Suriye, güneyde İsrail ve Ürdün , batıda Lübnan ve Akdeniz , kuzeyde Türkiye ve doğuda Irak ile sınır komşusudur.
Kıbrıs adası, Suriye kıyılarından kuş uçuşu olarak yaklaşık 125 km uzaklıktadır. Yaklaşık 185.000 km² ile Suriye, Almanya’nın yaklaşık yarısı kadardır.
2010 yılında ülkede çoğu Şam’ın başkenti Halep’te olmak üzere yaklaşık 21 milyon insan yaşıyordu.
Geçmişte “Suriye” ismi, Levant ile eş anlamlı kullanılmakta ve Arapçada el-Şam ismiyle bilinmekteydi.
Günümüz Suriye toprakları MÖ 3000 yılında kurulan Ebla Krallığı da dâhil olmak üzere birçok antik uygarlığa ev sahipliği yapmıştır.
Halep ve başkent Şam, dünyada halen yaşanılan en eski şehirlerdendir.
Yüzyıllar süren Osmanlı hâkimiyeti ve kısa süreli Fransız manda yönetiminin ardından Birinci Suriye Cumhuriyeti, 24 Ekim 1945’te Birleşmiş Milletler’e katıldı, böylece mandanın yasal varlığı son buldu ve ülke bir parlamenter cumhuriyet olarak de jure bağımsızlığını kazandı.
Fransızların ülkeyi terk etmesi ise Nisan 1946’yı buldu.
Suriye’de bağımsızlık sonrası dönem 1949’dan 1971’e kadar yaşanan çok sayıda darbe ve darbe girişimiyle oldukça çalkantılı geçti.
1958’de ülke Birleşik Arap Cumhuriyeti adı altında Mısır’la birleşti.
Birlik,1961 Suriye Darbesi ile son buldu. Aynı yılın 1 Aralık tarihinde düzenlenen bir referandumla ülke, Suriye Arap Cumhuriyeti ismini aldı.
Ortadoğu’da yaşanan devrimler Suriye’ye de sıçradı. Mart 2011’de ülkenin güneyindeki Der’a şehrinde ve ardından ülkenin diğer şehirlerinde mevcut rejimin değiştirilmesi talepleriyle gösteriler başladı.
Bu performanslar çoğunlukla Cuma günleri Cuma namazından sonra başladı ve bu da onların adının “Cuma Devrimi” olmasına yol açtı.
Hükümetin istifasından rejimin devrilmesine kadar çeşitli talepler ileri sürüldü.
Bu olaylarla bağlantılı olarak, ülke liderliği ciddi değişiklikler yaptı: olağanüstü hal yasasını, medya ve siyasi partiler yasalarını iptal etti, demokratik reformları duyurdu.
2011 baharından bu yana, Suriye hükümetine karşı gösteriler Suriye’de iç savaşa dönüştü ve Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin tahminlerine göre şimdiye kadar (3/2017 itibariyle) 465.000’den fazla can aldı.
5 milyondan fazla Suriyeli, çoğu komşu ülkelere veya Avrupa’ya olmak üzere (3/2017 itibariyle) ülkeden kaçtı. İç savaş, ülkenin fiili olarak bölünmesine yol açtı.
SURİYE KÜRTLERİ KİM
Suriye Kürtlerinin büyük çoğunluğu, günümüzde resmi Suriye devleti sınırları içerisindeki Suriye Kürdistan’ı olarak adlandırılan Batı Kürdistan’da yaşamaktadırlar.
2007 itibariyle, Suriye’deki Kürtlerin sayısının 1,7 milyon kişi (ülke nüfusunun yaklaşık %9’u) olduğu tahmin
edilmektedir.
Kürtlerin çoğu Kurmanci lehçesini konuşur ve bazı Yezidi Kürtler dışında çoğunluğu Sünni Müslümandır.
Suriye’de Kürt Nüfusu
Yaklaşık 2 milyon Kürdün yaşadığı Suriye’de, ABD Dışişleri Bakanlığı Kürt nüfusun %9 olduğunu, CIA ise %10 olduğunu belirtiyor.
