Maya Uygarlığı
Maya uygarlığı, Kızılderili Maya halkları tarafından kurulan Kolomb öncesi Amerika uygarlıklardan biridir. Bir Orta Amerika uygarlığı olan Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika’nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala’ya kadar uzanan Mezoamerika bölgesinde hüküm sürmüştür.
Meksika’nın güneydoğusunda beş devlet kurmuş Mayalar (Campeche, Chiapas, Quintana Roo, Tabasco ve Yucatán), tarihleri boyunca yüzlerce lehçe üretmişlerdir ve bu lehçelerden bazıları günümüzde hâlen konuşulan 21-44 Maya dilinin oluşumunu sağlamıştır.
Bu uygarlık MÖ 600 dolaylarında yükselişe geçmiş, MS 3. yüzyılda altın çağına (klasik dönem, MS 250-900) adım atmış, kent-devletlerinin siyasi kargaşalar sonucunda çöktüğü MS 900’e dek, geniş bir alanda varlığını sürdürmüş ve İspanyol işgaliyle de sona erme sürecine girmiştir.
Maya uygarlığı birçok bakımdan sona ermişse de, yaygın inanışın aksine Mayalar yok olmamışlardır, hâlen bu ülkelerde yaşamakta ve Maya dillerinden bazılarını konuşmaktadırlar.
Meksika’da Maya Kenti Keşfedildi
Arkeologlar, Meksika’nın Yucatán yarımadasındaki Mérida yakınlarında yer alan bir sanayi parkı haline gelecek olan inşaat sahasında, saraylar, piramitler ve plazalarla dolu antik bir Maya şehrinin kalıntılarını ortaya çıkardılar.
Arkeologlar, Xiol adlı sitenin, güney Yucatán yarımadasında yaygın olan ancak Mérida yakınlarında nadir görülen Maya Puuc mimarisinin özelliklerine sahip olduğunu söylüyor.
Kentin kazılarına öncülük eden arkeologlardan Carlos Peraza, buranın MS 600’den 900’e kadar iskan edildiği tahmin ediliyor.
Peraza, “Burada 4.000’den fazla insanın yaşadığını düşünüyoruz.” diyor. “Bu büyük saraylarda yaşayan farklı sosyal sınıflardan insanlar… rahipler, yazıcılar ve küçük binalarda yaşayan sıradan insanlar da vardı.”
Araştırmacılar yakınlarda ayrıca, obsidyen ve çakmaktaşı aletler, adak ve diğer objelerle defnedilen yetişkinlerin ve çocukların mezarlarını da buldular.
Bölgede deniz yaşamının kalıntıları da keşfedildi, bu da şehir sakinlerinin yakındaki sahil boyunca balık tutarak tarıma dayalı diyetlerini desteklediklerini gösteriyor.
Xiol, bir sanayi parkında inşaat başladıktan sonra keşfedildi. Arazi sahiplerine göre arkeolojik kalıntılar korunacak olsa da, bu sanayi parkı yine de inşa edilecek.
Peraza, “Zamanla, bölgedeki modern kentsel yayılma arttı ve arkeolojik kalıntıların çoğu yok edildi… ama biz arkeologlar bile şaşırdık çünkü bu kadar iyi korunmuş bir yer bulmayı beklemiyorduk.” diyor.
The Guardian. 27 Mayıs 2022. / Arkeofili
Bernamegeh Türkçe / bernamegeh@gmail.com