Roşan Lezgîn, 1964 yılında Diyarbekir’in Lice ilçesinin Dingilhewa köyünde dünyaya geldi. Henüz altı yaşındayken köyünden ayrıldı. İlkokula Anteb’in Oğuzeli ilçesinin Büyükkaracaören köyünde başladı. 1975 yılından itibaren Diyarbekir merkezde yaşayan yazar, zor şartlardan dolayı okula devam edemedi ancak sürekli kitap okuyarak kendini geliştirmeye çalıştı. Kürtçenin Zazakî ve Kurmancî varyantlarını çok iyi, Soranî ve Hewramî varyantlarını da kısmen biliyor. Yine, Türkçeyi çok iyi, Farsçayı orta derecede, Arapçayı da kısmen biliyor.
Okuma aşkıyla gençliğinde Ortaokulu dışarıdan okuyarak 1984 yılında mezun oldu ve Liseye devam etmek istediyse de zor hayat şartlarından dolayı bu isteğini gerçekleştiremedi. Çok zaman sonra, çocuklarını büyütüp okuttuktan sonra, ellinci yaşına bastığı gün, Lisede kaydını yaptırdı ve yedi yılda hem Liseyi okudu hem Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü okuyup mezun olarak lisans eğitimini tamamladı.
İlk kez 1991 yılında birkaç kısa yazı yazıp dergilere gönderdi ancak 1996 yılından itibaren kesintisiz bir şekilde yazma faaliyetlerini sürdürüyor. 1997 yılından başlayarak 2013 yılına kadar Diyarbekir’de farklı zamanlarda Kürdçe (Zazakî ve Kurmancî) dil kursları vererek birçok kişinin Kürdçeyi konuşma, anlama, okuma ve yazma becerileri kazanmasına önayak oldu. Bu arada, gazete ve dergilerde Kürtçe (Zazakî ve Kurmancî) ve Türkçe yazı ve makaleleri yayımlandı. Yazarlık faaliyetlerinden dolayı evi defalarca polis baskınına uğradı, geri verilmemek üzere arşivine; dergi, kitap, yazı taslakları ve dosyalarına hukuksuzca el konuldu. Defalarca haftalar boyu ağır işkencelerden geçtiğinden dolayı sürekli tedavi görmek durumunda kaldı. Düşüncelerinden dolayı farklı örgüt ve çevrelerin de baskısına maruz kaldı, çalışmaları engellendi, kısıtlandı. Ama hiçbir zaman dil çalışmalarından, yazmaktan geri durmadı. Daha çok edebiyat alanında olmak üzere şimdiye kadar 18 kitabı yayınlandı. Yine, çeşitli dillerden çevirdiği 16 çeviri kitabı yayınlandı. Gerek kendi kitapları gerek çeviri kitapları, önemli bir okur kitlesine ulaştı. Örneğin, dördüncü baskısı yayımlanan kitaplarının yanı sıra birçok kitabı ikinci baskı yaptı. Kürdistan, Türkiye ve İran’da üniversitelerde ve farklı kurumların düzenlediği sempozyum, konferans ve panellerde sunumlar yaptı.
2009 yılından itibaren yayında olan www.zazaki.net sitesini yönetiyor. Yine, 2011 yılında yayına başlayan ve 100 sayıya ulaşan Zazakî Kürdçesinde çıkan ilk gazete olan Newepel gazetesini birkaç arkadaşıyla çıkardı. Zazakî Kürdçesinde okur-yazar bir kitlenin oluşması için, gazeteye gelen yazıları titizlikle redakte ederek Newepel gazetesini bir okul haline getirdi. Örneğin, 60’ı kadın 252’si erkek doğrudan gazeteye yazan 312 kişiden en az 250 kişi ilk kez Newepel gazetesiyle yazmaya başladı. Daha sonra, bunlardan 60 kadar kişinin bir veya birkaç kitabı yayınlandı.
Mart 2011’de Zazakî Kürdçesiyle yayınlamaya başladığı edebiyat sanat dergisi Şewçila’yı da adeta bir edebiyat okulu haline getirdi. Örneğin, Şewçila dergisinin 16 sayısında, 20’si kadın 85’i erkek toplam 105 kişinin eserleri yayınlandı. Böylece, özellikle kadın yazarlar olmak üzere, Zazakî edebiyatında birçok yeni edebiyatçı ve yazar yetiştirdi.
Roşna Yayınevini ise 2012 yılında kurarak şimdiye kadar Zazakî Kürdçesinde 64, Kurmancî Kürdçesinde 6, Türkçede ise 2 kitap olmak üzere 45 farklı yazara ait toplam 72 kitap yayınlandı.
Yazı dili geçmişi yeni olan, aslında verbel bir dil olan Zazakî Kürdçesinin dilsel yapısına ve sistemine hakim olan yazar, kendi çalışmalarında dili en doğru ve anlaşılır şekilde kullanarak, yine adı geçen bu yayınlarda yayınlanan diğer kişilerin yazılarını da, ağır ama özverili bir işçilikle düzeltip Kürtçenin Zazakî varyantının sağlıklı bir şekilde konuşma dilinden yazı diline evrilmesinde önemli aşamalar kaydetmesini sağladı.
