Kürt edebiyatına ve şiirine büyük katkılar sunan, çağdaş Kürt edebiyatçılarına zengin bir edebi miras bırakan Seydayê Tîrêj takma adıyla tanınan Kürt şairin asıl adı Mele Nayîf ve Nayîfê Heso’dur.
Seydayê Tîrêj’e Tîrêj ismini ise ünlü şair Seydayê Cegerxwîn verir.
Seydayê Tîrêj,1923 yılında Qamişlo’nun Necmûk köyünde dünyaya geldi.
Henüz 6 yaşındayken ailesiyle birlikte Amûdê’nin Sê Mitkê Newaf köyüne göç eder.
Burada köy imamından okuma yazma öğrenen Seydayê Tîrêj, Kur’an’ı ezberler, Arapça öğrenir ve İslam’la ilgili kitaplar okur.
Amudê’de Cegerxwin, Nureddin Zaza, Hesen Hişyar ve Qedri Can gibi ünlü Kürt sanatçılarla tanışan Seydayê Tîrêj, onların etkisinde kalır ve kürtçe şiirler yazmaya başlar.
Baskılar altında bir çok şiir yazdı
1952 yılında Baas rejiminin güvenlik güçleri tarafından tutuklanan Seydayê Tîrêj’in eserlerinin bulunduğu kitaba el konur.
Seydayê Tîrêj, eserlerinde milli duygulara geniş yer verir.
Ona göre sanat ve edebiyat halka hizmet için vardır.
Bu duygularını şu şekilde dile getirir: “Şiirin güzelliği nedir eğer halkının güzellikleri ve sorunlarını dile getirmiyorsa?”
Seydayê Tîrêj’in en bilinen “Ey bilbilê dilşad” şiiri şöyledir:
Ey bilbilê dilşadî hela were bike fîxan
Dengê te yê xweştir ji ney û nay û bilûre
Gorî te bim bilbil, ji serê darê tu were xwar
Da pêk ve mijûl bim bi xwe çend rojên di dijwar
Destê tewqyê îro ku em herdu bidin hev
Dîna xwe bidê nik bayê barîn ey birader
Sitêrka sibê îro ji şerqê li me da der
Rewşen kirî Kurdistan bi carek wê seranser
Nîşana sibê ye fereca xêrê me dûr e
Piştî wê sitêrê bixwe berbanga sibê ye
Wê roj hilê rohnî têkeve şûna şevê ye
Karwanê me wê bihêje war û meqsedê ye
Yüzlerce şiir yazan Seydayê Tîrêj, şiirlerinde doğa ve aşkı da edebi ve akıcı bir dille yazar.
Seydayê Tîrêj, şiir yazmakla yetinmez aynı zamanda Kürt destanlarını da yazar.
Bilinen kürt destanlarından “Siyabend û Xecê” üzerine 335 beyit yazar.
Ayrıca Peygamber’in doğumunu anlatan mevlidi de Kürtçe’ye çevirir.
Ne yazık ki birçok eseri basılmadığı için kaybolur.
Seydayê Tîrêj, ardında büyük bir kültürel miras bıraktı.
Kürt Dili ve edebiyatına büyük hizmetleri oldu.
23 Mart 2002 günü 79 yaşında hayata gözlerini yuman Seydayê Tîrêj, ardında zengin bir edebi miras bıraktı.
Yayınlanan eserleri şöyle:
-Dîwana Xelat, Beyrût- Lubnan 1985. (Bu divan 1990’da İsveç’te de yayınlandı)
-Dîwana Zozan, Beyrût- Lubnan 1990,
-Dîwana Cûdî, Beyrût-Lubnan 1998.
-Serpêhatiyên Kurdan-1 (Kürtlerin Hikâyeleri-1): İlk baskısı 1992’de Zanîn Yayınevinde ve sonra 2014 yılında Farsça’ya tercüme edilerek İran’da basılmıştır.
Yayımlanmamış Eserleri:
-Kürtçe Mevlit (Mûlida Kurdmancî)
-Şiirlerden Bir Divan (Dîwanek ji helbestan)
-Kürtlerin Hikâyeleri-2 (Serpêhatiyên Kurdan-2)
Aldığı Ödüller:
-Suriye’de Kürtçe Şiir Günleri Ödülü- 1995
-Xelata 100 Saliya Rojnamevaniya Kurdî. 1998, Hewlêr. Kürt Gazetecilerinin 100. Yılı Ödülü – 1998 – Erbil (Hewlêr)
-Kürt Folkloru Halepçe Grubu Cizire Şubesi Ödülü – 2001 Haseke (Hesîçê)
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
