Pandora’nın kutusu, dünyanın tüm kötülüklerini içinde barındıran Zeus’un emriyle Hephaestus tarafından yaratılan ilk kadın olan Pandora’nın hikayesinden alınan Yunan mitolojisinde efsanevi bir mittir.
Hesiod’a göre Prometheus cennetten ateşi çaldığında, tanrıların kralı Zeus , Pandora’yı Prometheus’un kardeşi Epimetheus’a sunarak intikamını almıştır.
Pandora’nın Kutusu, Antik Yunan efsanelerinde içinde kötülüklerin bulunduğuna inanılan büyülü kutudur.
“Kutu” olarak çevrilen kelime, Yunanca’da aslında büyük bir kavanoz (πίθος pithos) anlamındaydı.
Birçok bilgin, kilden yapılmış Pandora’nın kendisi ile kötülükleri dağıtan kil kavanoz arasında yakın bir benzerlik görüyor.
Pithos’un yanlış tercümesi genellikle , Pandora hikayesini Latince hesabında, Yunanca pithos’u “kutu” anlamına gelen pyxis olarak değiştiren 16. yüzyıl hümanisti Erasmus’a atfedilir.
Efsaneye bakılırsa Prometheus, Tanrı Zeus’tan gizlice ateşi çalmış ve insanlığa karanlıktan aydınlığa ulaşması için vermiştir.
Bu duruma oldukça kızan Zeus, Prometheus’u kimsenin yaşamadığı Kafkas Dağlarında zincire vurdurarak cezalandırır. Yanına da bir kartal bırakır.
Bu kartal her gün Prometheus’un ciğerini yer ve her seferinde Prometheus’un ciğeri yeniden oluşur.
Böylece Prometheus’a her gün işkence edilir.
Efsaneye göre Prometheus Herkül tarafınca kurtarılır.
Zeus bu duruma ses çıkarmaz fakat zincir halkalarının Prometheus’un ayağında kalmasını sağlar.
Böylece Prometheus sonsuza dek cezalandırılmış olur.
Zeus insanlardan da öç almak istemektedir.
Bu yüzden Hephaistos’a buyruk vererek balçıktan bir kadın figürü yapmasını talep eder ve arkasından Pandora’yı yaratır.
Pandora Antik Yunan’da ilk kadın olarak kabul edilir.
İlk kadın olan Pandor, İslamiyet ve Hristiyanlıkta adı geçen Havva ile özdeştir.
Zeus, Tanrıçalar gibi güzel ve alımlı olan Pandora’yı, Prometheus’un ikizi olan Epimetheus‘a bir kutu içerisinde bir küpe ile gönderir.
Kapıyı çalan Pandora’nın güzelliğinden etkilenmiş olan Epimetheus, onu evine alır ve ertesi gün onunla dünya evine girer.
Bu kutuyu/küpü açmasını Pandora’nın kulağına fısıldayan Zeus’un, artık insanlıktan öç alma tarihi gelmiştir.
Zeus yüzünden kutuyu/küpü (Pandora’nın kutusunu) açan Pandora, insanlık arasında mutsuzluğu salıvermiştir.
Böylece bütün kötülükler dünyaya ve insanlığa yayılmıştır.
Kaynaklar:
1-Panofsky, Dora and Erwin. Pandora’s Box. The Changing Aspects of a Mythical Symbol (New York: Pantheon, Bollingen series) 1956.
2- Agizza, R. (2006). Antik Yunan’da mitoloji: Masallar ve söylenceler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
3-Cotterell, A. (2006). The Encyclopedia of mythology: Classical. New York: Smithmark.
Bernamegeh Türkçe / bernamegeh@gmail.com