Zaralı Halil, 1906 senesinde Sivas’ın Zara ilçesinde doğdu. Kimlikteki adı Halil Söyler’dir.
Bünyesi zayıf ve kambur bir çocuk olarak doğar.
Toprak damlı köy evine bebek kokusunu dolduran bu çocuğa ailesi Halil adını koydu.
İki abladan sonra erkek çocuğu sahibi olmak en çok da annesi Gülsüm hanımı sevindirdi.
İnce Halil, ailesinin soyadı Çataltepe olmasına karşın, zamanın kaymakamının ısrarına dayanamaz ve soyadını Söyler’e çevirir.
Annesi Gülsüm hanım bu zayıf ve çelimsiz çocuğa o zamanın zor koşullarında gözü gibi baktı.
Ana yüreği, çabalarının yetmediği zamanlarda ellerini açarak “inşallah bu incik ölmez” diye dua etti.
Gülsüm hanımın incik yavrusu ölmez ve hayatın kendisine hazırladığı acılı hayattan habersiz büyümeye devam etti.
Halil önce annesi Gülsüm hanımı kaybetti. Köy yerinde öksüzlüğün pençesinde kıvranırken arkasından yetimliği tattı.
Zaralı Halil’in babası, Halil İbrahim beden işçisidir.
Ailesinin geçimini sağlamak için en ağır işlerde çalıştı.
Bir gün elinde balyoz kayalardan taş kırmaya çalışırken parçalanan taşların altında kaldı ve sakatlandı.
İki yıl tedavi gördü fakat tedavisi sonuç vermedi ve hayata gözlerini yumdu.
Anne ve babasının ölümünden sonra Sivas’ta bulunan yetiştirme yurdunda dört sene kaldı.
Yetiştirme Yurdunda müzikle uğraştı ve bağlama çalmayı öğrendi.
Dört yılın ardından yurttan ayrıldıktan sonra Zara’ya döndü.
Saz çalmayı ilerletmiş olan Halil, yanık ve gür sesi ile sıra gecelerinin, düğünlerin ve eğlencelerin aranılan ismi oldu.
Zaralılar, hemşerileri Halil’e kucak açtılar ve Halil’e annesinden kalan İncik lakabı İnce’ye dönüştü.
Doğduğu yer ile anılan sanatçılar kervanına Zaralı Halil’de katıldı ve sanatçı kişiliği ülkeyi dolaştı. Artık Zaralı Halil olarak tanınmaya başladı.
Halil, şöhret basamaklarını tırmanmaya başlamışken askere alındı. Sanatçı kişiliğiyle asker ocağında da kendisini gösterdi.
Komutanları onun sesinin güzelliğini keşfettikten sonra eğlencelere sanatçı olarak çıkardılar.
İnce Halil’in doğuştan getirdiği kırılganlığı iyice arttı. İçkiye de düşkün olan İnce Halil’in vücudu gittikçe yıprandı.
Uygulanan tedaviler onu iyileştirmedi. Askerden hastalık raporu alarak memleketi Zara’ya döndü.
Kalan askerlik süresinide raporlar ve izinlerle tamamladı.
Evlenme çağına gelen Halil, Kamer Hatunla hayatını birleştirdi ve yuvasını kurdu. Çiftin evliliklerinden sekiz çocuğu oldu.
Askerlik sonrasında Suşehri, Sivas, Erzurum gibi yerlerde kendisini göstermeye başladı. Sesiyle beğenilen ve ilgi gören bir sanatçı oldu.
Halil’in şöhreti doğduğu yerler ve yakın çevresine sığmaz olunca artık büyük şehirlere açılmak zamanı geldi.
Kendisini çok seven ve beğenen manifaturacı Şükrü Efendi onun elinden tutup İstanbul’a götürdü.
Bir plak şirketiyle anlaştılar. Fakat plak şirketi plak doldurduktan sonra vaat ettiği parayı vermedi ve mahkemelik oldular.
Doldurulan plak büyük ilgi gördü ve yok satmaya başladı. Şöhreti tüm ülkeye yayıldı. Artık plakçılar Halil’in peşinde koşmaya başladı. Zamanın büyük sanatçılarıyla turnelere çıktı.
Müzik eğitiminde Sivaslı Hafız Halid, Feryadi Hakkı ve Divriği’li Nuri Üstünses’in büyük rolü vardı.
Ustalık zamanında Malatyalı Fahri, Erzincanlı Şeref ve Diyarbakırlı Celal gibi döneminin ünlü isimleriyle meşk etti.
Kendi okuduğu türkülerle ve uzun havalarla tanındı ve plaklar çıkardı. Zehra Bilir, Muzaffer Akgün, Nurettin Dadaloğlu gibi dönemin önde gelen isimleriyle aynı sahneyi paylaştı.
Zaralı Halil’in TRT repertuvarlarında Neriman Altındağ, Nermin Yapar ve Zehra Bilir gibi sanatçıların icra ettiği sekiz türküsü yer almaktadır.
“Zaralı Halil” ya da “İnce Halil” olarak anılan sanatçı, 15 Ocak 1964 tarihinde vefat etti. Mezarı Sivas’ın Zara ilçesindedir. Geride eşi Kamer Hatun ve sekiz çocuğunu bırakmıştır.
Zaralı Halil’in albümleri – plakları:
Zaralı Halil Söyler – Arşiv Serisi Kara Gözler (Taş Plak Arşivi) Badı Saba (Taş Plak Arşivi) Pınarın Başında (Taş Plak Arşivi) Eridi Kalmadı Dağların Karı (Taş Plak Arşivi) Gelin Güveyi (Taş Plak Arşivi) Yağmur Yağar Bulut Döner (Taş Plak Arşivi) Yüce Dağ Başında (Taş Plak Arşivi) Güzel Bulmazsa Eşini (Taş Plak Arşivi) Narman İkinci Türküsü (Taş Plak Arşivi)
