AŞIK VEYSEL KİMDİR

Âşık Veysel Şatıroğlu, 1894 senesinde Sivas’ın’n Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde doğdu.

Şatıroğlu’ndan önceki soyadı Ulu’dur. Annesi Gülizar, babası “Karaca” lakabıyla tanınan Ahmet isminde bir çiftçiydi.

Veysel’in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak hayatını kaybettiler.

Ardından Veysel de yedi yaşındayken aynı hastalıktan ötürü iki gözünü kaybetti.

Kendi anlatımına göre:

” Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan. “

Babası, Âşık Veysel’e oyalanması için bağlama aldı. Önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 senesinde Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Bey tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destekle çok sayıda ili gezmeye başladı.

Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerindendir. Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri’nde saz hocalığı yaptı. 1965 senesinde özel bir kanunla kendisine maaş bağlandı.

1970’li senelerde Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok ve Esin Afşar gibi birçok müzisyen Âşık Veysel’in deyişlerini düzenleyerek seslendirdi.

Âşık Veysel’in çocuklarından öğretmen olan Bahri Şatıroğlu, babasının yaşamını gün gün deftere almıştır ve Aşık Veysel hakkındaki pek çok çalışmaya kaynak kişi olarak katılmıştır. Ayrıca kendisi de babasının saz ve söz geleneğini devam ettirmektedir.

Âşık Veysel’in eserlerinde Türkçesi sade ve anlaşılırdır. Dili ustalıkla kullanmaktadır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içe geçmiş durumdadır.

Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de bulunmaktadır.

Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı.

1973 senesinde akciğer kanseri sonucunda hayatını kaybetti. Ölümünden sonra “Bütün Şiirleri” (1984) ismiyle eserleri yeniden yayınlandı.

Âşık Veysel ile ilgili yapılan araştırmalar arasında Kutlu Özen büyük bir yere sahiptir. Âşık Veysel’in ölümünden sonra yüzünün kalıbının alınması esnasında orada bulunan kişilerden birisidir. “Âşık Veysel Selam Olsun Kucak Kucak” isimli eseri bir başvuru kitabı niteliğindedir.

1952 yılında senaryosunu Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun kaleme aldığı ve Metin Erksan’ın yönettiği “Karanlık Dünya” filminde Âşık Veysel de rol aldı. Film, “Anadolu’daki ekinleri cılız ve kısa boylu gösterdiği için” yasaklandı.

Filmde “kaçan eşi Esma’nın çorabına para koyma” olayı gerçek olmamakla beraber özellikle kadın hakları aktivistleri ve geniş halk kitleleri tarafından gündemde tutulmuştur. Gerçek ise köye yeniden dönen Esma’ya mağduriyet yaşamaması için ölümüne kadar destek olduğudur.

2014 senesinin Kasım ayında Devlet Opera ve Balesi tarafından Âşık Veysel’in ölümünün 41. yılı anısına onun türkülerinden yola çıkılarak hazırlanan, tek perdelik dans tiyatrosu “Dostlar Beni Hatırlasın” sahneye konulmuştur.

17 Kasım 2014 tarihinde yapılan prömiyere onur konuğu olarak Âşık Veysel’in kızı Menekşe Süzer ve torunları Gündüz Şatıroğlu, Hayrettin Süzer, Nazender Süzer, Halil Süzer ve Gülizar Bulguer katılmıştır.

Gösterinin rejisörlüğünü İhsan Bengier yaparken gösteride Almula Ersoy, Ayşegül Aydemir, Deniz Alp, Sevim Başol ve Müge Gündüz gibi isimler yer almıştır.

Eserleri:

Anlatamam Derdimi

Arasam Seni Gül İlen

Atatürk’e Ağıt

Beni Hor Görme

Beş Günlük Dünya

Bir Kökte Uzamış

Birlik Destanı

Çiçekler

Cümle Âlem Senindir

Derdimi Dökersem Derin Dereye

Dost Çevirmiş Yüzünü Benden