İnka medeniyeti, Güney Amerika’nın batı kıyısındaki And Dağları bölgesindeki Cuzco şehri civarında, efsanevi kralları ve ilk Sapa Inca olan Manco Capac’ın 11. yüzyılda Cuzco Krallığı’nı kurmasıyla başlamıştır.
Manco Capac’ın soyunun egemenliğinde Krallık bölgedeki diğer Andlı topluluklar gibi büyümeye devam etmiş ve 1438 yılında adının birebir çevirideki anlamı yer sallayan olan Pachacutec liderliğindeki İnkalar sınırlarını genişleterek diğer Andlı toplulukları egemenlikleri altına almaya başlamışlardır.
Böylece, Pachacutec Amerika kıtasında Kolomb öncesi var olan en büyük imparatorluk olan İnka İmparatorluğu’nu (Tawantinsuyu) kurmuştur.
İnka toplumu çok sıkı bir hiyerarşik düzen içindeydi. Birçok değişik toplum kademeleri vardı ve bu kademelerin en üstünde Sapa (Baş rahip ve yönetici) ve ordu kumandanı bulunuyordu. Tüm aile bireyleri Sapa’nın danışmanları idi hatta kadınların bile inka hiyerarşik düzeninde otoriteleri vardı.
Bunların altında tapınaklardaki rahipler, mimarlar ve ordu komutanları geliyorlardı. En alttaki iki sınıf ise zanaatkarlar, ordudaki subaylar, çiftçiler ve çobanlardı. Vergilerini altın olarak ödemek durumundaydılar ve bu vergiler yüksek sınıflara dağıtılmaktaydı.
İnkalar korkusuz birer savaşçı olmalarının yanı sıra çok vahşi bir cezalandırma sistemine sahiptiler. Eğer bir kişi hırsızlık yapar, Sapa’nın eşiyle ya da bir Güneş Bakiresi ile seks yaparsa uçurumdan atılır, elleri kesilir, gözleri oyulur ya da açlıktan ölünceye kadar asılırdı. Dolayısıyla cezalıların çoğunun ölümle cezalandırıldığı bir toplumda hapishaneler gereksizdi.
İnka mitolojisi, mitolojik olan ve İnka inançlarının açıklanmasını veya sembolize edilmesini sağlayan birçok hikâye ve efsaneler içerir.
Peru’yu işgal eden Francisco Pizarro´nun İspanya birlikleriyle beraber bölgeye gelen Hristiyan rahipler, İnkaların Kipus adını verdikleri hasırlara yazdıkları kayıtların hepsini yaktılar. Ancak bugünkü inanışa göre Kipuslar, fonolojik ve logografik verilerin üzerine kaydedilebildiği ikili bir sistemle yazılıyorlardı.
Günümüzde İnkalarla ilgili bildiklerimiz ya Hristiyan rahiplerin anlatımlarından, ya İnka mimarisi ve el sanatlarındaki işlemelerden (ikonografi) ya da yerli insanlarca dilden dile aktarılan mitler ve efsanelerden gelmektedir.
İnka Mitolojisi Tanrıları
Apo: Dağların tanrısı
Apocatequil (aka Apotequil): şimşek tanrısı
Ataguchu: yaratilis mitine yardım eden tanrı
Catequil: şimşek ve yıldırım tanrısı
Cavillace: bakire tanrı. Coniraya´nin spermi ve Ay Tanrısı.
Chasca: şafak ve alacakaranlık tanrıçası
Chasca Coyllur: çeçek ve genç kız tanrıçası
Mama Coca (aka Cocomama): sağlık ve iyilik tanrıçası. Vücudunun ikiye ayrıldığı ve bir parçasının coca bitkisine dönüştügü söylenir.
Coniraya: Ay tanrısı
Copacati: Göl tanrıçası
Ekkeko: kalp ve zenginlik tanrıçası
Illapa: iklim tanrısı.
Inti: Güneş tanrısı, İnti en önemli tanri olarak kabul edilir.
Kon yagmur ve rüzgâr tanrısı: Inti ve Mama Quilla´nin oğulları.
Mama Allpa: bereket tanrıçası
Mama Cocha: deniz ve balık tanrıçası
Mama Pacha (aka Pachamama): deprem tanrıçası
Mama Quilla: Ay Anne. Evlilik tanrıçası. Inti´nin kardeşi ve karısı. Manco Capac, Pachacamac, Kon ve Mama Ocllo´nun anneleri.
Mama Zara: mahsül tanrıçası.
Pacha Camac: toprak yapıcı tanrı
Pariacaca :su ve sel tanrısı.
Paricia: sel tanrısı
Supay: ölüm tanrısı. Şeytan soyundandır.
Urcaguary: zengin yeralti madenlerinin tanrısı.
