Carl Lange (1885-1959), Danimarkalı bir doktor ve psikologdu. En çok James-Lange teorisi olarak bilinen duyguların fizyolojik temelleri hakkındaki teorisiyle tanınır.
Lange, 4 Aralık 1834’te Danimarka’nın Vordingborg kentinde doğdu. Zengin bir ailenin çocuğu olarak büyüdü ve iyi bir eğitim aldı. 1859’da Kopenhag Üniversitesi’nden tıp doktoru olarak mezun oldu.
Lange, tıp kariyerine Kopenhag’da başladı. Daha sonra Berlin’e taşındı ve Charité Hastanesi’nde çalıştı. Burada, Alman fizyolog Wilhelm Wundt ile tanıştı. Wundt, psikolojinin bilimsel bir disiplin olarak kuruluşuna öncülük etti.
Lange, Wundt’un fikirlerinden etkilendi ve duyguların fizyolojik temelleri üzerine araştırma yapmaya başladı. 1885’te, “Üzüntü ve Korku Üzerine Deneysel Psikolojik İnceleme” adlı bir makale yayınladı. Bu makalede, duyguların, belirli uyaranlara verilen fizyolojik tepkilerden kaynaklandığını öne sürdü.
Lange’nin teorisi, duyguların yalnızca düşüncelerden kaynaklandığına inanan William James’in teorisiyle birlikte “James-Lange teorisi” olarak bilinir. James-Lange teorisi, duyguların fizyolojik tepkilerden kaynaklandığına dair ilk kapsamlı teoriydi ve duyguların anlaşılması açısından önemli bir adımdı.
Lange, 1900 yılında Kopenhag’da öldü.
Lange’nin teorisi, duyguların fizyolojik temelleri hakkındaki anlayışımıza önemli bir katkı sağlamıştır. Ancak teori, duyguların yalnızca fizyolojik tepkilerden kaynaklandığına dair iddiaları nedeniyle eleştirilere de maruz kaldı. Bazı bilim adamları, duyguların hem fizyolojik hem de bilişsel faktörlerden kaynaklandığına inanıyor.
Lange’nin teorisi, günümüzde de duyguların anlaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Carl Lange’nin başlıca eserleri şunlardır:
- “Üzüntü ve Korku Üzerine Deneysel Psikolojik İnceleme” (1885)
- “Duyguların Fizyolojik Temelleri” (1887)
- “Duygular” (1893)
- “Psikoloji” (1895)
- “Duyguların Fizyolojik Temelleri Üzerine Yeni Deneyler” (1898)
- “Duyguların Fizyolojik Temelleri Üzerine Üçüncü Bir Deneme” (1900)
Lange’nin “Üzüntü ve Korku Üzerine Deneysel Psikolojik İnceleme” adlı makalesi, duyguların fizyolojik temelleri hakkındaki teorisinin temelini oluşturur. Bu makalede, Lange, belirli uyaranlara verilen fizyolojik tepkilerin, duyguların temelini oluşturduğunu öne sürer. Örneğin, bir aslanla karşılaşan bir kişinin kalbinin çarpması, nefesinin kesilmesi ve terlemesi, korku duygusuna neden olur. Lange, bu fizyolojik tepkilerin, korku duygusunun nedeni olduğunu, korku duygusunun ise bu fizyolojik tepkilerin sonucu olduğunu savunur.
Lange’nin teorisi, duyguların anlaşılması açısından önemli bir adımdı. Ancak teori, duyguların yalnızca fizyolojik tepkilerden kaynaklandığına dair iddiaları nedeniyle eleştirilere de maruz kaldı. Bazı bilim adamları, duyguların hem fizyolojik hem de bilişsel faktörlerden kaynaklandığına inanıyor.
