiler, bilinmeyen patronunun Büyük Hasan olabileceğine inanıyor.
Aşağı yukarı aynı sıralarda ” Nuzhatü’l-gulüb ” (Gönüllerin Eğlencesi) adlı kozmografik ve coğrafi eserini tamamladı .
Hamdullah Mustovfi Gazvini, 1339 veya 1340 yılından sonra doğduğu Kazvin’de vefat etti ve Uzun Gumbaz türbesine defnedildi .
