Kuzey Kürtlerinin en çok aşina olduğu, dinlemeye doyamadığı sanatçılardan biri de İran Xanım’dır. Gerçek adı İran Mucerd olan dengbej 1950 yada 1951 yılında Doğu Kürdistanın Bıradost İlçesinin İnkesu Köyünde dünyaya gelir. Babasının adı Ebdulrehman annesinin adı ise Peribişan’dır. Geçimini çifçilikle sürdüren ailesinin ekonomik durumunun kötü olmasından dolayı çocukluk ve genç kızlık dönemlerinde zengin bir ailenin yanında gündelikçi olarak çalışmıştır.
Bölgede yaşayan Said adında bir gençle evlendikten sonra Somanawa Köyüne gelin gider. Said’ten 2 oğlu ve 1 kızı olur. Uzun yıllar Said’le yaşamını sürdürür. İran Xanım da diğer birçok dengbej gibi Erivan Radyosunun etkisinde kalır. Kısa sürede sesinin güzelliği yaşadığı bölgede ün salar. Kocasının desteği sayesinde toplumsal gerilik ve baskılara karşı sanatıyla mücadele eder.
1971 yılında Mistefa Elîzade, Hemîd Yusifî, İbrahim Newrozî’nin önerisi ve desteğiyle Urmiye Radyosunda çalışmaya başlar. İslam Devrimi ve Humeyni’nin iktidara gelmesiyle sanatını özgürce icra edemez. Baskı ve zorluklara maruz kalır.
Kocası Said’in kuma getirmek istemesi bütün hayatını değiştirir. Kocasını ve çocuklarını terk ederek bir süre ailesinin yanında kalır. Said’den sonra tanıştığı Dadaş Nasıri ile evlenir ve Tahran’a yerleşir. Üç yıl sonra ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı Dılmaqan Şehrine yerleşir. Burada 15 yılını geçiren İran Xanım eşiyle birlikte tekrar göç yollarına düşer ve Urmiye’ye gider. Urmiye’de kocasıyla birlikte küçük bir dükkan açarak yaşamlarını sürdürmeye çalışırlar.
Hayatı zorluklar ve mücadeleyle geçen İran Xanım 2001 yılının Ağustos ayında intihar ederek yaşamına son verir. Her ne kadar yakınları ve sevenleri inanmasa da Urmiye Hastanesinin raporlarına göre intihar ettiği kesinlik kazanmıştır.
Sesi ve kendisi Kürdistan’ın her köşesinde bilinen ve severek dinlenilen İran Xanım en çok Kula Dilê Min, Delal, Arifo Lawo, Bajo, Emrê Min, Bavê Lalo, Dotmam û Pismam, Filîtê Quto, Gewrê, Lo Şivano, Şerê Cezo û Salih Begê klamlarıyla tanınır.
Urmiye Radyosu da tıpkı Erivan, Gürcistan, Kahire ve Bağdat Radyoları gibi yaptığı Kürtçe yayınlarıyla Kürtlerin toplumsal, kültürel, siyasal hayatında olumlu etki yapan dinamiklerden biri olmuştur. Radyo Kürtçe yayınlarıyla Kürtlerin duygu ve ruh dünyasının zenginleşmesine katkılar sunmuştur.
Kaynak:
-Occo Mahabad, Urmiye Radyosunun Yıldızları.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