Tehdit Altındaki Halklar Derneği Kürt nüfusun oranını %12 ve BM Gıda Hakkı Özel Raportörü Olivier de Schutter ise %10-15 arası olduğunu varsayıyor.
Suriye’de Kürtlerin Yaşadığı Yerler
Kürtler, başlıca Haseke, Kamışlı, Amûdê, Cindirêsê, Serêkaniyê, Tel Tamer, Kobani, Afrin, Tirbespiyê, Til Koçer, Dêrika Hemko, Dirbêsiyê gibi şehirlerde yaşamaktadır.
Bunun dışında Suriye’nin başkenti Halep’te Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallesinde de çok sayıda Kürt yerleşiktir.
Dünden Bugüne Suriye Kürdistanı
Batı Kürdistan, tarihi boyunca Hitit, Mitanni, Asuri, Ahameniş İmparatorluğu, Grek, Arsak Krallığı, Roma İmparatorluğu, Part İmparatorluğu, Sasaniler, Bizans İmparatorluğu, Abbasiler, Osmanlılar ve Fransa tarafından yönetildi.
20. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde patlak veren Süryani ve Ermeni Kırımı döneminde birçok Süryani ve Ermeni bölgeye sürgün edilmiş, Şeyh Said İsyanı ardından da bölge Kürt göçü almıştır.
Suriye devleti, sınırları içerisinde ikamet eden Kürtlere 1962 yılından beri vatandaşlık hakkı tanımamaktadır.
Aynı zamanda bu bölgeyi Araplaştırmak için bir Arap Kuşağı inşa etmeye çalışmış ve 1963’te Baas Partisi hükûmeti de “Cezire’nin Araplığını koruma” sloganını kullanarak Araplaştırma politikasını sürdürmüştür.
Günümüzde Rojava olarak adlandırılan Batı Kürdistan’da 2020’de yapılan nüfus sayımına göre bölgede mültecilerle birlikte 4.5 milyon insan yaşamaktadır.
Rojava halkının çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır. Cezire Kantonu’nda az sayıda Arap yerleşim yeri vardır.
Süryaniler, Türkmenler, Çerkesler, Yezîdîler ve Ermeniler bölgedeki azınlık halklarındandır.
Hayvancılık, tarım ve petrol bölgenin ana gelir kaynağını oluşturmaktadır.
Fırat Nehri ile iç içe olması sebebiyle bölge verimli topraklara, canlı ve kirletilmemiş bir doğaya sahiptir. Suriye’nin petrol yataklarının yüzde 90’ı bu bölgede bulunmaktadır.
PYD ve birçok siyasi parti tarafından 16 Mart 2016 tarihinde de facto statüsünde federasyon ilan edildi.
Kurulan federasyon Suriye’de bulunan Kürt kantonlarının ortak kararı ile deklare edilmiş ve kurulmuştur.
Günümüzde Kamışlı’da Rojava Üniversitesi faaliyet göstermektedir.
Üniversite’de tıp, mühendislik, kimya, tarımcılık gibi 11 adet fakülte bulunmaktadır.
Eğitim dili Kürtçe ve Arapça’dır. Suriye merkezi hükümeti ile müfredatlar üzerinde devam eden anlaşmazlıklar ve müzakereler vardır.
Rojava halkının çoğu Sünni Müslümandır Bölgede Yezîdîler ve Hristiyanlar da yaşamaktadır.
Bölgede hakim parti PYD ve siyasi yönetim laiktir.
Rojava Türkiye sınırı boyunca Dicle’nin batısında yer almaktadır.
Cezire Kantonu, Kobani Kantonu ve Afrin Kantonu olmak üzere üç ayrı kanton vardır.
Cezire Kantonu, Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile komşudur.
Cezire kantonu petrol kaynaklarının bulunduğu bir noktada bulunur.
Cezire ve Kobani Kantonu arazi bakımından çoğunlukla düzlüklerden oluşur, Afrin Kantonu ise dağlık bir araziye sahiptir.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal
işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
