Ermeni ulusal müzik okulunun kurucusu Gomidas Vartabed, 26 Eylül 1869 tarihinde Kütahya’da dünyaya geldi.
Asıl ismi Soğomon Kevork Soğomonyan’dır.
Gomidas, müzikle içli dışlı ve sadece Türkçe konuşan Kütahyalı Ermeni bir ailede yetişti.
Henüz 1 yaşındayken annesi Takuhi Soğomonyan (Hovhannesyan), 11 yaşındayken de babası Kevork Soğomonyan hayatını kaybetti.
1880 senesine kadar babaannesinin yanında kaldı, 1880 senesi içinde iyi bir eğitim alabilmesi için Bursa’daki anneannesi ve dedesinin yanına gönderildi.
Dört ay sonra babasının vefatı haberini alması üzerine Kütahya’ya döndü.
Gomidas, Ermenistan’ın dinî merkezi olan Erivan yakınlarındaki Eçmiyazin şehirindeki Ermeni kilisesi ruhban okuluna giderek burada Gevorgian İlahiyat Okulu’nda eğitim aldı.
1895 senesinde buradan mezun oldu ve papaz oldu.
Kilise geleneğine göre yeni atanmış rahiplere yeni isim verilmesi gerekiyordu.
7’inci yüzyılda yaşamış bir Ermeni halk ozanı olan Katolikos Gomidas’ın adına atfen Gomitas adını aldı.
Papaz anlamına gelen vartaped (bekâr rahip) unvanıyla anılmaya başlandı.
Gomidas orada müzik konusunda kendini epeyce geliştirmiş, ilk eserlerini bestelemiştir.
Eçmiyazin Manastırı korosunda bulunduktan sonra 1896 senesinde Berlin’e giderek Berlin Konservatuarında Prof. Richard Schmidt’in gözetiminde çalıştı.
Bu süre içinde bir de kilise korosu kuran Gomidas, koronun şefliğini de yaptı.
Ardından ise Berlin’de Friedrich Wilhelm Üniversitesi’ne (Humboldt Üniversitesi) kaydoldu ve müzikoloji öğrenimi gördü.
1899 senesinde müzikoloji alanında doktor payesi alarak Eçmiyazin’e döndü.
Gomidas, doktora tezi henüz jüri tarafından onaylanmadan Berlin’den ayrıldı.
Bu sebeple, tezi arşivde bulunamadı.
Gomidas, Ermenistan’ın kırsal kesimde geziler yaparak 3000 kadar Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş ve eşsiz bir koleksiyon oluşturmuştur.
Ermenicenin yanısıra Türkçe, Kürtçe, Zazaca ve Farsça derlemeleri de bulunmaktadır.
En önemli özgün eseri Ermeni kiliselerinde düzenlenen ayinlerde okunan İlahi Litürji Badarak’tır.
1892 senesinde bestelemeye başladığı bu eseri bitirememiştir.
Uluslararası Müzik Cemiyeti’ne Avrupa dışından kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur.
Avrupa’da, Türkiye’nin çeşitli yerlerinde ve Mısır’da müzik icra etti ve konuşmalar yaptı.
41 yaşındayken 1910 senesinin baharında İstanbul’a gelerek İstanbul’da yaşamaya başladı.
İstanbul’da 300 üyeli Gusan Korosu’nu kurdu.
24 Nisan 1915 tarihinde Osmanlı Hükûmeti tarafından I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek iç unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere devlet eliyle gönderilmesi için çıkarılan Tehcir Kanunu (göç kanunu) ile 2234 Ermeniyle tutuklanarak ertesi günü 180 Ermeni ile birlikte trene bindirilerek Çankırı’ya sürüldü.
Ardından daha sonra Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edip Adıvar ve yabancı diplomatların girişimleri üzerine Talat Paşa’nın özel emriyle diğer 8 Ermeni sanatçısı ile birlikte 7 Mayıs 1915 tarihinde İstanbul’a dönse de ruh sağlığı bozuldu,
Durumu ağırlaşınca Şişli’deki Fransız La Paix Hastanesi’ne, ardından da 1919 senesinde Paris’te bir sanatoryuma yatırıldı ve yaşamının geri kalan kısmını orada tamamladı.
Hayatının son 18 senesinde hiç piyano çalmadı, beste yapmadı, şarkı söylemedi ve konuşmadı.
Gomidas, 22 Ekim 1935 tarihinde Fransa’nın başşehri Paris’de 66 yaşında hayatını kaybetti.
