Önce Aşiret Mektebi’ne, 1896 yılında da Harb Okulu’na kaydoldu ve 1898’de süvari teğmeni olarak mezun oldu.
1911 yılında yüzbaşılığa terfi etti.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı subayı olarak görev yaptı.
Savaş sonlarında askerlikten istifa etti.
1919 yılındaki son Osmanlı Meclis-i Mebusan’a Dersim mebusu olarak seçildi.
Ancak kış koşullarında İstanbul’a gidip o meclise katılamadı.
Meclis-i Mebusan kapatılıp Ankara’da Büyük Millet Meclisi açılınca 1 Haziran 1920 tarihinde gelip 1. Meclis’e katıldı.
Meclisin aktif Kürd üyelerinden biri olarak dikkat çekti.
Trablusgarp’tan beri Mustafa Kemal’le birbirlerini tanımaktaydılar.
Dersim’in sorunlarını Meclis’e getirmekle dikkat çekti.
Özellikle 1921 Koçgiri ayaklanması sırasında, Mustafa Kemal’le tartışmaları oldu.
Lozan görüşmeleri sırasında, “Kürdler Türkler birbirlerinden ayrılamaz.” şeklinde konuşmalar yapmasına rağmen Mustafa Kemal, 1923’te, Yusuf Ziya gibi onu da 2. Meclis’e almadı.
Hasan Hayri, bu sırada Cibranlı Halid önderliğinde gizli olarak oluşturulan AZADİ komitesiyle de ilişki hâlindeydi.
Meclise Kürd hançeri ve Kürd giysileriyle gelen Hasan Hayri, Kürdler olarak aldatıldıklarını anlayınca, mecliste Mustafa Kemal’in üzerine yürüdü.
Kürdlere özerkliği vereceği belirtilen 1921 anayasası, 1924’de tekçi bir anlayışla değiştirilince, buna en büyük tepkiyi gösterenlerden biri Hasan Hayri oldu.
1925 Kürd ayaklanmasına destek verdiği ve meclise Kürd giysileriyle geldiği gerekçesiyle, Şark İstiklal Mahkemesi’nde gecikmeyle yargılandı ve 23 Kasım 1925 gecesi Erzincan’da idam edildi.
İdam öncesinde şu sözleri söylediği belirtiliyor: “Ey Kürd genci, işte tarihin feci bir sahnesini gösterdim, bundan ibret al ve bil ki, dünyada en güvensiz söz, Kemalistlerin verdiği şeref sözüdür.”
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
