”Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini çıkaran Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri “Qimil / Kımıl” sebebiyle 1959 yılında 49’lar Davası ile idamla yargılandı.”
MUSA ANTER
Musa Anter (d. 1920 – ö. 20 Eylül 1992, lakabı: Apê Musa / Musa Amca), Kürt yazar, şair ve gazeteci, Kürt milliyetçisi.
Yaşamı
Musa Anter, 1920 yılında Mardin‘e bağlı Nusaybin ilçesinin Eskimağaraköyünde doğdu. İlkokulu Mardin’de, ortaokul ve liseyiAdana‘da okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘ni bitirdi. Annesi Fesla Hanım, Türkiye’nin ilk kadın muhtarlarından biridir.
1944’te Abdurrahim Rahmi Zapsu‘nun kızı Ayşe Hale ile evlendi. Cüneyt Zapsu‘nun halası olan Sankt Georg Avusturya Lisesi mezunu Ayşe Hanım ile evliliğinden 1945’te büyük oğlu Anter, 1948’de kızı Rahşan ve 1950’de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.
İlk gözaltına alınması öğrencilik yıllarında Dersim İsyanı sırasında oldu. Atatürk‘ün annesi Zübeyde Hanım‘a küfrettiği için 45 gün gözaltında kaldı.
Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini çıkaran Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri “Qimil / Kımıl” sebebiyle 1959 yılında 49’lar Davası ile idamla yargılandı.27 Mayıs Darbesi‘nde aftan yararlanarak serbest kalan Anter, cezaevinden çıktıktan sonra Deng, Barış Dünyası ve Yön dergilerinde yazdı. 1963’te 23’ler davası ile tekrar cezaevine girdi. Mamak, Sultan Ahmet, Balmumcu, Seyrantepe ve Nusaybin cezaevlerinde yattı. 12 Eylül Darbesi‘nde Kürtçülük propagandası yapmaktan tutuklandı. Yaşamı boyunca toplam 11,5 yıl hapis yattı.
Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü‘nün kurucularındandı.
Anter, 20 Eylül 1992’de Diyarbakır‘ın Seyrantepe mahallesinde uğradığı silahlı saldırıda sol bacağına iki, kalbi ve kafasına birer kurşun sıkılarak öldürüldü. Musa Anter’in yanında bulunan gazeteci ve yazar Orhan Miroğlusaldırı sırasında yaralandı. Eski JİTEM elemanı Abdülkadir Aygan; Anter’in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için öldürüldüğünü söylemiştir. Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz’ın isteği üzerine Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş’ın hazırladığı Susurluk Raporu’nda, Anter cinayetinin Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım tarafından planlanıp uygulandığı yer almıştır.Ölümü
Mezarı, Nusaybin ilçesine bağlı Akarsu Bucağı Eskimağara (Zivingê) köyündedir.