Yazarın şimdiye kadar yayınlanmış kitapları:
1) Binê Dara Valêre de (Öykü), 1. Baskı, Apec Yayınevi, Stockholm 2002 / 2. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul, 2002 / 3. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2012 / 4. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2019
2) Dêsan de Sûretê Ma Nimite (Şiir), 1. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul, 2005 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2013
3) Ferhengê Îdyomanê Kurdkî (Sözlük), 1. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul 2005 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2017
4) Halîn (Öykü), 1. Baskı, Komal Yayınevi, İstanbul, 2006 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2015
5) Ez Gule ra Hes Kena (Öykü), 1. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul, 2007 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2018
6) Sanikanê Diyarbekirî ra Guldesteyêk (Derleme masallar), Enstîtuyê Kelepûrê Kurdî, Duhok, 2009
7) Gotin Diçe Nivîs Dimîne (Makaleler), Pêrî Yayınevi, İstanbul, 2009
8) Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî (Literatür), Artuklu Üniversitesi Yayınları, Mardin, 2012
9) Tarîyîya Adirî de (Öykü), 1. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2012 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2015
10) Dersê Ziwanî (Gramer), 1. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2012 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2015
11) Ferhengê Kurdî (Zazakî)-Tirkî û Tirkî- Kurdî (Zazakî) (Sözlük), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2013
12) Ji bo Kurmancan bi Awayê Muqayeseyî: Gramera Kirdkî (Zazakî) (Gramer), 1. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2013 / 2. Baskı, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2020
13) Sorgu (Yaşam), İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2015
14) Toplumsal Kürt Gruplarından Zazalar (Araştırma), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2016
15) Ap Hus (Öykü), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2018
16) Kevoke, (Öykü), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2019
17) Xezeb (Yazılar-Denemeler), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2021
18) Ferhengê Termanê Edebî (Sözlük), Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2022
Yazarın şimdiye kadar yayınlanmış çeviri kitapları:
1) Suzan Samancı, Siya Bêdengiyê (Öykü) Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, Aram Yayınevi, İstanbul, 2001
2) Roşan Lezgîn, Li Bin Dara Bîyê (Öykü), Zazakîden Kurmancîye çeviri: Roşan Lezgîn, Elma Yayınları, İstanbul, 2003
3) Sadiq Hîdayet, Sê Dilop Xwîn (Öykü), Farçadan çeviri: Roşan Lezgîn, War Yayınevi, Diyarbekir, 2004
4) Malmîsanij, Cemîlpaşazadeyên Diyarbekirî Û Neteweperweriya Kurdî (Araştırma), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, Vate Yayınevi, İstanbul, 2008
5) Îsmaîl Beşîkçî, Nasname – Ziman – Netewe Û Neteweperwerî (Yazılar), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, Pêrî Yayınevi, İstanbul, 2008
6) Andranîk, Dêrsim Raywanî û Cografya (Araştırma), Kurmancîden Zazakîye çeviri: Roşan Lezgîn, Vate Yayınevi, İstanbul, 2010
7) Berfîn Zenderlioglu & Mîrza Metîn, Mêrdeyê Şewe (Tiyatro Oyunu), Kurmancîden Zazakîye çeviri: Roşan Lezgîn, Avesta Yayınevi, İstanbul, 2011
8) Arif Qurbanî, Umrean’dan Topzawa’ya (Röportaj), Soranî Kürtçesinden Türkçeye çeviri: Roşan Lezgîn, Dezgay Xendan Yayınları, Süleymaniye, 2012
9) Perwerde de Tetbîqê Ziwanê Dayîke (Makaleler), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, DÎSA Yayınları, Diyarbekir, 2013
10) Polîtîkayê Zafziwanîye û Plankerdişê Ziwanî (Makaleler), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, DÎSA Yayınları, Diyarbekir, 2013
11) Ferîdûn Bîrgul, Rêberê Bikarardişê Setê Gulgulînê Gedeyan, Kurmancîden Zazakîye çeviri: Roşan Lezgîn, DÎSA Yayınları, Diyarbekir, 2016
12) İsmail Beşikçi, Dewlet û Kurd (Yazılar), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, İsmail Beşikci Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016
13) İsmail Beşikçi, Çawanîya Rejîmê û Kurd (Yazılar), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, İsmail Beşikci Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016
14) Vera Trawma de Muqawemetê Tutan (Araştırma), Türkçeden çeviri: Roşan Lezgîn, DÎSA Yayınları, Diyarbekir, 2018
15) Nadîre Güntaş Aldatmaz, Xewn (Roman), Kurmancîden Zazakîye çeviri: Roşan Lezgîn, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2019
16) Roşan Lezgîn, Serketina Kewan (Öykü), Zazakîden Kurmancîye çeviri: Roşan Lezgîn, Roşna Yayınevi, Diyarbekir, 2020.
BERNAMEGEH
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
